Loading...

Κατηγορίες

Τετάρτη 09 Μάι 2018
Η παθιασμενη προσωπικοτητα της Ισιδωρας Ντανκαν ζωντανευει στην Αθηνα του 2018
Κλίκ για μεγέθυνση

Μια συζήτηση με τη χορογράφο Μέντη Μέγα που μας καλεί σ'ένα ταξίδι που συνδέει το παρελθόν με το παρόν, μέσα από την ασυνήθιστη περφόρμανς που παρουσιάζει στο Fast Forward Festival

Τον Νοέμβριο του 1903 ξεσπούν στην Αθήνα τα Ορεστειακά, τα αιματηρά επεισόδια που ξεκίνησαν μετά την πρεμιέρα της τριλογίας Ορέστεια στο Βασιλικό (νυν Εθνικό) θέατρο. Αφορμή των επεισοδίων ήταν η πεζή μετάφραση του έργου στη Δημοτική. Είχαν προϋπάρξει τα Ευαγγελικά, τα επεισόδια που αφορούσαν τη μετάφραση του Ευαγγελίου στη δημοτική, το 1901. Οι γλωσσαμύντορες πρέσβευαν πως οι παραστάσεις των αρχαίων δραμάτων έπρεπε να γίνονται στη γλώσσα που γράφτηκαν. Οι ταραχές που ακολούθησαν και εντάσσονται σε μία ευρύτερη διαμάχη γύρω από το γλωσσικό ζήτημα είχαν σαν αποτέλεσμα τον θάνατο δυο πολιτών και τον τραυματισμό επτά άλλων.

Λίγοι γνωρίζουν ότι η διάσημη Ισιδώρα Ντάνκαν, η παθιασμένη Αμερικανίδα, μια γυναίκα ελεύθερη και εκκεντρική για την εποχή της, μια πρωτοπόρος του μοντέρνου χορού, σε δύο στιγμές της ζωής της βρέθηκε στο επίκεντρο ιστορικών γεγονότων που σημάδεψαν την ελληνική ιστορία. Στα Ορεστειακά και στον Εθνικό Διχασμό του 1915. Πόσα γνωρίζουμε σήμερα για το ρόλο της Ντάνκαν και την παρουσία της στην Αθήνα; Τι έχει μείνει και τι έχει αλλάξει από τότε; Ένα βλέμμα στην ιστορία, στο παρελθόν και στο παρόν. Μια παραστασιακή εμπειρία, μια ασυνήθιστη περιπέτεια, που ξεκινά σαν θέατρο-ντοκουμέντο, εξελίσσεται σε site-specific εγκατάσταση και καταλήγει σε συμμετοχική περφόρμανς, είναι η δουλειά που παρουσιάζει η χορογράφος Μέντη Μέγα στο πλαίσιο του Fast Forward FestivalTrapped, ο τίτλος της δουλειάς της που θα δούμε στο Εθνικό θέατρο.

Την συναντήσαμε και ξεκινήσαμε μαζί της ένα ταξίδι που συνδέει το παρελθόν με το παρόν.

"Trapped"

“Trapped”

Θα ήθελα να μου πείτε το μικρό ιστορικό της «γνωριμίας σας» με την Ισιδώρα Ντάνκαν.
Η αλήθεια είναι πως κρατάει χρόνια αυτή η σχέση! Και το παιδί της είναι η παράσταση Trapped.  Πριν από 20 περίπου χρόνια ξεκίνησα μια έρευνα γύρω από την παρουσία της διάσημης πρωτοπόρου του μοντέρνου χορού, Ισιδώρας Ντάνκαν, στην Ελλάδα στις αρχές του 20ού αιώνα. Ανακάλυψα κάποια πολύ γοητευτικά περιστατικά που συνέβησαν κατά την παραμονή της στην Αθήνα το 1903 και το 1915, καθώς και έναν τεράστιο αριθμό άρθρων αφιερωμένων σ’ εκείνη από εφημερίδες της εποχής. Πέρα από τη γοητεία τους τα περιστατικά αυτά έλεγαν πολλά για την πολιτική και την κοινωνία εκείνης της εποχής, οπότε με οδήγησαν στο να διευρύνω την έρευνά μου και πέρα από τη Ντάνκαν στην ιστορία της εποχής καθώς και σε πιο ειδικά θέματα, όπως η ιστορία της γυναικείας χειραφέτησης στην Ελλάδα. Η παράσταση, βεβαίως, δεν μπορεί να αποτυπώσει όλο το εύρος αυτής της έρευνας.

«Η πολλαπλότητα των βλεμμάτων πάνω στην Ντάνκαν είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία που μας ενδιαφέρει να αναδείξουμε»

Η Ντάνκαν ήταν μια γυναίκα ελεύθερη, αντισυμβατική, εκκεντρική της εποχής. Πώς την υποδέχτηκαν στην Αθήνα;
Όπως λέει η Αnn Daly στο πιο ενδιαφέρον βιβλίο που έχει γραφτεί για εκείνη τα τελευταία χρόνια (Done Into Dance), η Ντάνκαν φρόντισε με κάθε τρόπο να γίνει μύθος. Και οι άνθρωποι-μύθοι, έχουν συνήθως την ιδιότητα να συναρμόζουν μέσα τους αντιφατικές εικόνες και να προσφέρουν στον καθένα αυτό που έχει την ανάγκη να δει. Στην ουσία είναι το παράγωγο των δικών μας προσωπικών και συλλογικών προβολών. Θεωρώ πως οι Αθηναίοι την είδαν με ένα μείγμα θαυμασμού, ειρωνείας και απορίας. Άλλοι έβλεπαν μια καλλιτέχνιδα που προσπαθεί να αναβιώσει τον αρχαίο ελληνικό χορό, άλλοι έβλεπαν μια γυνή σφόδρα ερωτοπαθή, σύμφωνα με τη γνώμη του φίλου της και αρχαιολόγου Αλέξανδρου Φιλαδελφέα, άλλοι, όπως λένε, μια εκκεντρική χιτωνοφορούσα, αλλά απ’ ότι φαίνεται λίγοι είδαν μια εκπρόσωπο της τέχνης και του χορού του μέλλοντος. Η πολλαπλότητα των βλεμμάτων πάνω στην Ντάνκαν είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία που μας ενδιαφέρει να αναδείξουμε μέσα από τη δραματουργία της παράστασης.

Για τη σχέση της με την Ελλάδα τι γνωρίζουμε και ποιος ήταν ο λόγος της τόσο συχνής της επαφής; Πόσες φορές φτάνει η Ντάνκαν στην Ελλάδα, σε πόσο διαφορετικές ιστορικά περιόδους και ποια είναι τα γεγονότα που την επηρεάζουν;
Η Ντάνκαν έζησε σε μια εποχή όπου ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός θεωρούνταν το κορυφαίο επίτευγμα του ανθρώπινου πνεύματος. Έτσι, οι αναφορές της στην αρχαία Ελλάδα, χρησίμευαν στη νομιμοποίηση του χορού της ως υψηλής τέχνης. Το 1903 λοιπόν ήρθε για να γνωρίσει από κοντά τη χώρα του Απόλλωνα και του Διονύσου. Κατά τη δεύτερή της επίσκεψη, όμως, η ρητορική της έχει αλλάξει και προσανατολίζεται περισσότερο στην επαναστατική μορφή της γυναίκας, ως τραγικής ηρωϊδας ή γυναίκας-έθνους. Τότε λοιπόν κάνει ένα αυθόρμητο ταξίδι στην Ελλάδα, κατά το οποίο υποστηρίζει την είσοδο της Ελλάδας στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο στο πλευρό της Γαλλίας και των υπόλοιπων Συμμάχων. Στο τρίτο της ταξίδι το 1920 έρχεται προσκεκλημένη του ίδιου του Βενιζέλου, ο οποίος της υπόσχεται χρήματα για να πραγματοποιήσει τα φιλόδοξα σχέδιά της.

"Trapped"

“Trapped”

Να προσθέσω ότι κατά την πρώτη της επίσκεψη το 1903, ενεπλάκη σχεδόν κατά τύχη στη γλωσσική διαμάχη που μαινόταν εκείνη την εποχή. Συγκεκριμένα βρέθηκε ανάμεσα στους διαδηλωτές των Ορεστειακών, γεγονότα που συγκλόνισαν την Αθήνα, με αφορμή τη μετάφραση στη δημοτική της Ορέστειας που παιζόταν στο Βασιλικό τότε Θέατρο. Γενικά, μέσα από την παράσταση με ενδιέφερε να διερευνήσω και να φωτίσω, όχι τόσο την επιρροή που είχαν τα γεγονότα στην Ελλάδα πάνω στην Ντάνκαν, όσο την επιρροή που είχε εκείνη στα γεγονότα. Για παράδειγμα, μου έκανε τρομερή εντύπωση όταν ανακάλυψα μια σειρά από εικονογραφημένα εξώφυλλα εφημερίδων της εποχής, που αναφέρονται στην επικαιρότητα και στη διαμάχη για τη γλώσσα, και σε όλα φιγουράρει η Ντάνκαν. Με άλλα λόγια ενώ τα Ορεστειακά καταλαμβάνουν τρεις σειρές στην αυτοβιογραφία της, για τους πρωταγωνιστές της διαμάχης, η τυχαία πιθανότατα παρουσία της Ντάνκαν, απέκτησε μεγάλη συμβολική σημασία.

Ποιο είναι το στοιχείο που σας έκανε να ασχοληθείτε με την προσωπικότητά της – μέσα στην έρευνα σας – και ποια είναι η πληροφορία που αγνοούμε για αυτήν;
Κάτι που με ενδιαφέρει πολύ στην Ντάνκαν είναι η περιπλοκότητα του χαρακτήρα της, καθώς και η περιπλοκότητα με την οποία έχτισε τη ρητορική της γύρω από τη τέχνη της. Με την παράσταση κάνω έναν παραλληλισμό του τρόπου που προσπαθούμε σήμερα να ανακατασκευάσουμε την εικόνα της, με τον τρόπο που κατασκευάζουμε την ιστορία μας.  Αν προσπαθήσεις να παγιδεύσεις τη Ντάνκαν σε απλοϊκά δίπολα του τύπου ήταν μια ιέρεια ή μια πόρνη;, θα καταλήξεις σε απλουστευτικά συμπεράσματα. Αντίστοιχα, αν προσπαθήσεις να παγιδεύσεις την ιστορία σε απλοϊκές ερμηνείες και ερμηνευτικά δίπολα θα χάσεις το πραγματικό της νόημα. Κι αυτό μια απλούστευση είναι βέβαια, αλλά ας αρκεστούμε εδώ για τώρα!

"Trapped"

“Trapped”

Πώς αρθρώνεται η παράστασή σας και τι είναι αυτό που με αφορμή την Ντάνκαν θέλετε να εξερευνήσουμε βλέποντάς την;
Κατά κάποιον τρόπο και η ίδια η παράσταση προσπαθεί να διαφύγει από χαρακτηρισμούς και δίπολα του στυλ: χορός ή θέατρο. Για το σκοπό αυτό αλλάζει διαρκώς παραστατικές γλώσσες: περνά από κάτι σαν θέατρο ντοκουμέντο, σε μια πιο θεατρική αφήγηση – ιστορική αναβίωση, σε μια μορφή ξενάγησης, σε μια φόρμα συμμετοχική, στην εγκατάσταση και την περφόρμανς στο δημόσιο χώρο. Μπορεί να μην υπάρχουν αμιγώς χορευτικές σκηνές, όμως το σώμα είναι διαρκώς παρόν και υφαίνει τη δική του αφήγηση. Το κοινό μετακινείται μέσα σε χώρους του Εθνικού Θεάτρου, πίνει ένα ποτήρι κρασί με τους ερμηνευτές και στο τέλος βγαίνει μαζί τους στο δημόσιο χώρο της πλατείας Αγίου Κωνσταντίνου.

Πιστεύετε ότι μέσα από αυτή την παράσταση μπορούμε να μάθουμε πτυχές της δικής μας ιστορίας και να τη δούμε με ένα διαφορετικό τρόπο;
Αυτό που λέτε είναι ένας πολύ φιλόδοξος στόχος, αλλά σίγουρα ήταν η αφετηρία για εμάς τους ίδιους. Δε με ενδιαφέρει, όμως, τόσο η πληροφορία αυτή καθεαυτή. Διανύοντας την εποχή του ίντερνετ, όπου ένας τεράστιος όγκος πληροφοριών είναι άμεσα προσβάσιμος από όλους, το διακύβευμα μετατοπίζεται στη σύνθεση της πληροφορίας για την παραγωγή ουσιαστικής γνώσης. Νομίζω πως το νόημα της παράστασης δεν βρίσκεται τόσο στην έρευνα και τα στοιχεία που μοιράζεται με το κοινό της, όσο στο πώς στεκόμαστε απέναντι στην ιστορία και στο πώς την αποκωδικοποιούμε.

Info:

  “Trapped” στο πλαίσιο του Fast Forward Festival | 10 – 13 Μαΐου | Εθνικό Θέατρο, Κτίριο Τσίλλερ, Αίθουσα Εκδηλώσεων

 

πηγη:http://www.elculture.gr

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου