Δεν υπάρχει ειρήνη κάτω από τα ελαιόδεντρα στην επαρχία Ιντλίμπ της βόρειας Συρίας, που κάποτε ήταν γνωστή για την παραγωγή εξαιρετικού ελαιολάδου. Οι συγκρούσεις είναι συνεχείς με αποκορύφωμα τη νύχτα της Τετάρτης και της Πέμπτης, 27-28 Φεβρουαρίου όταν, στη μάχη γύρω από την πόλη Σαρακίμπ, η αεροπορία της Συρίας, υπό την κάλυψη της Μόσχας, σκότωσε 33 Τούρκους στρατιώτες, ενώ δεκάδες τραυματίστηκαν.

Οι συριακές δυνάμεις κατέλαβαν έναν ζωτικής σημασίας αυτοκινητόδρομο προς το Χαλέπι και η Τουρκία αναγκάστηκε να στείλει στην Ιντλίμπ περίπου 5.000 στρατιώτες, με βαρύ οπλισμό και τεθωρακισμένα οχήματα προκειμένου να ανακόψει την επίθεση των συριακών στρατευμάτων. Τον Φεβρουάριο η Τουρκία έχασε τουλάχιστον 60 στρατιώτες της σε διάφορα επεισόδια, τροφοδοτώντας έτσι ένα αίσθημα αντεκδίκησης αλλά και ηττοπάθειας.

 

Η άρνηση του ΝΑΤΟ να «σταθεί» στην Τουρκία

Οι ανησυχίες σχετικά με την καταστροφική πιθανότητα στη σύγκρουση στο Ιντλίμπ, μεταξύ Άγκυρας και Δαμασκού, να εμπλακεί και το ΝΑΤΟ, αυξήθηκαν όταν ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ζήτησε, σύμφωνα με το άρθρο 5 της Συμμαχικής Συνθήκης, την εμπλοκή και στήριξη της Ατλαντικής Συμμαχίας. Σύμφωνα με τον άρθρο 5, όταν μια συμμαχική χώρα απειλείται, τα άλλα μέλη της Συμμαχίας δεσμεύονται σε βοήθειά της. Ωστόσο η Άγκυρα δεν έλαβε την πολυπόθητη υποστήριξη από το ΝΑΤΟ διότι, μεταξύ άλλων, οι Τούρκοι στρατιώτες δεν πεθαίνουν στο τουρκικό έδαφος αλλά στο έδαφος της Συρίας -και κανείς δεν τους προσκάλεσε εκεί.

Πρέπει να σημειωθεί πως μια έρευνα του αμερικανικού κέντρου ερευνών Pew, που διεξήχθη από τις 13 Μαΐου έως τις 12 Αυγούστου 2019 μεταξύ 21.029 ατόμων σε 19 χώρες, συμπεριλαμβανομένων 16 κρατών-μελών του ΝΑΤΟ, στην ερώτηση (για τους συμμετέχοντες από χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ) εάν η χώρα τους θα έπρεπε να υπερασπιστεί τον σύμμαχό της στο ΝΑΤΟ από ενδεχόμενη επίθεση της Ρωσίας, περίπου το 50% εκατό των ερωτηθέντων στις χώρες της Ατλαντικής Συμμαχίας απάντησαν ότι η χώρα τους δεν πρέπει να κάνει κάτι τέτοιο. Μάλιστα στην Τουρκία, η πεποίθηση ότι το ΝΑΤΟ θα την υπερασπιστεί από τη Ρωσία, εκφράζεται μόνο από το 21% των ερωτηθέντων. Αυτό είναι τέσσερις φορές μικρότερο από το 82% των θετικών απαντήσεων που έδωσαν οι Πολωνοί για τη Νατοϊκή υπεράσπιση της Πολωνίας έναντι της Ρωσίας.

Απογοητευμένος από την έλλειψη υποστήριξης από το ΝΑΤΟ, ο Ερντογάν σε πρώτη φάση άνοιξε σύνορα και προσκάλεσε πρόσφυγες από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ και άλλες χώρες, που ζουν χρόνια στην Τουρκία, να κινηθούν προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Ήταν σαν εκδίκηση, τόσο για την έλλειψη ευρωπαϊκής υποστήριξης για τη στρατιωτική δράση του στο Ιντλίμπ, όσο και για την μη πραγματοποίηση της παλιάς υπόσχεσης των Ευρωπαίων για συνολικά έξι δισεκατομμύρια Ευρώ που θα δινόταν ως “αποζημίωση” να κρατηθούν 3.700.000 πρόσφυγες στην Τουρκία (η ΕΕ έδωσε ως τώρα μόνο 3.2 δισεκατομμύρια και αυτά μέσω ΜΚΟ).

«Εισαγωγές - Εξαγωγές» προσφύγων

Αν και η αξιοπιστία των δεδομένων, εξαιτίας της συσκότισης που προκαλεί ο πόλεμος, είναι δύσκολο να εξακριβωθεί, εντούτοις οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από 300.000 πρόσφυγες τους τελευταίους μήνες έως ένα εκατομμύριο από την έναρξη της σύγκρουσης γύρω από το Ιντλίμπ τον Απρίλιο του 2019 ως σήμερα. Σε περίπτωση μάλιστα που η σύγκρουση δεν σταματήσει, ο αριθμός των νέων προσφύγων από τη Συρία προς την Τουρκία ενδέχεται να φτάσει στα δύο εκατομμύρια, που θα προστεθούν στα σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια που υπάρχουν ήδη εντός τουρκικού εδάφους.

Πριν από το τελευταίο ξέσπασμα της σύγκρουσης μεταξύ Δαμασκού-Άγκυρας περίπου 3.5 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν εγκλωβισμένοι στον θύλακα του Ιντλίμπ, που αποτέλεσε τον στυλοβάτη της εξέγερσης εναντίον του Μπασάρ Άλ Ασάντ το 2011. Σύμφωνα με πληροφορίες του BBC το 40% του σημερινού πληθυσμού της περιοχή του Ιντλίμπ αποτελείται από αντάρτες. Οι ίδιοι και οι οικογένειές τους μετατοπίστηκαν εδώ, όταν οι δυνάμεις του Συριακού Στρατού ανέκτησαν τον έλεγχο του ανατολικού τμήματος του Χαλεπιού, της επαρχίας Ντάρα στη νοτιοδυτική Συρία και άλλων περιοχών που κυριαρχούσαν οι αντικαθεστωτικοί αντάρτες, ακόμη και τζιχαντιστές. Οι τελευταίες επιθέσεις του Συριακού Στρατού στην Ιντλίμπ ώθησαν ένα νέο κύμα Σύρων προσφύγων να κινηθεί προς την Τουρκία, ενώ ένα μικρό μόνο τμήμα τους κατευθύνθηκε προς ελεγχόμενα από την Τουρκία εδάφη στη ζώνη των 30 χιλιομέτρων κατά μήκος των συνόρων της Συρίας, όπου ζουν και οι Κούρδοι. Οι πρόσφυγες αυτοί, αύξησαν την πίεση στα κορεσμένα στρατόπεδα προσφύγων κατά μήκος των τουρκοσυριακών συνόρων, παρακινώντας τον Ερντογάν να τους προωθήσει δυτικότερα, προς την Ελλάδα, και να τους αξιοποιήσει ως μοχλό πίεσης προς την Ευρώπη.

Ποιες είναι οι ισλαμιστικές ομάδες στο Ιντλίμπ;

Μία από τις ισχυρότερες μαχητικές ομάδες στη βόρεια Συρία είναι του Hayat Tahrir al-Sham (HTS) μια συμμαχία τζιχαντιστών, που θεωρείται ως η τελευταία επίσημη θυγατρική της Αλ Κάιντα στη Συρία, (και ενσάρκωση του Μετώπου Al Nusra). Αυτή η οργάνωση πολέμησε αντίπαλες ομάδες ανταρτών τον Ιανουάριο του 2019 και καθιέρωσε σε μεγάλο βαθμό έλεγχο στην επαρχία Ιντλίμπ, στην πρωτεύουσά της και στα σύνορα με την Τουρκία στο Bab al-Hava. Το HTS καθοδηγεί και τις περισσότερες μάχες εναντίον κυβερνητικών δυνάμεων της Συρίας. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, υπάρχουν μεταξύ 15.000 και 20.000 μαχητές. Σύμφωνα με τους παρατηρητές του ΟΗΕ ελαφρώς λιγότεροι, μεταξύ 12.000 και 15.000 μαχητές, συμπεριλαμβανομένων και πολλών αλλοδαπών από την Ευρώπη.

Στην ίδια περιοχή δραστηριοποιείται και το Μέτωπο Εθνικής Απελευθέρωσης, μια συμμαχία ανταρτών υποστηριζόμενη από την Τουρκία. Επίσης η Huras al Din, που πρόσκειται στην Αλ Κάιντα, με 3.500 έως 5.000 μαχητές. Το Ισλαμικό Κόμμα του Τουρκμενιστάν (TIP), μια τζιχαντιστική ομάδα που κυριαρχείται από τους Ουιγούρους από την επαρχία Σίνγκιανγκ της Κίνας, οι οποίοι ήταν παρόντες στη βόρεια Συρία από τα πρώτα χρόνια του εμφυλίου πολέμου. Στο Ιντλίμπ δραστηριοποιείται τέλος μια, κατά κύριο λόγο ευθυγραμμισμένη με το HTS, “μεραρχία τζιχαντιστών”.

Ένας Σύριος διπλωμάτης ανέφερε στο BBC πως εκτιμά ότι υπάρχουν 30.000-40.000 ξένοι μαχητές στο Ιντλίμπ, κυρίως Ουιγούροι, Τατζίκοι, Ουζμπέκοι και ένας μικρότερος αριθμός Τσετσένων, όπως και Τούρκοι και μέλη άλλων 103 εθνικοτήτων. Ωστόσο, ο Ραφαέλο Παντούτσι, από το Κέντρο Έρευνας για την Ασφάλεια του Ινστιτούτου Royal United Services του Ηνωμένου Βασιλείου, πιστεύει ότι ο αριθμός αυτός είναι μεγάλος και ότι δεν πρέπει να υπάρχουν στο Ιντλίμπ περισσότεροι από μερικές χιλιάδες ξένοι μαχητές και οι οικογένειές τους. Η επαρχία του Ιντλίμπ, που βρίσκεται υπό την προστασία της Τουρκίας, μοιάζει με μια διεθνής σφηκοφωλιά εξτρεμιστών και ισλαμιστών.

Οι εκατέρωθεν παραβιάσεις της Συμφωνίας του Σότσι (2018)

Σύμφωνα με τη Συρία και τη Ρωσία, η Άγκυρα δεν εκπλήρωσε τις δεσμεύσεις της στα πλαίσια της Συμφωνίας του Σότσι που υπογράφηκε το 2018 μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας. Σύμφωνα με αυτή τη συμφωνία, η Δαμασκός συμφώνησε το 2018 να σταματήσει την επίθεσή της στο Ιντλίμπ κατόπιν αιτήματος της Τουρκίας. Από την πλευρά της η Άγκυρα δεσμεύτηκε να χρησιμοποιήσει την επιρροή της στη συριακή επαρχία για να πείσει περισσότερες ανεξάρτητες ομάδες να αποσύρουν τα βαριά όπλα τους από την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη και να αφήσουν εντελώς εκτός της ζώνης τις εξτρεμιστικές ισλαμικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένου και του HTS. Ωστόσο η Συμφωνία του Σότσι δεν λειτούργησε πλήρως και οι δύο πλευρές κατηγόρησαν η μία την άλλη για τη συνεχιζόμενη παραβίαση της.

Σύμφωνα με έκθεση που κατατέθηκε στη ρωσική Δούμα οι ισλαμιστές τρομοκράτες στο Ιντλίμπ είχαν το χρόνο για να επουλώσουν τις πληγές τους, έλαβαν υλική και τεχνική υποστήριξη από την Τουρκία, και συνέχισαν τις επιθέσεις τους σε κυβερνητικές δυνάμεις της Συρίας και επιτέθηκαν επανειλημμένα σε ρωσικά στρατόπεδα αεροπορική βάση στη Λατάκια.

Από τη σύγκρουση στην εκτόνωση

Στην όλη κατάσταση, που δημιουργήθηκε από την προσπάθεια του συριακού στρατού να απωθήσει τις ισλαμιστικές ομάδες από το Ιντλίμπ, ο Ερντογάν αντέδρασε με σπασμωδικό και προκλητικό τρόπο. Διέταξε τον τουρκικό στρατό να επέμβει και να πλήξει θέσεις του συριακού στρατού. Ζήτησε μάλιστα από τον Πούτιν να τον αφήσει μόνο του απέναντι στον Άσαντ.

Ωστόσο ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ τόνισε στον Ερντογάν πως η Μόσχα παραμένει προσηλωμένη στη συμφωνία της με την Άγκυρα, αλλά και η Τουρκία με τη σειρά της θα πρέπει να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της και ότι ο Άσαντ έχει κάθε δικαίωμα να ασχολείται με τρομοκράτες στην επικράτειά του. Με άλλα λόγια υπενθύμισε στην Τουρκία να σεβαστεί επιτέλους την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας.

Εφόσον η κυβέρνηση της Συρίας δήλωσε ότι ο εναέριος χώρος πάνω από το Ιντλίμπ ήταν κλειστός, οι ρωσικές στρατιωτικές δομές στη Συρία ανέφεραν ότι οι ρωσικές αεροπορικές δυνάμεις δεν μπορούσαν να εγγυηθούν την ασφάλεια των τουρκικών αεροσκαφών στη Συρία. Οι Τούρκοι ισχυρίστηκαν στη συνέχεια ότι είχαν καταρρίψει δύο συριακά αεροσκάφη και ότι οι Σύριοι είχαν καταστρέψει αρκετά τουρκικά αεροσκάφη και drones. Βάσει της συμφωνίας του Σότσι, οι Τούρκοι χρησιμοποίησαν αεροσκάφη τους στο συριακό έδαφος, αρχικά πιθανώς για σκοπούς αναγνώρισης και, μετά τις 28 Φεβρουαρίου, για να αντιδράσουν εναντίον Συριακών στόχων.

Μόσχα - Άγκυρα: Συγκρούσεις συμφερόντων σε Συρία και Λιβύη

Οι σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας, που η καθεμία της υποστηρίζει στη Συρία και στη Λιβύη αντιμαχόμενα μέρη, θα μπορούσαν να επιδεινωθούν ανά πάσα στιγμή, αν δεν υπήρχαν ισχυρά οικονομικά και ενεργειακά συμφέροντα που τους συνδέουν. Οι ρωσοτουρκικές σχέσεις είναι εκ φύσεως αντιφατικές και επιβαρυμένες με ένα δύσκολο ιστορικό παρελθόν συνεχόμενων πολεμικών συγκρούσεων. Μπορεί η σημερινή τουρκική ηγεσία να εκπροσωπείται από ανθρώπους που προέρχονται από μέτριους ισλαμιστές, ωστόσο προωθεί απροκάλυπτα μια νέο-οθωμανική στρατηγική προς όλη την περιφέρεια της Τουρκίας, σε όλες δηλαδή τις περιοχές που αποτελούσαν κάποτε τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Και η Συρία ήταν τμήμα αυτής της αυτοκρατορίας επί 400 χρόνια.

Στη Συρία η Άγκυρα υποστηρίζει πολυάριθμες ισλαμιστικές ομάδες, που αποκαλεί “μετριοπαθή αντιπολίτευση”, όπως και τα συμφέροντα της τουρκμενικής μειονότητας, ενώ από την άλλη εξοντώνει τους Κούρδους αυτονομιστές και πολεμάει το καθεστώς του Άσαντ. Μόσχα και Δαμασκός από την άλλη θεωρούν όλες αυτές τις ομάδες εξτρεμιστικές και τρομοκρατικές, που πρέπει να εξαλειφθούν, και τάσσονται αναφανδόν υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας.

Ισορροπώντας σε τεντωμένο σκοινί

Όταν ξέσπασε η δεύτερη φάση του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, το 2015, ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ροχάνι προειδοποίησε τον Ερντογάν τηλεφωνικά να είναι πολύ προσεκτικός απέναντι στις φιλο-ιρανικές πολιτοφυλακές, όπως η Χεζμπολάχ κ.ά.. Ο Ερντογάν δήλωσε τότε πως οι στόχοι της Τουρκίας στη Συρία δεν είναι ούτε οι ρωσικές ούτε οι ιρανικές δυνάμεις. Οι Τούρκοι ισχυρίστηκαν ότι ήταν εκεί, μετά από πρόσκληση της τουρκμενικής μειονότητας (περίπου 300.000 άνθρωποι στην αρχή του εμφυλίου πολέμου, απόγονοι των Σελτζούκων μεταναστών από την Ανατολία). Κατόπιν δεν προτίμησαν να αποσυρθούν από εκεί, αλλά αντίθετα ανακοίνωσαν στρατιωτική δράση εναντίον της Συρίας.

Ο επικεφαλής του Ρωσικού Κέντρου για τη Μέση Ανατολή και την Άπω Ανατολή, Βλαντιμίρ Φομιν, επίσης δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να συνεχιστεί η σύγκρουση, επειδή οι Σύριοι δεν θα εγκαταλείψουν τις θέσεις που κέρδισαν με μεγάλη δυσκολία τους τελευταίους τρεις μήνες στο πλαίσιο της επιχείρησης “Αυγή της Ιντλίμπ”. Ωστόσο η εφημερίδα Izvestia ανέφερε ότι, ανεξάρτητα από τη ρητορική της Άγκυρας, θα μπορούσαν να αποφευχθούν άμεσες συγκρούσεις μεταξύ Ρώσων και Τούρκων στρατιωτών, διότι καμία πλευρά δεν ήθελε να αυξήσει τα θύματά της. Ο ισχυρισμός αυτός τελικά επιβεβαιώθηκε με την ανακοίνωση ότι ο Πούτιν και ο Ερντογάν θα συναντηθούν στις 5 Μαρτίου για να καταλήξουν σε νέα συμφωνία για την Ιντλίμπ.

Η νέα ρωσο-τουρκική συμφωνία για εκεχειρία στην Ιντλίμπ

Τελικά, έπειτα από την πολύωρη και δύσκολη συνάντησή τους στις 5 Μαρτίου στη Μόσχα, Πούτιν και Ερντογάν συμφώνησαν σε εκεχειρία για τη συριακή επαρχία Ιντλίμπ, καθώς και στη δημιουργία μίας ζώνης ασφαλείας στην περιοχή. Η συγκεκριμένη ζώνη θα οριοθετεί στην περιοχή του αυτοκινητοδρόμου Μ4 και θα έχει εύρος 6 χιλιομέτρων προς τον βορρά και 6 χιλιομέτρων προς τον νότο. Ρωσία και Τουρκία θα ξεκινήσουν μάλιστα από τις 15 Μαρτίου κοινές περιπολίες στον αυτοκινητόδρομο Μ4. Μετά την κατάπαυση του πυρός ο Ερντογάν δήλωσε πως η Τουρκία «διατηρεί το δικαίωμα να αντιδράσει με όλη της την ισχύ και οπουδήποτε ενάντια σε οποιαδήποτε επίθεση του καθεστώτος» της Δαμασκού.

Από την πλευρά του ο Πούτιν τόνισε πως η προσωπική επαφή των δύο ηγετών, σε καθόλου εύκολες συνομιλίες, επιτρέπει να βρεθούν κοινές προσεγγίσεις στην επίλυση σειράς διεθνών προβλημάτων και ότι οι δύο χώρες βρήκαν μία κοινά αποδεκτή λύση για την εκτόνωση της έντασης στο Ιντλίμπ. Επίσης οι δύο πλευρές διακήρυξαν την αποφασιστικότητά τους να εξαλείψουν όλες τις τρομοκρατικές ομάδες, ενώ τάσσονται υπέρ της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας. Τέλος συμφώνησαν πως η διένεξη στη Συρία θα πρέπει να επιλυθεί όχι στρατιωτικά “αλλά να διευθετηθεί ως εξέλιξη πολιτικής διαδικασίας, που θα υιοθετήσουν και θα υλοποιήσουν οι ίδιοι οι Σύροι σύμφωνα με την απόφαση 2254 του Σ.Α. του ΟΗΕ”.

Υποχώρηση στην Ανατολή, νέα πίεση προς τη Δύση;

Η Συρία είναι σημαντική για την Τουρκία διότι επεκτείνει ή αποκόπτει την γεωπολιτική και πολιτισμική επιρροή της στον αραβικό κόσμο. Αν και ο Ερντογάν δεν θα ήθελε τίποτε λιγότερο από μια τουρκική ζώνη σε όλη τη βόρεια Συρία, από την επαρχία του Ιντλίμπ μέχρι τα σύνορα με το Ιράκ, δηλαδή ένα σενάριο “βόρειας Κύπρου”, συνειδητοποιεί πως αυτό μοιάζει επικίνδυνο και ανέφικτο. Η ερντογανική Τουρκία έχει, με απλά λόγια, “απλώσει πολύ τον τραχανά της” σε πολλά μέτωπα και δύσκολα θα μπορέσει να τον μαζέψει δίχως να υποστεί σημαντικές απώλειες, ειδικά στο γόητρο της.

Γι' αυτό καταφεύγει στην εργαλειοποίηση των εκατομμυρίων προσφύγων και μεταναστών, ώστε να απαλύνει την ήττα της και να αποσπάσει οικονομικά και γεωπολιτικά οφέλη. Επιθυμεί τέλος να επαναφέρει την πίεση στο “δυτικό μέτωπο”. Στην Ανατολική Μεσόγειο, στο Αιγαίο και στην Κύπρο, ώστε να πετύχει εκεί τους νεο-οθωμανικούς της στόχους -κάτι δύσκολο, αλλά όχι όμως και ακατόρθωτο.

πηγη:https://tvxs.gr