Βασιλική Γραμματικογιάννη
07.07.2021


Στο βιβλίο της Maja Lunde η “Η ιστορία του νερού” η νότια Ευρώπη πλήττεται από ένα έντονο κύμα ξηρασίας που αναγκάζει ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού να μεταναστεύσει προς αναζήτηση πόσιμου νερού. Οι περιγραφές του μυθιστορήματος ζωντάνεψαν στο μυαλό μου διαβάζοντας την έκθεση “Ecological ThreatRegister 2020” που εκπονήθηκε από το “Institute for Economics and Peace”, μια δεξαμενή σκέψης που μελετά το κόστος της βίας και των πολέμων, την ευθραυστότητα μας και την ανάγκη να επανεξετάσουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε την ειρήνη. Και μπορεί στην έκθεση ο ευρωπαϊκός νότος να μην είναι σε άμεσο κίνδυνο, μέχρι το 2050 όμως η φαντασία του μυθιστορήματος θα γίνει η δυστοπική πραγματικότητα των σημερινών νέων ανθρώπων που θα ζουν τότε.

Σύμφωνα με την έκθεση λόγω της αποσταθεροποίησης του κλίματος περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο του εκτοπισμού από τις εστίες τους τα επόμενα 30 χρόνια. Οι ειδικοί επιστήμονες που συνέταξαν την έκθεση χρησιμοποίησαν στοιχεία της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), της επιτροπής εκείνης του ΟΗΕ που απαρτίζεται από επιστήμονες από ολόκληρο το κόσμο. Οι επιστήμονες του IPCC ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 είχαν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου και προειδοποιούσαν για τις αυξημένες μεταναστευτικές ροές που θα προκαλούσε η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας.

Έκτοτε το επιστημονικό υλικό έχει εμπλουτιστεί με ένα εντυπωσιακό αριθμό δεδομένων που μας δίνει πολύ ισχυρή γνώση για τον τρόπο που οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα επηρεάσουν τη μετακίνηση των ανθρώπων και τα προσφυγικά ρεύματα. Επιπλέον υπάρχει και η εμπειρία αφού δεν είναι λίγες οι χώρες του πλανήτη που οι άνθρωποι λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, της ξηρασίας, της ερημοποίησης και των φυσικών καταστροφών αναγκάζονται σε εσωτερική μετανάστευση. Τουλάχιστον αρχικά. Άλλωστε το είδαμε να συμβαίνει και στην Ελλάδα με τις καταστροφικές πλημμύρες του προηγούμενου χειμώνα.

Το ινστιτούτο για την οικονομία και την ειρήνη στην έκθεση του ισχυρίζεται ότι 1,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι από 31 χώρες, που δεν είναι ανθεκτικές στη κλιματική αλλαγή αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες οικολογικές απειλές, όπως έλλειψη νερού και τροφίμων ενώ ήδη έχουν μεγαλύτερη έκθεση σε φυσικές καταστροφές. Αυτές οι καταστάσεις θα τους αναγκάσουν να μεταναστεύσουν μαζικά μέσα στα επόμενα 30 χρόνια.

Συνεπώς οι χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου είναι σε πιο άμεσο κίνδυνο σε σύγκριση με τον πλούσιο δυτικό κόσμο που ενώ δεν θα εξαιρεθεί από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής ωστόσο θα μπορέσει να προσαρμοστεί πιο εύκολα. Όμως τα πράγματα δεν θα είναι εξίσου καλά για τον φτωχό και περισσότερο ευάλωτο ευρωπαϊκό νότο. Όπως αναφέρεται στην έκθεση η ζήτηση σε τρόφιμα θα αυξηθεί κατά 50% έως το 2050 καθώς και η συχνότητα των φυσικών καταστροφών που σημαίνει ότι ορισμένα σταθερά σήμερα κράτη, μεταξύ των οποίων βρίσκεται και η Ελλάδα, στο άμεσο μέλλον θα γίνουν ευάλωτα. Ως ασφαλή κράτη αναφέρονται η Σουηδία, η Νορβηγία, η Ιρλανδία και άλλες βόρειες χώρες που αντιμετωπίζουν τις μικρότερες απειλές.
Η άνοδος του φασισμού

Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι ο πλούσιος ευρωπαϊκός βορράς είναι πιο ανθεκτικός και έχει μεγαλύτερη δυνατότητα να αντιμετωπίσει τις οικολογικές απειλές δεν θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τις αυξημένες προσφυγικές ροές, γεγονός που θα έχει ως αποτέλεσμα την άνοδο του ρατσισμού και του φασισμού. Αυτό τουλάχιστον επισημαίνει το Ινστιτούτο Οικονομίας και Ειρήνης συνδέοντας τις αυξημένες ροές περιβαλλοντικών προσφύγων με την αύξηση του λαϊκισμού που θα τροφοδοτήσει κοινωνικές αναταραχές ενώ θα ρίξει νερό στο μύλο των ακροδεξιών και φασιστικών κομμάτων.
Η διεθνής κοινότητα κάνει πως δεν βλέπει και δεν ακούει τους κλιματικούς πρόσφυγες, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται ραγδαία τα τελευταία χρόνια.

Ήδη το αυξημένο ενδιαφέρον των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, παρά το γεγονός ότι έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού για την κλιματική αλλαγή, σε πλούσιες χώρες του Βορρά έχει καταφέρει το αντίθετο αποτέλεσμα. Να τροφοδοτεί το φόβο για τον άλλο άνθρωπο και όχι τη συνειδητοποίηση ότι όλοι μαζί πρέπει να παλέψουμε για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής. Αυτά τουλάχιστον ισχυρίζονται περιβαλλοντικές οργανώσεις όπως η διεθνής οργάνωση 350.org που ζητούν από τους δημοσιογράφους να είμαστε προσεκτικοί στο τρόπο πως καλύπτουμε τέτοια ευαίσθητα θέματα προκειμένου να μην πυροδοτήσουμε την άνοδο ακροδεξιών κομμάτων και την πολιτική αστάθεια στην Ευρώπη.

Επιπλέον ακτιβιστές για το κλίμα ψέγουν και την Ευρωπαϊκή Ένωση για τον τρόπο που αντιμετωπίζει την προσφυγική και κλιματική κρίση. “Αντί να αναλαμβάνουν δράση για το κλίμα χρηματοδοτούν δράσεις κατά των μεταναστών όπως είναι η frontex και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης” θα μου πει ευρωπαίος ακτιβιστής.

Διαβάζοντας την έκθεση και αγούγοντας τους περιβαλλοντικούς ακτιβιστές αναρωτιέμαι αν όλοι αυτοί οι συμπατριώτες μας που δεν θέλουν προσφυγόπουλα στα σχολεία των παιδιών τους έχουν άραγε σκεφτεί ότι τα παιδιά τους από τα “καθαρά” σχολεία θα είναι οι περιβαλλοντικοί πρόσφυγες του μέλλοντος; Αναρωτιέμαι για τα πολιτικά κόμματα με τη ξενοφοβική ρητορική και για τους δημοσιογράφους που εκφέρουν τον ίδιο ρατσιστικό λόγο με τα κόμματα, συγκαλυμμένο όμως με φιλελεύθερα ιδεώδη, είναι απλά αδαείς ή νιώθουν ότι εκείνους δεν τους αφορά, δεν τους αγγίζει η κλιματική κρίση. Αναρωτιέμαι για όλους αυτούς που μας κυβερνούν και ενώ έχουν την υποχρέωση να οχυρώσουν τη Ελλάδα απέναντι στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής ωστόσο κάνουν ακριβώς το αντίθετο. Βαφτίζουν τη καταστροφή “πράσινη ανάπτυξη” και “πράσινες επενδύσεις” οδηγώντας τη χώρα στη περιβαλλοντική κατάρρευση, στο χάος και στην αποσταθεροποίηση και οδηγούν τους Έλληνες των επόμενων δεκαετιών στο δρόμο της προσφυγιάς, όπως ακριβώς τον περιγράφει η Maja Lunde στα βιβλία της.
Πηγή: www.rosa.gr