Όταν οι δισεκατομμυριούχοι, οι πολυεθνικές και οι πολιτικοί επιδιώκουν να κρύψουν πλούτο ή να αποφύγουν τους φόρους, συχνά απευθύνονται στην Baker McKenzie, το δικηγορικό γραφείο-δίκτυο του Σικάγου, που διαθέτει 4.700 δικηγόρους σε 46 χώρες και έχει έσοδα 3,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Baker McKenzie είναι μεταξύ των δώδεκα αμερικανικών και βρετανικών εταιρειών που έχουν δημιουργήσει μεγάλα διεθνή δίκτυα και έχουν μεταμορφώσει το επάγγελμα του δικηγόρου. Από μία πρόχειρη έρευνα βρήκαμε τους Έλληνες N. L. συνεργάτη της Baker McKenzie που «συμβουλεύει τους πελάτες σε όλες τις πτυχές του εταιρικού δικαίου, με ιδιαίτερη έμφαση στις εγχώριες και διασυνοριακές συναλλαγές M&A και ιδιωτικών μετοχών.», και την Vl. L.

Η Baker MacKenzie σχετίζεται και με τον μέχρι πρότινος Κύπριο πολίτη, καταζητούμενου για απάτη δισεκατομμυρίων δολαρίων στη Μαλαισία(σκάνδαλο 1MDB), Jho Low. Υπενθυμίζεται ότι ο Jho Low, την ημέρα που έγινε Κύπριος είχε δώσει δωρεά 300 χιλιάδων ευρώ στη θεολογική σχολή! Ο Jho Low, σύμβουλος του Najib Razak, τότε πρωθυπουργού της Μαλαισίας, έκανε εκτεταμένη χρήση των θυγατρικών (εταιρείες-κελύφη) της Baker McKenzie. Ο Λοου είναι τώρα φυγόδικος, κατηγορούμενος για την οργάνωση της λεηλασίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων ενός ταμείου δημόσιων επενδύσεων(1MDB) και αναζητείται από τη Μαλαισία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σιγκαπούρη. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο τεράστιο σκάνδαλο στη Μαλαισία εμπλέκεται και η επενδυτική μεγα-τράπεζα Goldman Sachs. Η μεγα-τράπεζα παραδέχτηκε ότι δωροδόκησε με πάνω από 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια αξιωματούχους της Μαλαισίας και του Αμπού Ντάμπι. Το παράρτημα της Goldman στη Μαλαισία δήλωσε ενοχή το 2020 στο ομοσπονδιακό δικαστήριο των ΗΠΑ για κατηγορίες σχετικές με τη δωροδοκία. Η τράπεζα συμφώνησε να πληρώσει σχεδόν 3 δισεκατομμύρια δολάρια και να επιστρέψει 174 εκατομμύρια δολάρια. Η Goldman Sachs χαρακτήρισε το ρόλο της στη λεηλασία του 1MDB ως «θεσμική αποτυχία» και δεσμεύτηκε να βελτιώσει την δέουσα εποπτεία της!

Το όνομα της Κύπρου και του Jho Low, εμφανίζεται σε δημοσίευμα της Δευτέρας 4 Οκτωβρίου, στην ιστοσελίδα της Διεθνούς Ένωσης Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) και αφορά στον τρόπο που η μεγαλύτερη πολυεθνική δικηγορική εταιρεία στον κόσμο Baker Makenzie, που έχει έδρα το Σικάγο, βοηθούσε πελάτες της να κρύβουν τα χρήματά τους.

Η Baker McKenzie δηλώνει δεσμευμένη στο κράτος δικαίου και στα υψηλότερα διεθνή πρότυπα ηθικής, καθώς και ότι σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις πολιτικές κατά της διαφθοράς. Πίσω όμως από τις δηλώσεις αυτές κρύβεται μια απλή πραγματικότητα: Η Baker McKenzie είναι αρχιτέκτονας και πυλώνας μιας σκιώδους οικονομίας, μιας παρα-οικονομίας, που αποκαλείται «υπεράκτια», και η οποία ωφελεί τους πλούσιους σε βάρος των κρατικών ταμείων και των απλών πολιτών.

Τα έγγραφα του Pandora Papers αποκαλύπτουν ότι το δικηγορικό γραφείο βοήθησε στην οργάνωση εταιρειών-κελύφων στην Κύπρο για τον κολοσσό τροφίμων και καπνού RJR Nabisco. Βοήθησε για τη δημιουργία ενός ολλανδικού φορολογικού "καταφυγίου" για τη  Nike. Σύμφωνα, επίσης, με αμερικανικό δικαστήριο, οι δικηγόροι της Baker McKenzie βοήθησαν το Facebook να κατευθύνει κέρδη δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Ιρλανδία όπου ο φόρος είναι χαμηλός.

Σύμφωνα με την έρευνα από τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων, η Baker McKenzie βοήθησε τις πολυεθνικές και τους πλούσιους να αποφύγουν τους φόρους και τον έλεγχο χρησιμοποιώντας εταιρείες-κελύφη, καταπιστεύμτα και πολύπλοκες δομές σε φορολογικούς παραδείσους. Αυτά τα οχήματα, καλυμμένα με μυστικότητα, κατέχουν τεράστιο πλούτο -σπίτια, γιοτ, αποθέματα χρυσού και χρήματα που μερικές φορές είναι σκοτεινής προέλευσης.

Μεταξύ των πελατών της είναι άτομα και εταιρείες που συνδέονται με πολιτική διαφθορά, δόλιες επιχειρηματικές πρακτικές και αυταρχικά καθεστώτα.

Η Rostec, η ρωσική κατασκευάστρια όπλων που πούλησε το μερίδιό της σε ορυχείο της Μογγολίας, συγκαταλέγεται στις ρωσικές εταιρείες που έχουν αναθέσει συμβόλαια στην Baker McKenzie ενώ αντιμετωπίζουν διεθνείς κυρώσεις.

Και η Apple στράφηκε στην Baker McKenzie για να την βοηθήσει να βρει φορολογικό παράδεισο.

Μέσα στη θάλασσα των υπεράκτιων τραπεζιτών, των λογιστών, των δικηγόρων και των πρακτόρων σχηματισμού εταιρειών, η Baker McKenzie ξεχωρίζει. Η ICIJ διαπίστωσε ότι η Baker McKenzie έπαιξε ρόλο σε περισσότερες από 440 υπεράκτιες εταιρείες που ήταν εγγεγραμμένες σε φορολογικούς παραδείσους. 

Ενεργώντας εξ ονόματος των μεγάλων τραπεζών και των εταιρειών Big Tech, η Baker McKenzie ασκεί πιέσεις(Lobbying) για να απορριφθούν προτάσεις που αποσκοπούν στην ενίσχυση της νομοθεσίας για τη χρηματοπιστωτική εποπτεία και τους φορολογικούς νόμους.

Στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Baker McKenzie αναλαμβάνει την ευθύνη για τη δημιουργία ελεύθερων ζωνών - περιοχές χαμηλών φόρων και άλλων ρυθμίσεων που ενθαρρύνουν την παράνομη δραστηριότητα. Στην Αυστραλία, η δικηγορική εταιρεία αντιτάχθηκε σε ένα μέτρο που αποσκοπούσε στον περιορισμό της υπεράκτιας φοροαποφυγής από μεγάλες εταιρείες. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ασκεί πιέσεις σε μεγα-τράπεζες προκειμένου να εξαιρεθούν πελάτες της από τους κανόνες δέουσας επιμέλειας που έχουν ως στόχο την αποτροπή της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες(πιέζει δηλαδή να «κάνουν τα στραβά μάτια» και να νομιμοποιήσουν μαύρο χρήμα).

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ICIJ διαπίστωσε ότι περισσότεροι από 300 δικηγόροι της Baker McKenzie έχουν συμβουλέψει ή εκπροσωπήσει ένα κράτος, εθνικό ή διεθνή φορέα σε θέματα όπως η διεθνής φορολογική νομοθεσία και οι μεταρρυθμίσεις κατά της διαφθοράς. Περισσότεροι από 220 συνεργάτες της Baker McKenzie σε 35 χώρες έχουν αναλάβει θέσεις σε κυβερνητικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών δικαιοσύνης, των φορολογικών γραφείων, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των γραφείων αρχηγών κρατών. Σημειωτέον ότι η Κριστίν Λαγκάρντ ήταν η πρώτη γυναίκα επικεφαλής της Baker McKenzie!

Πολλά από τα έγγραφα που αναφέρουν την Baker McKenzie προέρχονται από τρεις υπεράκτιους παρόχους στους οποίους η εταιρεία ή οι πελάτες της ανέθεσαν εργασία: Trident Trust, με γραφεία στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους. Alemán, Cordero, Galindo & Lee (Alcogal), ένα δικηγορικό γραφείο με έδρα τον Παναμά και το Asiaciti Trust, με έδρα τη Σιγκαπούρη.

Οι δικηγόροι είναι κεντρικοί παράγοντες.

Κορυφαίοι διεθνείς οργανισμοί όπως ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης και η Ομάδα Οικονομικής Δράσης δήλωσαν ότι η αδύναμη ρύθμιση των δικηγόρων και άλλων επαγγελματιών παίζει βασικό ρόλο στο παγκόσμιο οικονομικό έγκλημα.

Ωστόσο, σε αντίθεση με τους τραπεζίτες και άλλους υπεράκτιους μεσάζοντες, οι δικηγόροι έχουν διαφύγει του ελέγχου, εν μέρει λόγω του δικαιώματος δικηγόρου-πελάτη, ένα δόγμα που απαιτεί να διατηρούν εμπιστευτικές τις πληροφορίες των πελατών τους(απόρρητο). Σε ορισμένες χώρες, το νομικό απόρρητο απαλλάσσει τους δικηγόρους από την αναφορά δραστηριοτήτων όπως το ξέπλυμα χρήματος.

Ο δικηγόρος είναι κάτι περισσότερο από "μισθοφόρος" για τους πλούσιους και τους ισχυρούς, αναφέρεται στο άρθρο. 

Οι ιδρυτές

Ο Russell Baker γεννήθηκε το 1901 σε μια αγροτική οικογένεια στο Portage του Wisconsin. Όταν ήταν 12 ετών, η οικογένεια του μετακόμισε στο Τέξας. Στα 16 χρόνια του οι Bakers μετακόμισαν ξανά στο Νέο Μεξικό, όπου ο Russell έμαθε ισπανικά και ανέπτυξε το πάθος του για διαφορετικούς πολιτισμούς. Μετακόμισε στο Σικάγο για να παρακολουθήσει τη νομική σχολή. Με έναν συμφοιτητή του ξεκίνησε το πρώτο του δικηγορικό γραφείο, με ειδίκευση στη βοήθεια υπηκόων του Μεξικού, το 1925.

Το 1942, οι Ηνωμένες Πολιτείες υιοθέτησαν τον νόμο για την εμπορική εταιρία του δυτικού ημισφαιρίου, ο οποίος προσέφερε φοροαπαλλαγές σε εταιρείες που κατασκευάζουν προϊόντα στη Λατινική Αμερική. Ο Μπέικερ βρήκε έναν τρόπο για τις αμερικανικές εταιρείες να πληρούν τις προϋποθέσεις μετατοπίζοντας τα κέρδη στην δικαιοδοσία χωρών με χαμηλό φόρο.

Το 1948, ο Μπέικερ έτυχε να μοιραστεί ένα ταξί με τον Τζον ΜακΚένζι, δικαστή του Σικάγου, και σύντομα συζητούσαν την ιδέα ενός διεθνούς δικηγορικού γραφείου. Έτσι ιδρύθηκε η Baker & McKenzie την επόμενη χρονιά.

Στην αρχή, η εταιρεία, η γνωστή ως Baker McKenzie, διεξήγαγε διεθνείς εργασίες από τα κεντρικά γραφεία της στο Σικάγο. Στη συνέχεια ακολούθησε πελάτες, όπως ο φαρμακευτικός κολοσσός Abbott Laboratories, και επεκτάθηκε στο εξωτερικό. Σ’ ένα άρθρο στο Wisconsin Law Review δύο χρόνια αργότερα, ο Baker και ένας συν-συγγραφέας συνέστησαν τη δημιουργία εταιρειών στη Βενεζουέλα και άλλες χώρες που επέτρεπαν στους ιδιοκτήτες να παραμείνουν ανώνυμοι μέσω της χρήσης μετοχών. Οι μετοχές κομιστών είναι πιστοποιητικά μετοχών που δεν χρειάζεται να καταχωριστούν με το όνομα συγκεκριμένου προσώπου ή επιχείρησης. «Πουθενά στην Αμερική δεν είναι δυνατόν να συσταθεί μια εταιρεία με μετοχές κομιστή», έγραψαν ο Baker και ο συνάδελφός του. "Αυτό είναι δυνατό σε πολλές πρώτης τάξης ξένες χώρες…". Πολλές χώρες θα απαγορεύσουν αργότερα τις μετοχές των κομιστών επειδή χρησιμοποιήθηκαν για αποκρυβούν περιουσιακά στοιχεία αποκτηθέντα από εγκλήματα και παρανομίες... 

*Από άρθρο https://www.icij.org/investigations/pandora-papers/baker-mckenzie-global-law-firm-offshore-tax-dodging/