Θα έχουμε πολλά να συζητήσουμε για τις «Τρωάδες» του ΚΘΒΕ∙ τώρα και -πιστεύω- στο μέλλον. Εχει μια διανομή στην οποία ξεχωρίζουν πολλά ονόματα, στην κορυφή της μάλιστα μια μεγάλη μορφή του θεάτρου μας, η Ρούλα Πατεράκη.
Ακολουθούν κι άλλοι αγαπητοί και δημοφιλείς ηθοποιοί, ώστε εγείρεται η υποψία απόπειρας του θεάτρου της Θεσσαλονίκης να ρεφάρει μια δύσκολη χειμερινή σεζόν με την καλοκαιρινή. Ειδικά όταν επιστρατεύει για τη μουσική τον Στέφανο Κορκολή, ο οποίος, όπως διακρίνω από τις εμφανίσεις του στο μουσικό θέατρο, φέρει πια πάνω του την αύρα του αρχιμουσικού… Τέλος πάντων, αν θέλουν να ρίξουν κάποιοι πέτρες, θα βρουν.
Ομως θα είναι άδικο όπως και να το κρίνει κανείς: από την άποψη της πρόθεσης ή του αποτελέσματος. Για την πρώτη αρκεί να θυμίσουμε πως κανείς από τους «αστέρες» της παράστασης δεν συνδέθηκε ποτέ με το θέατρο του πρωταγωνισμού. Αλλά και από την άποψη του αποτελέσματος, αυτό που είδαμε στην Επίδαυρο μόνο θέατρο του πρωταγωνιστή δεν ήταν. Αντίθετα ήταν από τις ακριβές εκείνες περιπτώσεις όπου σκηνοθετικό όραμα και ερμηνείες συντονίζονταν τόσο ώστε από μια αμοιβαία ήττα να βγαίνουν δύο νικητές.
Ας πούμε, ο Αντώνης Καφετζόπουλος περιορίζεται στα πρώτα λεπτά της παράστασης στον ρόλο ενός Ποσειδώνα που, αν δεν μας έλεγε ο ίδιος ποιος ήταν, δύσκολα θα τον αναγνωρίζαμε. Σε ένα πεδίο μάχης όλοι είναι εξίσου αγνώριστοι, άνθρωποι και είδωλα. Ο Ποσειδώνας όμως σημαίνει κάτι άλλο που θα αποκαλυφθεί με την είσοδο της πολλαπλής στο σώμα, αταύτιστης στο πρόσωπο Αθηνάς. Ο ένας θεός εκπροσωπεί τον άνδρα, η άλλη τη γυναίκα στο τέλος ενός πολέμου. Και οι δύο το ίδιο ρημαγμένοι, σύμμαχοι όμως πια στον σχεδιασμό της εκδίκησης για τους πρωταγωνιστές της θηριωδίας. Η Αθηνά έχει πολλαπλασιαστεί στα είδωλα των άμαχων θυμάτων. Και περιμένει να λάβει το πρόσωπό τους.
Ο σκηνοθέτης Χρήστος Σουγάρης στήνει την παράσταση σε δύο σκηνικά «locus». Το ένα είναι ένα καζάνι από το οποίο οι στρατιώτες όταν κάνουν την είσοδό τους γεμίζουν την καραβάνα τους - νότα νατουραλισμού σε περιβάλλον αναπόδραστης βαρβαρότητας. Αυτές οι Τρωάδες έχουν για τόπο τους κάποιο γήπεδο, όπου έχουν στοιβαχθεί πριν τις μεταφέρουν στην Ελλάδα. Στο κέντρο του βλέπουμε και το δεύτερο «locus» της σκηνοθεσίας. Εναν τηλεφωνικό θάλαμο, προφανώς αχρησιμοποίητο για χρόνια (τα χορτάρια που έχουν φυτρώσει στη ρίζα του δείχνουν πόσο αξιόλογη σκηνογράφος είναι η Ελένη Μανωλοπούλου). Μέχρι προχθές αυτό. Γιατί τώρα, σε αυτόν τον θάλαμο έχει φωλιάσει μια πρώην βασίλισσα. Σκεφτείτε μια αληθινή βασίλισσα, διαλέξτε κάποια από την Ιστορία. Και φανταστείτε την κλεισμένη σε έναν τηλεφωνικό θάλαμο… Σε κάποιον έχει την ανάγκη να μιλήσει η Εκάβη, αλλά ποιος θα σηκώσει το ακουστικό για να ακούσει; Αυτή που έχει μάθει να κρατάει την απόστασή της από τους άλλους, βρίσκει τώρα ένα καμπινέ για να συγκροτήσει τα ερείπια της βασιλικής της ταυτότητας.
Και να και οι γυναίκες του Χορού. Δεν φορούν κουρέλια, ούτε έχουν ακόμη το πρόσωπο του χαμού. Αυτές είναι ντυμένες κοσμικά, με φορέματα κοκτέιλ και κουβαλούν την έκφραση της απορίας (Μανωλοπούλου στα κοστούμια, μακιγιάζ της Μαντώς Καμάρα). Μα αυτές δεν ήταν που πριν από λίγο γλεντούσαν σε κάποιο σουαρέ; Τι κάνουν εδώ πέρα; Απίστευτη παρατήρηση: Η Τροία αλώθηκε, δεν ξέπεσε. Κι έτσι αυτές οι άμαθες από τη δυστυχία γυναίκες ρωτούν τώρα τον Ταλθύβιο του Δημήτρη Πιατά -θύμα και αυτός του πολέμου- για τη μοίρα τους. Η καθεμιά για λογαριασμό της, βέβαια∙ όπως γίνεται πάντα…. Αλλά η Εκάβη τις βάζει στη θέση τους - να η βασίλισσα που ήταν κάποτε. Πρώτα θα μάθει αυτή για τις κόρες της.
Κι από εδώ ξεκινάει ο αληθινός θρήνος που θα καταλάβει όλο το υπόλοιπο έργο, διαρκώς διογκούμενος, ολοένα και πλατύτερος. Κάποιες στιγμές η Εκάβη θα μπει στον θάλαμο «εκτόνωσης», θα φωτιστεί στην εσωτερική της έκρηξη (από τον Αλέκο Αναστασίου), θα βγει στον αέρα μετά για να μιλήσει πάλι στον Χορό.
Καθώς θα υποδέχεται το ένα κακό μετά το άλλο. Η Κασσάνδρα της Μαρίας Διακοπαναγιώτου είναι μια αλλοπαρμένη κόρη, ρόλος δύσκολος από μόνος του, που ίσως με τη μουσική του Κορκολή γίνεται ακόμα δυσκολότερος. Η μουσική σε αυτό το σημείο θυμίζει μιούζικαλ και αν προσθέσω την ατυχή εισαγωγή της παράστασης με… πρελούδιο (ιδού ο βεντετισμός!) και ότι η συνοδεία στο πιάνο φέρνει προς το μελόδραμα, νομίζω πως από την παρουσία του συνθέτη δεν κέρδισε πολλά το σύνολο. Στο τέλος τέλος, τι γυρεύει το πιάνο με ουρά στο βάθος ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης;
Αλλά όταν μπει στο πεδίο η Ανδρομάχη της Μαρίζας Τσάρη… Συγκροτημένη και στιβαρή, κρατώντας το παιδί στην αγκαλιά, ίσως γνωρίζοντας καλύτερα από τον καθένα τη νέα θέση της. Και ιδού το θέατρο της αληθινής συγκίνησης: Ο Ταλθύβιος ανακοινώνει τη μοίρα της και μαζί τη μοίρα του παιδιού τους… ένα σμάρι γυναικών τρέχει αλαφιασμένο (κίνηση του Ερμή Μαλκότση) και αγωνίζεται με διάφανη την απελπισία του να προστατέψει μια μητέρα που κλείνεται στον θάλαμο για να σώσει το παιδί της… Ο στρατιώτης παραμερίζει τις γυναίκες που έχουν τυλιχθεί γύρω από την Ανδρομάχη σαν μέλισσες. Ανοίγει τελικά τον θάλαμο κι αρπάζει το παιδί…
Ακολουθεί η είσοδος της Ελένης από την Κλειώ Δανάη Οθωναίου. Λάμπει ολόκληρη στο σέξι φόρεμά της, εκπέμποντας το φως της γοητείας. Τι αυτοπεποίθηση! Η Οθωναίου μετρά το βήμα της πάνω στον τύπο της φαμ-φατάλ και το νουάρ αρχίζει να υπεισέρχεται στην ατμόσφαιρα. Και τι προσωπικότητα! Δείτε τη να κατακτά τον χώρο καθώς περπατά στην ορχήστρα, κυριεύοντας (η Οθωναίου το καταφέρνει) τα ανδρικά βλέμματα της Επιδαύρου. Ποιος θα αντισταθεί; Πάντως όχι αυτός ο Μενέλαος, που εισέρχεται από ψηλά σαν φουνταριστός πλέι μπόι. Ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης επιτελεί τον ρόλο του: ένας άνδρας ορεκτικό στο πιάτο της Ελένης.
Ακολουθεί ο αγώνας λόγων μεταξύ Ελένης και Εκάβης. Ο Χορός απλώνει στο κοίλον, διαλύεται μέσα του, κι εδώ έχουμε ακόμη μία δυναμική χρήση της μικροφωνικής εγκατάστασης. Αφού μιλήσει πρώτη η Ελένη, οι παροτρύνσεις του Χορού μοιάζουν να πηγάζουν από εμάς. Να μιλήσει λοιπόν η Εκάβη, να τη βάλει στη θέση της! Και αληθινά η βασίλισσα αποκτά τη χαμένη συγκρότησή της για λίγο, κλείνοντας τον αγώνα με τη ρητορική της νίκη. Μόνο «ρητορική», βέβαια. Γιατί βλέποντας το ζευγάρι να φεύγει στο βάθος, βλέπουμε πως το αρχικό άρπαγμα της Ελένης από τον Μενέλαο μετατρέπεται σε ερωτικό σμίξιμο.
Κρατάω όσες λέξεις απομένουν για την Εκάβη της Ρούλας Πατεράκη. Είπα μόλις πριν από δύο εβδομάδες πως ένας μεγάλος ηθοποιός προσκομίζει σε τέτοιους ρόλους την περιουσία του. Και αυτό συμβαίνει και τώρα. Η Πατεράκη διδάσκει πως ο θρήνος κατακτά το σώμα και διαλύει τον νου. Γιατί η Εκάβη της είναι εκτός από βαριόμοιρη και μια γυναίκα παραλογισμένη. Θυμίζει κάτι από τον Λιρ στη συμπεριφορά της, κι ας μη φανεί εκκεντρική η παρατήρηση: Οι σπουδαίοι ρόλοι συνομιλούν μεταξύ τους. Στον τρόπο που κρατάει το παιδί, στον τρόπο που το νεκροστολίζει (μα αληθινά, βλέπει ασπίδες και στολίδια του Εκτορα;), στον τρόπο που αγωνίζεται να μιλήσει σε μια κομμένη τηλεφωνική γραμμή, συναντάμε μια βασίλισσα που όσο χαμηλώνει ο βίος της τόσο ψηλώνει το πρόσωπό της. Η Εκάβη της Πατεράκη αξίζει να μείνει στη μνήμη γιατί παρέδωσε μια αληθινή βασίλισσα. Του θρήνου και χαμού, ναι. Βασίλισσα όμως.
Εξίσου σπουδαία είναι η μετάφραση του Θεόδωρου Στεφανόπουλου, πληρέστατη και θεατρικά πρόσφορη. Εντυπωσιάστηκα όμως που την είδαμε στους υπέρτιτλους σε πολυτονικό - το ΚΘΒΕ θα έπρεπε να εκπροσωπεί μεταξύ άλλων και την παράδοση του Πανεπιστημίου της συμπρωτεύουσας.
Θα μιλήσουμε και στο μέλλον για τις «Τρωάδες» και είναι κρίμα που εν μέσω των διακοπών έχασαν την επαφή τους με τη ρέουσα κριτική πρόσληψη. Στο τέλος τους, με ένα τρομερό coup-de-théâtre του σκηνοθέτη, καθώς οι γυναίκες παίρνουν τα υπάρχοντά τους για να φύγουν, το τηλέφωνο στον θάλαμο αρχίζει να χτυπά... Κάποιος άκουσε λοιπόν, κάποιος καλεί! Βάλτε εσείς παρακαλώ με το μυαλό σας ποιος είναι αυτός.
πηγή: https://www.efsyn.gr