Λίστα αντικειμένων
Γράφει ο ΝΊΚΟΣ ΠΟΛΙΟΥΔΑΚΗΣ
«Στους γονείς οφείλομεν το ζην, στους δε διδασκάλους το ευ ζην», έλεγε ο Μέγας Αλέξανδρος πριν περίπου 2500 χιλιάδες χρόνια, με τον Ιρλανδό συγγραφέα C.S. Lewis (1898-1963) να συμπληρώνει: «Η αποστολή του σύγχρονου εκπαιδευτικού δεν είναι να εκχερσώνει ζούγκλες, αλλά να αρδεύει ερήμους». Τα δύο αυτά σχετικά με την εκπαίδευση γνωμικά μάλλον ταιριάζουν αρκετά στην περίπτωση του συλλόγου «ΣΥΜΒΟΛΗ στην Εκπαίδευση των Παιδιών της Αφρικής» και ιδιαιτέρως το δεύτερο, καθώς το «ευ ζην» του πρώτου, όσο κι αν υπάρχουν εθελοντικές προσπάθειες βοήθειας, είναι κάτι άγνωστο για τη Μαύρη Ήπειρο. Και πώς να μην ταιριάζουν αυτές οι ρήσεις, όταν άνθρωποι, πέρα από το διδασκαλικό τους καθήκον εντός της χώρας μας, θέτουν σκοπό να δώσουν τα φώτα τους, αλλά και την ουσιαστική τους στήριξη σε παιδιά ενός «κατώτερου Θεού», που δεν τυγχάνουν να έχουν τα στοιχειώδη απ’ όσα έχουμε μάθει να απολαμβάνουμε στον «πολιτισμένο» καθημερινό βίο όλοι εμείς οι «εκσυγχρονισμένοι». Η έλλειψη μόρφωσης εξάλλου είναι και το βασικότερο εφόδιο, που στερούνται οι λαοί της Αφρικής και η κύρια αιτία που τους καθιστά έρμαια των αδηφάγων ορέξεων του λεγόμενου «Δυτικού Κόσμου» διαχρονικά…
Η «ΣΥΜΒΟΛΗ», που, κατά κάποιον τρόπο, έχει τις βάσεις της στο Ρέθυμνο και την Αθήνα αποτελείται από μια μικρή ομάδα εκπαιδευτικών, φοιτητών και όχι μόνο, η οποία εδώ και έξι χρόνια, κάθε καλοκαίρι συναντά εκατοντάδες παιδιά στην Αφρική, τα οποία παραμένουν υποσιτισμένα και αναλφάβητα. Σε συνεργασία με την τοπική, ιεραποστολική, Ορθόδοξη Εκκλησία, δίνουν προτεραιότητα στην εκπαίδευση, ακολουθώντας το παλιό γνωμικό που λέει: «αντί να δίνεις συνεχώς σε κάποιον ψάρια, μάθε του πώς να ψαρεύει», όπως αναφέρεται στο πρόσφατο δελτίο τύπου του συλλόγου.
Για να μάθουμε περισσότερα για τη δράση του συλλόγου και να ταξιδέψουμε νοερά στο δύσκολο έργο που παρέχει η «ΣΥΜΒΟΛΗ» στις χώρες της Αφρικής, συναντήσαμε την κα Ειρήνη Παπαχαντζή, δασκάλα και εθελόντρια του συλλόγου, η οποία μίλησε στο «Ρ»: «Είναι η τρίτη χρονιά που κάνουμε μια τέτοια εκδήλωση. Θυμάμαι στα δελτία τύπου το 2011 γράφαμε ο ‘‘υπό ίδρυση ο σύλλογος’’, πέρυσι γράφαμε ο ‘‘νεοϊδρυθείς σύλλογος’’, φέτος υπάρχουμε και νομικά. Είμαστε πάρα πολύ καινούριοι, λίγοι και ‘‘μικροί’’. Και για να πούμε την αλήθεια, ναι μεν υπάρχει ένας δυνατός πυρήνας, τόσο εδώ στο Ρέθυμνο, όσο και στην Αθήνα, από εκπαιδευτικούς, φοιτητές, αλλά και ανθρώπους από άλλους κλάδους που μας στηρίζουν, αλλά δεν έχουμε μπει στη διαδικασία να ξανοιχτούμε πολύ. Είμαστε μικροί και λίγοι, αλλά από την άλλη και λίγο συνειδητά. Από τη μικρή μας εμπειρία όλα αυτά τα χρόνια βλέπουμε ότι πολύ μεγάλες δομές και γνωστές οργανώσεις, όταν μεγαλώνουν, έχουν πολλά λειτουργικά έξοδα το οποίο είναι θεμιτό και κατανοητό. Εμείς όταν απευθυνόμαστε στον κόσμο για το 1 ευρώ, τα 2, τα 5, έχουμε συναίσθηση για το πόσα πολλά πράγματα μπορούμε να κάνουμε στις χώρες κάτω. Κι αυτό μπορείτε να το καταλάβετε λαμβάνοντας υπόψη ότι το μεροκάματο εκεί είναι 1 ευρώ. Πχ για τη μαγείρισσα που θα μαγειρεύει επί 10 μέρες για τα παιδιά της κατασκήνωσης, σε συνθήκες φυσικά πολύ πρωτόγονες, στο τέλος των ημερών αν της δώσουμε 10 ευρώ, κυριολεκτικά μας φυλάει τα χέρια, γιατί αποτελεί πολύ μεγάλο ποσό για εκεί. Όταν λοιπόν απευθυνόμαστε στους ανθρώπους εδώ για να μας στηρίξουν από το υστέρημά τους, γιατί πια σε κανέναν σχεδόν δεν περισσεύουν, θέλουμε αυτούσια τα λεφτά αυτά να πηγαίνουν εκεί, χωρίς να έχουμε λειτουργικά έξοδα, ενοικιάσεις κτιρίων κλπ. Προς το παρόν κινούμαστε σε αυτήν τη λογική, για αυτό και τα έξοδα μας, εμείς που πηγαίνουμε κάτω, κατά το μεγαλύτερο μέρος τα βάζουμε από την τσέπη μας, ένα μικρό μέρος βάζει ο σύλλογος. Φυσικά θα χαιρόμασταν αν υπήρχαν άνθρωποι να μας πλαισιώσουν. Ντρεπόμαστε πχ που δεν έχουμε ακόμα σάιτ στο ίντερνετ».
Στο μεταξύ ο σύλλογος αυτός δεν έχει ως κριτήριο κατά την εγγραφή μέλους την καταβολή κάποιας ετήσιας ή μηνιαίας συνδρομής. Η όποια εισφορά είναι προαιρετική. Στη συνέχεια η κα Παπαχαντζή μας μίλησε για το τι συμβαίνει κάθε χρόνο, αφού με τη λήξη του σχολικού έτους, κάποια άτομα από την Ελλάδα επιβιβάζονται σε αεροπλάνο με κατεύθυνση την Αφρική και φυσικά τα παιδιά της. Φέτος, με το πέρας της σχολικής σεζόν μάλλον δύο άτομα από το Ρέθυμνο και δύο από την Αθήνα -δεν έχει «κλείσει» ακόμη η αποστολή- θα φύγουν με προορισμό τη Μαδαγασκάρη, ενώ άλλη μία ομάδα οργανώνεται για την Ουγκάντα. Η επιστροφή τους υπολογίζεται τέλος Αυγούστου.
Τα ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ προβλήματα και η ικανοποίηση…
Οποιοσδήποτε πρόλογος ή διακοπή σε όσα μας διηγήθηκε η κα Παπαχαντζή θα ήταν περιττή. Για αυτό διαβάστε και αποκομίστε μηνύματα…
«Συγκινούμαστε κάθε φορά που, όσο δύσκολα κι αν είναι τα πράγματα, ο κόσμος προθυμοποιείται κι ακόμη και αν αγχωνόμαστε όλη τη χρονιά, όταν πια είμαστε έτοιμοι να πάρουμε το αεροπλάνο για κάτω, επειδή έχει και ένα ιεραποστολικό χαρακτήρα η δράση μας και επειδή είμαστε και άνθρωποι που πιστεύουμε στο Θεό, μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα γιατί Αυτός τα έχει κανονίσει έτσι.
Όταν εμείς δίνουμε εκεί κάτω κάτι με ένα φτυαράκι, οι άνθρωποι εκεί, και κυρίως τα παιδιά, σε αγάπη, σε εκτίμηση, σε χαμόγελο το παίρνουν πολλαπλάσια. Δίνουμε με το ‘‘κουταλάκι’’ και παίρνουμε με την ‘‘μπουλντόζα’’. Ουσιαστικά εμείς ‘‘παίρνουμε’’ και γινόμαστε έστω για λίγο, μετά το ξεχνάμε, καλύτεροι άνθρωποι, μέσω αυτών των ανθρώπων, που δίνουν παραδείγματα ζωής, που μέσα στη φτώχεια τους έχουν μια τρομερή αξιοπρέπεια.
Δραστηριοποιούμαστε στην Ουγκάντα και τη Μαδαγασκάρη. Θα ήταν ευχής έργον να μπορούσαμε να επεκταθούμε και σε άλλες χώρες, γιατί -γι’ αυτό θα μπορούσαμε να περηφανευτούμε- οι κατασκηνώσεις μας είναι κάτι πρωτότυπο, δεν ξέρουμε κάποιους άλλους να το κάνουν. Μέσα από τις κατασκηνώσεις προσπαθούμε να δώσουμε προοπτικές στα παιδιά, να μάθουν πράγματα γύρω από την υγιεινή και να τους προσφέρουμε λίγη ξεγνοιασιά και την προοπτική ότι μπορούν έστω για ένα διάστημα να έχουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής και να στοχεύσουν εκεί. Μέσα από την εκπαίδευση, πληρώνοντας τους και τα σχολειά τους, θέλουμε να έχουν ένα στόχο και θα ήταν ευχής έργον κάποια στιγμή να σταματήσει η επί αιώνες εκμετάλλευση των αφρικανικών λαών από τη Δύση.
Σε ό, τι αφορά τη Μαδαγασκάρη είναι μία από τις 10 φτωχότερες χώρες του κόσμου. Επειδή ακούγεται σαν τουριστικός προορισμός κάποιοι δεν το ξέρουν. Μιλάμε για πολύ μεγάλη ανέχεια, έχω δει παιδιά πραγματικά να λιποθυμούν μπροστά μου. Η πρώτη εικόνα που συναντά κανείς όταν φτάσει στην Αρχιεπισκοπή εκεί, είναι εκατοντάδες παιδιά, μιλιούνια, που μαζεύονται εκεί, τα οποία μπορεί να έχουν περπατήσει και μία ώρα απόσταση με τα αδερφάκια τους στην πλάτη και με ένα τσίγκινο, της κακιάς ώρας, δοχειάκι στο χέρι. Οι άνθρωποι εκεί της ιεραποστολής ετοιμάζουν γάλα – σκόνη με ζάχαρη, προσφέρουν κι ένα μπισκοτάκι και γίνονται ατελείωτες ουρές για αυτό το γάλα, το οποίο για κάποια παιδιά μπορεί να είναι και το μοναδικό γεύμα. Για παράδειγμα όταν μάθανε ότι δίνουμε υποτροφίες σε ένα σχολείο. Δημιουργήθηκαν ατελείωτες ουρές, ήρθαμε σε πολύ δύσκολη θέση και τότε σκεφτόμασταν μακάρι να ήμασταν μεγάλοι και τρανοί, να είχαμε μεγάλο μπάτζετ για να μπορούσαμε να δίναμε περισσότερες υποτροφίες. Μιλάμε για αστεία ποσά στη Μαδαγασκάρη σε σχέση με τα δικά μας δεδομένα. Μπορεί να μιλάμε για ένα ποσό της τάξεως 15-20 ευρώ για εγγραφή σε ένα σχολείο, με τα οποία μπορεί να πάει μια ολόκληρη χρονιά ένα παιδί και τα αδέρφια του, όμως η οικογένεια του δεν έχει να τα δώσει.
Βλέπαμε γυναίκες κατά μήκους των εθνικών οδών να σπάνε πέτρες και ρωτούσαμε ‘‘γιατί σπάνε πέτρες, που θα τις χρησιμοποιήσουν;’’ και μας έλεγαν ‘‘πουθενά, το κάνουν μπας και περάσει κανένα αφεντικό και τις πάρει για δουλειά.
Αυτό που μας συγκλονίζει πάντα στις κατασκηνώσεις είναι ότι όση ποσότητα ρύζι και να βάλλουμε μπορεί να βλέπεις μικρούτσικα παιδιά δυο χρονών να τρέχουν να αρπάζουν το φαγητό και να τρώνε ατελείωτες ποσότητες, εκεί δεν έχει ‘‘φάε για τον μπαμπά φάε για τη μαμά’’…
Ένα πλεονέκτημα που έχω δει στη Μαδαγασκάρη σε σχέση με την Ουγκάντα είναι το θέμα του νερού. Το περασμένο καλοκαίρι που ήμασταν στην Ουγκάντα, έβλεπα παιδάκια 4-5 χρονών να κουβαλάνε ανάλογο μέγεθος μπιτονιού στο κεφάλι τους και να πηγαινοέρχονται σαν τα μυρμηγκάκια. Κάποια στιγμή λοιπόν, που είχαμε ευχέρεια χρόνου, είπαμε να τα παρακολουθήσουμε για να δούμε από πού κουβαλάνε αυτό το νερό. Το παίρνουν κυριολεκτικά από ένα βάλτο, εκεί που είναι οι αγελάδες. Ένα πραγματικά λασπόνερο, που εμείς δε θα το δίναμε ούτε στα ζώα μας. Μιλάμε για τέτοιες καταστάσεις οι οποίες δε συγκρίνονται.
Για εμάς τους δασκάλους είναι ο παράδεισος μας! Τα παιδιά έχουν απόλυτη πειθαρχία ενθουσιάζονται με το παραμικρό, μπορεί να τους δώσουμε ένα μπαλόνι σήμερα και μετά από 4-5 μέρες να έχουν το ίδιο μπαλόνι. Είναι τόσο μεγάλη η ικανοποίηση που παίρνουμε από μικρούς και μεγάλους καθημερινά. Οι άνθρωποι εκεί μας κάνουν να νιώθουμε χρήσιμοι και ότι οι κόποι μας πιάνουν τόπο».
Το μόνο που μπορούμε να προσθέσουμε εμείς είναι το εξής: Πραγματικά προβλήματα, καταστάσεις τριτοκοσμικές και πρωτόγονες, περιστατικά, που στεναχωρούν, αλλά και πρέπει εξοργίζουν τον καθένα από εμάς, είναι οι λέξεις που στοιχειωδώς μπορούν να περιγράψουν την κατάσταση. Μπορεί να φαίνονται μακρινά και ό, τι δε μας αγγίζουν, αλλά η συνεχιζόμενη εξαθλίωση και εδώ δεν υπόσχεται εικόνες τόσο μακρινές. Μην ξεχνάμε τους ανθρώπους που ψάχνουν στα σκουπίδια, ή παρακαλούν για μια τσάντα δωρεάν τρόφιμα σε μια διανομή για την οποία κάποιοι μερίμνησαν. Κι εδώ βρίσκεται το σημαντικό: Ευτυχώς που υπάρχουν και εκείνοι που βοηθούν, με την ηθική ικανοποίηση να αποτελεί τη μοναδική, αλλά και ανεκτίμητη σε αξία, ανταμοιβή τους…