Το κύμα προσφύγων από την Ουκρανία, που σύμφωνα με τον ΟΗΕ έχει ξεπεράσει τις 500.000 ανθρώπους, έχει συναντήσει πολύ διαφορετική αντιμετώπιση από τα Δυτικά ΜΜΕ, σε σχέση με τα αντίστοιχα προσφυγικά κύματα από άλλες περιοχές του κόσμου.

Σε πολλές περιπτώσεις, τα Δυτικά ΜΜΕ εκφράστηκαν με έντονα ρατσιστικές φράσεις και σχήματα λόγου. Η Ένωση Δημοσιογράφων από τις Αραβικές χώρες και τη Μέση Ανατολή (Arab and Middle Eastern Journalists Association – AMEJA) εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία καταδεικνύει τέτοιου είδους ρατσιστικές και μεροληπτικές αναφορές:

Η Ένωση Δημοσιογράφων από τις Αραβικε΄ς χώρες και την Μέση Ανατολή (AMEJA) καλεί όλους τους δημοσιογραφικούς οργανισμούς να είναι προσεκτικοί απέναντι σε φαινόμενα σιωπηρής ή ρητής μεροληψίας όσον αφορά την κάλυψη από μεριάς τους του πολέμου στην Ουκρανία. Μόνο τις τελευταίες μέρες, έχουμε εντοπίσει δείγματα κάλυψης των ειδήσεων που χαρακτηρίζονται από μια ρατσιστική χροιά, με την οποία κάλυψη αποδίδεται μεγαλύτερη σημασία σε συγκεκριμένα θύματα πολέμου έναντι άλλων.

Στις 26 Φεβρουαρίου, κατά τη διάρκεια του δελτίου ειδήσεων του CBS, ο ανταποκριτής Τσάρλι Ντ’Αγκάτα ανέφερε: «[..] Αλλά αυτό δεν είναι ένα μέρος, με όλο τον σεβασμό, σαν το Ιράκ και το Αφγανιστάν, όπου οι συγκρούσεις μαίνονται για δεκαετίες. Αυτή είναι μία σχετικά πολιτισμένη, σχετικά Ευρωπαϊκή– πρέπει να διαλέξω αυτές τις λέξεις επίσης προσεκτικά- πόλη, στην οποία δεν θα περίμενες να συμβούν τέτοια γεγονότα, ή θα ήλπιζες ΄ότι ποτέ δεν θα συνέβαιναν».

Ο Ντάνιελ Χανάν, της The Telegraph, έγραψε: «Φαίνονται πολύ σαν εμάς. Αυτό είναι που το κάνει τόσο συγκλονιστικό. Ο πόλεμος δεν είναι πλέον κάτι που θα εμφανιστεί μόνο σε φτωχούς απομακρυσμένους πληθυσμούς. Μπορεί να συμβεί στον καθένα».

Ο παρουσιαστής του Al Jazeera English, Πίτερ Ντόμπι, είπε: «Αυτό που είναι συναρπαστικό είναι να τους κοιτάς, τον τρόπο που είναι ντυμένοι, αυτοί είναι εύποροι… Δεν μου αρέσει να χρησιμοποιώ την έκφραση… άνθρωποι της μεσαίας τάξης. Αυτοί δεν είναι προφανώς πρόσφυγες που θέλουν να ξεφύγουν από περιοχές στη Μέση Ανατολή που εξακολουθούν να βρίσκονται σε μεγάλη εμπόλεμη κατάσταση. Αυτοί δεν είναι άνθρωποι που προσπαθούν να ξεφύγουν από περιοχές στη Βόρεια Αφρική. Μοιάζουν με κάθε ευρωπαϊκή οικογένεια που θα έμενες δίπλα».

«Δεν μιλάμε εδώ για Σύριους που φεύγουν από τους βομβαρδισμούς του συριακού καθεστώτος που υποστηρίζεται από τον Πούτιν, αλλά για Ευρωπαίους που φεύγουν με αυτοκίνητα που μοιάζουν με τα δικά μας για να σώσουν τη ζωή τους», ανέφερε ο Φιλίπ Κορμπέ της BFM TV.

Η AMEJA καταδικάζει και απορρίπτει κατηγορηματικά τις οριενταλιστικές και ρατσιστικές υπόνοιες σχετικά με πληθυσμούς ή χώρες που είναι «απολίτιστες» ή διαθέτουν συγκεκριμένα οικονομικά χαρακτηριστικά που τις καθιστούν άξιες σύγκρουσης. Αυτός ο τύπος σχολιασμού αντικατοπτρίζει τη διάχυτη νοοτροπία στη δυτική δημοσιογραφία της ομαλοποίησης της τραγωδίας σε μέρη του κόσμου όπως η Μέση Ανατολή, η Αφρική, η Νότια Ασία και η Λατινική Αμερική. Απανθρωπίζει και αποδίδει την εμπειρία τους με τον πόλεμο ως κατά κάποιο τρόπο φυσιολογική και αναμενόμενη.

Τα ΜΜΕ δεν πρέπει να κάνουν συγκρίσεις που σταθμίζουν τη σημασία ή υπονοούν την αιτιολόγηση μιας τέτοιας σύγκρουσης σε σχέση με μια άλλη. Οι απώλειες αμάχων και οι εκτοπισμοί σε άλλες χώρες είναι εξίσου απεχθείς όπως είναι στην Ουκρανία.

Η AMEJA στέκεται πλήρως αλληλέγγυα με όλους τους πολίτες που βρίσκονται υπό στρατιωτική επίθεση σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, και αποδοκιμάζει τη διαφορά στην κάλυψη ειδήσεων των ανθρώπων σε μια χώρα έναντι μιας άλλης. Όχι μόνο μπορεί τέτοια κάλυψη να αποπλαισιώσει τις συγκρούσεις, αλλά συμβάλλει και στην αποσιώπηση πληθυσμών σε όλο τον κόσμο που συνεχίζουν να βιώνουν βίαιη κατοχή και επιθετικότητα.

Προκειμένου να αποφευχθεί μια τέτοια ρητή μεροληψία, καλούμε τους δημοσιογραφικούς οργανισμούς να εκπαιδεύσουν τους ανταποκριτές σχετικά με τις πολιτισμικές και πολιτικές αποχρώσεις των περιοχών τις οποίες καλύπτουν δημοσιογραφικά, και να μη βασίζονται σε αμερικανικές ή ευρωκεντρικές προκαταλήψεις. Οι ανακριβείς και ανειλικρινείς συγκρίσεις χρησιμεύουν μόνο στο να οξύνουν στερεότυπα και να παραπλανούν τους θεατές, διαιωνίζοντας τελικά προκαταλήψεις σε πολιτικές και ανθρωπιστικές κρίσεις.

Φεβρουάριος 2022