Στη «Χώρα των Αλλων», τα παιδιά γίνονται γέφυρες που ενώνουν το παρελθόν των προγόνων τους με το δικό τους παρόν. Με δάνειες ταυτότητες. Οι μυθιστορηματικοί ήρωες της Λεϊλά Σλιμάνι –εμπνευσμένοι από πραγματικά πρόσωπα– δεν έχουν τόσα κοινά με τον δικό μας ήρωα και την οικογένειά του. Μοιράζονται, ωστόσο, κάτι θεμελιώδες. Είναι άνθρωποι που πάντα θα ζουν στη Χώρα των Αλλων, ανάμεσα σε μια πατρίδα που δεν τους δίνεται και σε μια άλλη που έχουν αφήσει πίσω. Η συγγραφέας προσεγγίζει έντεχνα τη γενεαλογία του αισθήματος να είσαι παντού ξένος και τις σημασίες του, ένα αίσθημα ξενότητας που στη χώρα μας είναι πολλαπλάσιο καθώς το ζήτημα της ιθαγένειας παραμένει ακανθώδες. Για την ακρίβεια η ιθαγένεια έχει αντιμετωπιστεί ως μια «χάρη» που απονέμεται σε κάποιον που εμφανίζει ένα σπάνιο ταλέντο, με βασικό κίνητρο να μη χάσει η πολιτεία τη δόξα ενός πολλά υποσχόμενου «αλλοδαπού πρωταθλητή», ενώ παράλληλα χιλιάδες παιδιά μεταναστών που λαμβάνουν ελληνική παιδεία και αναγνωρίζουν ως πατρίδα την Ελλάδα δεν έχουν αυτοδίκαια την ελληνική ιθαγένεια.
Πόσους διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης και διαπραγμάτευσης έχουμε με το αίσθημα της ξενότητάς μας; Γιατί μια χώρα βάζει τρικλοποδιές στον ψυχισμό, στην ταυτότητα και στο μέλλον τόσων άλλων μικρών Αντετοκούνμπο που δεν παίζουν μπάσκετ, αντί να αντιμετωπίσει τους μετανάστες ως επικούς ήρωες και το ταξίδι τους ως Οδύσσεια, όπως σημειώνει η κοινωνική ανθρωπολόγος Νικόλ Λαπιέρ;
Ο Γιάννης Αντετοκούνμπο, ένα υποκείμενο ξεριζωμού, κατάφερε να κάνει ολόκληρο τον κόσμο να ονειρεύεται. Το προσφυγόπουλο από τα Σεπόλια της Αττικής, αφού προσέγγισε με τον πιο δημιουργικό τρόπο το ξένο και ανοίκειο που κρύβουμε όλοι μέσα μας, έγινε ο πιο αναγνωρίσιμος Ελληνας στον κόσμο. Παρ' όλο που η Ελλάδα δεν τον αναγνώριζε. Βάσει της ψυχαναλυτικής σκέψης το ξένο βρίσκεται μέσα μας. Είναι το ίδιο μας το ασυνείδητο, αυτό που δεν γνωρίζουμε και γι’ αυτόν τον λόγο μάς φοβίζει όταν το συναντάμε στον εξωτερικό κόσμο. Κάθε ξένος απευθύνεται, δηλαδή, στο ενδοψυχικό ανοίκειο του καθενός μας και ο τρόπος που τον υποδεχόμαστε στον χώρο μας δείχνει τι είδους άνθρωποι καταφέραμε να γίνουμε.
Η περίπτωση του Γιάννη Αντετοκούνμπο είναι ένα μεγαλειώδες παράδειγμα διαδρομής ενός σπουδαίου ανθρώπου που διαπραγματεύτηκε με επιτυχία τον ανοίκειο εαυτό, εσωτερικεύοντας την εικόνα μιας πατρίδας που δεν τον αγκάλιασε προτού φτάσει ψηλά. Οχι μόνο γιατί οδήγησε τους Μιλγουόκι Μπακς στη νίκη και έγινε ο νέος βασιλιάς του NBA, δηλαδή ο μεγαλύτερος σταρ στην ιστορία της Ελλάδας. Αλλά κυρίως γιατί έδειξε έναν μοναδικό τρόπο συνομιλίας του παρόντος με το παρελθόν, προσβλέποντας στο μέλλον. Και αυτό δεν αποδεικνύεται μέσα από ριμπάουντ, πόντους και μπλοκ. Αλλά από τον τρόπο που αναζήτησε ψυχικές ταυτίσεις και εσωτερίκευσε την εικόνα μιας χώρας, τους δεσμούς που διατήρησε, τους δεσμούς που έχτισε και τον τρόπο που επινόησε τον εαυτό του. Η ανθρώπινη υποκειμενικότητα εδραιώνεται, ως γνωστόν, όταν εγκαταλείπουμε τα οικεία και ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον ανοίκειο εαυτό μας.
Κατά πόσο είμαστε αντάξιοι –ως χώρα– της εθνικής υπερηφάνειας που νιώσαμε όταν ο Greek Freak έφερε την ομάδα του στην κορυφή του κόσμου;
Αν αναλογιστούμε πως είναι πολλοί εκείνοι που κατασκευάζουν μια εικόνα του ξένου, κατοπτρική και που συρρικνώνουν τους μετανάστες σε μια απρόσωπη μάζα επιτρέποντάς τους μόνο την επιλογή να «είναι όλοι ίδιοι», τότε η απάντηση είναι μάλλον αρνητική. Δεν έχουμε, ως χώρα, κανένα δικαίωμα πανηγυρισμού. Δεν προσφέραμε ποτέ γενναιόδωρα την ιθαγένεια στα παιδιά των μεταναστών μας που μεγαλώνουν εδώ, που πάνε στα σχολεία μας και καθημερινά καλούνται να διαχειριστούν την ήδη απαιτητική δοκιμασία της ενσωμάτωσης σε έναν τόπο που αναπτύσσει με ευκολία διχαστικό λόγο σε οτιδήποτε δεν είναι λευκό, ελληνικό και ελληνορθόδοξο. Για την ακρίβεια αφήσαμε μετέωρα σ’ ένα βαθύ και σκοτεινό νομικό κενό εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά που απλά δεν είχαν την τύχη και το ταλέντο του Γιάννη.
Ο Ελληνας Αυτόχθων, αντί να υποδεχτεί τον ξένο σε κλίμα αδελφικό, τον υποδέχεται σαν κάποιον που τον απειλεί και γεννά μια διχοτομία. Τον περιθωριοποιεί, τον απορρίπτει ή τον χλευάζει. O Ξένος Γιάννης Αντετοκούνμπο κατάφερε, ωστόσο, να εγγράψει την επιθυμία του σε αυτόν τον τόπο, αφού επινόησε νέες ρίζες και βρήκε νέα σημαίνοντα. Εφτασε στο σημείο να αναπτύξει κοινωνική ευαισθησία (προσφέροντας κιβώτια με αγαθά) προς τους πολίτες της χώρας που τον είχε αρνηθεί και υποτιμήσει όταν πουλούσε ρολόγια και cd στους δρόμους.
Ο Γιάννης Αντετοκούνμπο είναι ένας ανάμεσα σε εκατομμύρια. Τι θα απογίνουν όλοι οι άλλοι μικροί Νιγηριανοί που μεγαλώνουν εδώ και που ζουν βιώνοντας τη «διπλή απουσία – φράση δανεική από τον κοινωνιολόγο Αμπντελμάλεκ Σαγιάντ, για να περιγράψει τη συνέπεια του ρατσισμού που στοιχειώνει την καθημερινότητα ενός μετανάστη: τη στιγμή που αδυνατεί να αισθανθεί σαν το σπίτι του σε έναν νέο τόπο, εξιδανικεύει και νοσταλγεί τον προηγούμενο... διάσταση της μετανάστευσης μακράς διαρκείας που φωτίζει με εξαιρετικό τρόπο η Αλίς Ζενιτέρ στην «Τέχνη της Απώλειας».
Οι (παλαιότερες) χλευαστικές προσφωνήσεις τύπου «Αφρικανός Ακενοτούμπο» και «Γιάννης ο Νέγρος» διά στόματος πολιτικών του κυβερνώντος κόμματος αντανακλούν την επικρατούσα πολιτική ιδεολογία για τους ξένους μας. Ακόμα και όταν μερικά χρόνια μετά, τα ίδια άτομα οικειοποιούνται τον θρίαμβο του Greek Freak αλλά όχι την καθημερινή πάλη των μικρών Νιγηριανών που ζουν ανάμεσά μας.
Το λιγότερο που οφείλουμε στους ξένους μας ως άνθρωποι προς ανθρώπους είναι η παραχώρηση του δικαιώματος σε μια πατρίδα, με την ελπίδα να βγάλουν νέες καταγωγικές ρίζες και να επινοήσουν ξανά τους εαυτούς τους. Τότε, ναι, ίσως και να έχουμε το δικαίωμα να νιώσουμε εθνική υπερηφάνεια για τις νίκες του Γιάννη.
πηγη: https://www.efsyn.gr