Με αφορμή τον μαθητή που ωθήθηκε στην αυτοκτονία, μια σημείωση για την τιμωρία ως μέσο διαπαιδαγώγησης
Την ημέρα που ο υπουργός παιδείας Πιερακάκης διθυραμβολογούσε για τις 6.000 και πλέον αποβολές στα σχολεία για την χρήση κινητών, ένα παιδί 14 ετών στο Ναύπλιο, αφού είχε πάρει αποβολή απ’ το σχολείο του (για άγνωστο λόγο) και αφού τιμωρήθηκε και από τον πατέρα του, ανέβηκε στις κερκίδες ενός γηπέδου και αυτοκτόνησε. Οι πληροφορίες που έχουν βγει αναφέρουν πως η διεύθυνση του σχολείου γνώριζε και είχε ενημερώσει τους γονείς ότι το παιδί είχε αυτοκτονικές τάσεις, παρ’ όλα αυτά εφάρμοσε το μέτρο της αποβολής απ’ το σχολείο, το οποίο προβλέπει αποχώρηση απ’ αυτό. Να σημειωθεί, ότι μέχρι και την περσυνή σχολική χρονιά, σε περίπτωση αποβολής ίσχυε η παραμονή εντός σχολείου με ταυτόχρονη λήψη απουσιών, μέτρο το όποιο άλλαξε την φετινή χρονιά στα πλαίσια του «ανοικτού» σχολείου, επαναφέροντας ουσιαστικά κάτι που ίσχυε αρκετά χρόνια πριν. Εμπρός προς τα πίσω, λοιπόν!
Αντιλαμβανόμαστε πως σ’ ένα καταπιεστικό περιβάλλον, όπου κυριαρχεί η τιμωρία ως μέθοδος διαπαιδαγώγησης για τους ανήλικους και συμμόρφωσης για τους ενήλικες, είναι αμέσως επόμενο να αναπαράγεται με την πρώτη αφορμή αυτό που είναι ήδη κυρίαρχο, δηλαδή η τιμωρία σε κάθε της μορφή. Η τιμωρία είναι ταυτόχρονα η άσκηση, η επιβεβαίωση αλλά και το εργαλείο της εξουσίας. Μέσω αυτής, τα μέλη της εκάστοτε κοινωνικής ομάδας αντιλαμβάνονται την θέση και τον ρόλο τους έχοντας ως βάση την εξουσία. Η εκπαίδευση με βάση τον «μπαμπούλα» της τιμωρίας δεν μπορεί να δημιουργήσει ανθρώπους που να λειτουργούν ελεύθερα με ταυτόχρονη ενσυναίσθηση των γύρω τους. Η τιμωρία ποτέ δεν μπορεί να διαγράψει μια συμπεριφορά που θεωρείται ανεπιθύμητη από μια κοινωνική ομάδα, απλώς την καταστέλλει για ορισμένο χρονικό διάστημα και συνήθως αυτή επαναλαμβάνεται.
Στο ψυχισμό και στο σώμα του μαθητή και του παιδιού που υπόκειται μια τιμωρία ενεργοποιούνται δεκάδες αρνητικές καταστάσεις, όπως άγχος, φόβος, αίσθημα ταπείνωσης, θυμού, επιθετικότητας, μείωση της αυτοεκτίμησής του και αύξηση της ανασφάλειάς του, μετατρέποντας έτσι το σώμα και τον ψυχισμό του ατόμου σε πεδία άσκησης εξουσίας και ελέγχου μέσα στα σχολικά πλαίσια αλλά και της οικογένειας. Η αντίληψη ότι η τιμωρία είναι μέσο διαπαιδαγώγησης και εκμάθησης των «σωστών» τρόπων συμπεριφοράς είναι βαθιά εξουσιαστική· ουσιαστικά είναι η παραδοχή της αποτυχίας των γονέων να εμφυσήσουν στα παιδιά τους ελεύθερες αντιλήψεις που αφορούν ταυτόχρονα τα ίδια αλλά και το κοινωνικό σύνολο που συναναστρέφονται και αλληλοεπιδρούν. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να «κουβαλάει» τα δικά του τραύματα και δεδομένα και πολλές φορές να έχει δεχτεί και ο ίδιος κακοποιητικές συμπεριφορές ως παιδί και τελικά ακούσια μπορεί να μεταδίδει τις ίδιες εξουσιαστικές συμπεριφορές και να κάνει ζημιά σε άλλα άτομα, αλλά τελικά ακόμα και το ακούσιο έχει το ίδιο κακοποιητικό αποτέλεσμα στο παιδί. Η δημιουργία κακοποιητικών αλυσίδων που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά θα πρέπει να σταματήσει. Γι’ αυτό η καλλιέργεια του εαυτού μας, με βάση αντιλήψεις που βασίζονται στην ελευθερία και στο διάλογο με το εξωτερικό κοινωνικό περιβάλλον, οφείλουμε να είναι συνεχόμενη και εξελισσόμενη.
Το «σπίτι» και το σχολείο και κατ’ επέκταση το κρατικό εκπαιδευτικό σύστημα, είναι μικρογραφίες και πεδία ασκήσεων της εξουσίας και του εξουσιαστικού ρόλου του κράτους στις ζωές μας. Η σχολική και οικογενειακή τιμωρία εξελίσσεται στην κοινωνία σε πρόστιμα, σε ποινές και φυλακή. Εάν οι φυλακές άλλαζαν τα πράγματα προς το καλύτερο, λειτουργώντας παραδειγματικά προς τους άλλους, τότε πλέον δεν θα είχαν ρόλο ύπαρξης. Αντιθέτως είναι βασικός πυλώνας της λειτουργίας του κράτους και την εξουσίας. Η ύπαρξή τους και ο συνεχής πολλαπλασιασμός τους είναι η επιβεβαίωση πως, με γνώμονα την εξουσία, τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο. Η κατασκευή μιας φυλακής δεν ξεκινάει από το σκάψιμο των θεμελίων της, αλλά από την στιγμή όπου ένας άνθρωπος θελήσει να γίνει γονέας χωρίς να έχει κατανοήσει μέσα του, πως η τιμωρία είναι ένα χωράφι κορεσμένο που δεν γίνεται να αποδώσει στο μέλλον.
Ε.
Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ.253, Νοέμβριος 2024
από: https://anarchypress.wordpress.com