Λέμε συχνά ότι ο σκύλος είναι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου. Πλέον είναι αδιαμφισβήτητη η θετική επίδραση της παρουσίας ενός τετράποδου στη ψυχολογία των ανθρώπων που το συναναστρέφονται. Πολλοί άνθρωποι υιοθετούν έναν σκύλο όταν τα παιδιά τους ενηλικιώνονται ή όταν συνταξιοδοτηθούν οι ίδιοι, έχοντας έτσι περισσότερο χρόνο για να δώσουν και να λάβουν αγάπη.
Εδώ και αρκετά χρόνια η διεθνής ιατρική κοινότητα έχει αναγνωρίσει αυτό που οι κηδεμόνες ζώων πάντα γνώριζαν. Τα κατοικίδια κάνουν καλό στην υγεία. Αυτό αντιλήφθηκαν τα ιδρυτικά μέλη του εθελοντικού και πρωτοπόρου σωματείου Therapydogs, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, η Τέρψη Πασχάλη και η Μαρία Στογιάννη. Το σωματείο ξεκίνησε τη δράση του τον Σεπτέμβριο του 2012 και αποτελείται από κατάλληλα εκπαιδευμένους εθελοντές και σκύλους. Έχει ως στόχο τη θεραπευτική επαφή με τους σκύλους αυτών που τη χρειάζονται λίγο περισσότερο. Γι’ αυτόν τον λόγο ανά τακτά χρονικά διαστήματα τα μέλη του επισκέπτονται σωματεία, ειδικά σχολεία της Θεσσαλονίκης, και δημόσια νοσοκομεία, όπου παιδιά ή ενήλικες με αναπηρίες και ψυχικές ασθένειες καλούνται να ασχοληθούν -σε όποιον βαθμό μπορεί και επιθυμεί καθένας- με τα σκυλιά που συμμετέχουν με τους κηδεμόνες τους στο πρόγραμμα.
Οι σκύλοι θεραπείας είναι μια εναλλακτική θεραπεία μέσω ζώων ή διαμέσου των ζώων με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου. Ιδιαίτερα θετική επίδραση έχει η επαφή με τα ζώα σε άτομα που ανήκουν στις αποκαλούμενες κοινωνικά ευπαθείς ομάδες. Είτε πρόκειται για παιδιά και ενήλικες με αναπηρίες είτε για πάσχοντες από χρόνιες ή ανίατες νόσους, για ψυχικά ασθενείς, για πρώην εξαρτημένους ή ηλικιωμένους ανθρώπους, η επαφή με τα ζώα μπορεί να προσφέρει ικανοποίηση και χαρά. Ακόμα πιο εμφανής είναι η επίδραση που έχει αυτή η επαφή σε εκείνους που ζουν μόνιμα σε ιδρύματα κάθε είδους, μιας και η επαφή αυτή τους φέρνει πιο κοντά στον κόσμο έξω από το ίδρυμα και ένα βήμα πιο κοντά στη φύση. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι σκύλοι βοηθούν, εκτός από τα άτομα που χρειάζονται τη θεραπεία, το προσωπικό των χώρων που επισκέπτονται, καθώς και τις οικογένειες των ατόμων που κάνουν τη θεραπεία, ενώ, όπως επισημαίνεται, και οι ίδιοι οι σκύλοι περνούν καλά.
Οπως εξηγεί στην ΑΥΓΗ της Κυριακής η πρόεδρος του σωματείου Τέρψη Πασχάλη, το Therapydogs είναι μη κερδοσκοπικό σωματείο που κατέχει ειδική πιστοποίηση από το ΕΚΚΑ του υπουργείου Εργασίας ως φορέας παροχής υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας, ενώ «τα προγράμματα θεραπείας που εφαρμόζονται από τον οργανισμό μας συμβαδίζουν με τα πρότυπα και πιστοποιούνται από τον διεθνή οργανισμό, από τον οποίο έχουμε πιστοποιηθεί ως full member, Οργανισμός Ζώων Θεραπείας ΙΑΗΑΙΟ (International Association of Human - Animal Interaction Organizations)». Πρόκειται για 100% εθελοντική παρουσία των χειριστών των σκύλων, αλλά και των υπόλοιπων ανθρώπων που ασχολούνται, ενώ αυτή τη στιγμή στην ομάδα συμμετέχουν 10 σκυλιά θεραπείας.
«Σκοπός μας είναι να παρέχουμε σε παιδιά και ενήλικες ΑμεΑ ή/και με ψυχικές ασθένειες θεραπεία ιατρικά αποδεδειγμένη, με ειδικά εκπαιδευμένα ζώα, ώστε να βοηθήσει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους, της υγείας τους, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, ενθάρρυνση για δραστηριότητες, ενίσχυση της ψυχοσυναισθηματικής ισορροπίας και κοινωνικοποίησης» σημειώνει. «Είναι χαρακτηριστικό ότι στο διάστημα λειτουργίας του σωματείου περισσότερα από 2.000 άτομα έχουν ωφεληθεί από τις υπηρεσίες μας, ενώ το 2021 λόγω της Covid-19 οι συνεδρίες περιορίστηκαν στα δημόσια νοσοκομεία» προσθέτει χαρακτηριστικά. Όπως μας εξιστορεί η Τ. Πασχάλη, η ιδέα για τη δημιουργία του εθελοντικού σωματείου ήρθε όταν παρακολούθησε ένα ντοκιμαντέρ από το εξωτερικό που έδειχνε τη θετική επίδραση των σκύλων θεραπείας. Με το δεδομένο ότι το παιδί της είναι άτομο με αναπηρίες, ανέλαβε δράση και έμαθε περισσότερα. «Η αγάπη μας για τους σκύλους και η διάθεσή μας για προσφορά τόσο στα ζώα όσο και στους ανθρώπους ήταν το εφαλτήριο για την οργάνωση μιας ομάδας που θα μπορούσε να προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες της» δηλώνει μεταξύ άλλων.
Εκπαιδεύονται σκύλος και κηδεμόνας
Σε πρακτικό επίπεδο, για να γίνει κάποιος εθελοντής και μέλος της ομάδας, μαζί με τον τετράποδο φίλο του, πρέπει πρώτα να αξιολογηθεί και να εκπαιδευτεί ο ίδιος και στη συνέχεια να αξιολογηθεί και να εκπαιδευτεί ο σκύλος. Ένας σκύλος για να μπορέσει να συμμετέχει στις συνεδρίες θα πρέπει να πληροί συγκεκριμένα κριτήρια και προδιαγραφές, που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Σκύλων Θεραπείας ΙΑΗΑΙΟ. Αν υπάρχουν αυτά τα στοιχεία, στη συνέχεια ξεκινά η εκπαίδευσή του, η οποία αποτελείται από δυο μέρη, τη βασική υπακοή και την απευαισθητοποίηση του σε χώρους που φιλοξενούν ανάπηρους. Δεν είναι δύσκολη διαδικασία, απλώς χρειάζεται συνέπεια. Απαντώντας στον… μύθο ότι μόνο τα σκυλιά ράτσας μπορούν να μπουν σε μια τέτοια διαδικασία, η Τ. Πασχάλη τον διαψεύδει: «Δεν μας ενδιαφέρει καθόλου τι ράτσα είναι. Αντιθέτως, στηρίζουμε τη συμμετοχή σκύλων που ήταν αδέσποτα και έχουν υιοθετηθεί από φιλοζωικές οργανώσεις».
Τα σκυλιά προσφέρουν αποδοχή και αγάπη
Τα μέλη του Therapydogs δεν χτυπάνε ποτέ την πόρτα κάποιου ιδρύματος ή φορέα, είναι όμως πάντα διαθέσιμα όταν υπάρξει κάποιο αίτημα για συνεργασία. «Ποτέ δεν χτυπάμε την πόρτα εμείς, πάντα έρχονται να μας βρουν. Έτσι και έγινε την πρώτη φορά με το Στρατιωτικό Νοσοκομείο 424 και στη συνέχεια με το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, όπου εκεί γίνονται εξαιρετικά σημαντικές συνεδρίες στο Τμήμα Ιατροδικαστικής του νοσοκομείου» μας λέει η πρόεδρος και συνιδρύτρια του σωματείου.
Η Τ. Πασχάλη στέκεται ιδιαιτέρως στη συνεργασία με τους γιατρούς και τους τροφίμους της Ιατροδικαστικής Κλινικής του ΨΝΘ. Οι κατάλληλα εκπαιδευμένοι σκύλοι του σωματείου προσφέρουν την αποδοχή και τη γαλήνη στους συμμετέχοντες στις συγκεκριμένες συνεδρίες. Για τα άτομα με αναπηρίες οι σκύλοι αποτελούν ένα ισχυρότατο κίνητρο για κινητοποίηση, κοινωνικοποίηση, επικοινωνία. Στους ψυχικά ασθενείς προσφέρουν έναν φίλο που θα τους ακούσει χωρίς να τους κρίνει και με τα χάδια που αποζητούν τους αποσπούν από τα προβλήματά τους. «Τα οφέλη πραγματικά είναι πάρα πολλά, έχουμε δει παιδιά με αναπηρίες να προσπαθούν να μιλήσουν, να χαϊδέψουν, να δώσουν λιχουδιές στον φίλο τους τον σκύλο για να είναι χαρούμενος και σε ψυχικά ασθενείς να επανέρχεται το χαμόγελο στο πρόσωπό τους» σημειώνει η Τ. Πασχάλη. Οι συνεδρίες είναι πάντα ομαδικές, φωτογραφίζονται και βιντεοσκοπούνται καθ’ όλη τη διάρκεια, ώστε να μπορεί το επιστημονικό προσωπικό κάθε δομής Υγείας να βγάλει συμπεράσματα από την πρόοδο των θεραπευομένων, ενώ σε κάθε συνάντηση/ συνεδρία παρευρίσκονται όλες οι εξειδικευμένες ειδικότητες γιατρών και συμβούλων. Μάλιστα, με βάση τις συνεδρίες του Therapydogs και τα συμπεράσματα από αυτές, έχουν γίνει δύο ανακοινώσεις σε ιατρικά επιστημονικά συνέδρια στην Ελλάδα.
Διαρκές κάλεσμα για νέα μέλη
«Ολα τα βιώματα που αποκτήσαμε στην πορεία αυτής της θεραπείας είναι τόσο έντονα, που δεν σε αφήνουν να τα παρατήσεις, όσο κουραστικό σωματικά και ψυχικά είναι και επώδυνο οικονομικά» μας λέει με σιγουριά η Τ. Πασχάλη. Τα μέλη του Therapydogs δηλώνουν διαθέσιμα για να υποδεχθούν στην ομάδα τους ανθρώπους μαζί με τους τετράποδους φίλους τους και να συνεχίσουν το όμορφο ταξίδι τους, που σκοπό έχει να βοηθά και να στηρίζει ανθρώπους που αντιμετωπίζουν αποκλεισμούς και δυσκολίες, με τη βοήθεια φυσικά των πολύτιμων τετράποδων φίλων μας. Η συζήτηση με την Τέρψη Πασχάλη μας έδωσε μια εικόνα αυτού του μοναδικού ταξιδιού.
Το κράτος αδιαφορεί για το θεσμικό πλαίσιο
Στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά σύνηθες ομάδες ανθρώπων να προχωρούν με μεράκι στη δημιουργία ομάδων όπως αυτή του Therapydogs. Το κράτος και οι υπηρεσίες του όμως τις περισσότερες φορές τους αγνοούν και αδιαφορούν στα αιτήματά τους για τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου.
Σύμφωνα με την πρόεδρο του εθελοντικού σωματείου Τέρψη Πασχάλη, «ήταν και παραμένει δύσκολο να γίνουμε δεκτοί σε νοσοκομεία. Η νοοτροπία απέναντι στα ζώα, η πεποίθηση ότι το ζώο μεταφέρει ασθένειες είναι μέρος των προβλημάτων μας», ωστόσο «η πορεία των έντεκα χρόνων, τα ορατά αποτελέσματα των θεραπειών μας, που πλέον ανακοινώνονται σε πανελλήνια ιατρικά συνέδρια, είναι αυτά που μας ανοίγουν τις πόρτες». Όλα αυτά τα χρόνια δεν έχει υπάρξει κανένα ενδιαφέρον και καμία στήριξη από τους κρατικούς φορείς, είτε κεντρικά είτε σε τοπικό επίπεδο στη Θεσσαλονίκη. Τα μέλη του σωματείου ζητούν εδώ και έντεκα χρόνια να θεσμοθετηθεί ο τρόπος πιστοποίησης και αναγνώρισης των σκύλων θεραπείας, αλλά καμία ουσιαστική κίνηση δεν έχει γίνει. Όπως σημειώνει η Τ. Πασχάλη, πρέπει να υπάρξει συνεννόηση των υπουργείων Υγείας, Εσωτερικών και Αγροτικής Ανάπτυξης, ενώ σ’ αυτή τη διαδικασία θα πρέπει να συμπεριληφθούν και οι περιφέρειες. «Τίποτα από αυτά δεν έχει γίνει. Πετάει το μπαλάκι ο ένας στον άλλον. Την ίδια ώρα, σε Ευρώπη και Αμερική τα προγράμματα με σκύλους θεραπείας είναι ευρέως διαδεδομένα μιας και είναι διεθνώς γνωστή η ευεργετική τους λειτουργία σε ΑμεΑ και ψυχικά ασθενείς» τονίζει. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις τα μέλη του σωματείου Therapydogs έχουν δεχθεί απαξιωτικά σχόλια από υπηρεσιακούς παράγοντες, που αντιθέτως θα έπρεπε να λειτουργούν υποστηρικτικά στην προσπάθεια.
Παράθυρο αυθαιρεσίας και συμφέροντα
Σε σχέση με την ανάγκη θεσμοθέτησης ενός συγκεκριμένου τρόπου πιστοποίησης των θεραπευτικών προγραμμάτων σκύλων, τα μέλη του σωματείου λένε ότι «υπάρχουν συμφέροντα ανθρώπων που δηλώνουν ότι έχουν σκυλιά θεραπείας και προγράμματα χωρίς κάποια εκπαίδευση και πιστοποίηση». Ενδεικτικό της αντίληψης των κρατικών φορέων για τα ζητήματα αυτά είναι το άρθρο 21 του νομοσχεδίου για τα ζώα συντροφιάς που ψήφισε η σημερινή κυβέρνηση (Ν. 4830/2021), σύμφωνα με το οποίο «οι σκύλοι βοήθειας και τα ζώα θεραπείας μπορούν να εισέρχονται όπου επιτρέπεται η είσοδος των ατόμων τα οποία συνοδεύουν […] εφόσον το επιτρέπουν το μέγεθος και τα ειδικά χαρακτηριστικά τους», ενώ «το άτομο το οποίο δέχεται τις υπηρεσίες του ζώου φέρει τα απαραίτητα πιστοποιητικά που αποδεικνύουν ότι το ζώο είναι σκύλος βοήθειας ή ζώο θεραπείας και τα επιδεικνύει, εφόσον του ζητηθεί, από τους υπευθύνους των χώρων στους οποίους δεν επιτρέπεται κατά κανόνα η είσοδος σε ζώα συντροφιάς».
Από τη μία ο νόμος δίνει τη δυνατότητα στον υπεύθυνο κάθε χώρου ή επιχείρησης να αποκλείσει την πρόσβαση σε κάποιον σκύλο θεραπείας ή σκύλο βοήθειας λόγω του μεγέθους του, ενώ είναι ευρέως γνωστό ότι οι σκύλοι βοήθειας είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα μεγαλόσωμα σκυλιά λαμπραντόρ ριτρίβερ, και από την άλλη κάνει λόγο για πιστοποιητικά του σκύλου βοήθειας ή ζώου θεραπείας, ενώ δεν υπάρχει θεσμοθετημένη διαδικασία ή αρμόδιος φορέας πιστοποίησης στην Ελλάδα. Είναι πλέον ώριμο και αναγκαίο να υπάρξει το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο που θα αίρει δυσκολίες και εμπόδια για τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη από έναν σκύλο θεραπείας και που ταυτόχρονα θα θέτει αυστηρούς κανόνες και προϋποθέσεις για τη λειτουργία ενός συλλόγου ή ενός κέντρου εκπαίδευσης για τα ζώα θεραπείας και τους σκύλους βοήθειας.
πηγη: https://www.avgi.gr