H Γουατεμάλα είναι μια χώρα ατελούς μεταπολίτευσης, πατρίδα βίας και πραξικοπημάτων, τα οποία συνήθως κάνουν οι στρατιωτικοί. Τώρα είναι πολίτες και όχι στρατιωτικοί, η γενική εισαγγελέας Κονσουέλο Πόρας και οι συνεργάτες της, που επιχειρούν ένα ακόμη από τα συνήθη στη Λατινική Αμερική «δικαστικά πραξικοπήματα» για να αποτρέψουν την ανάληψη της προεδρίας από τον προοδευτικό και αδιαμφισβήτητο νικητή των εκλογών Μπερνάρντο Αρέβαλο στις 14 Ιανουαρίου.
Με τους στρατιωτικούς προσώρας «καθηλωμένους» εκτός πολιτικής αρένας –έπειτα από τις αυστηρές «συστάσεις» της αμερικανικής Νότιας Διοίκησης–, η Πόρας, που με τις διώξεις της κατά ανεξάρτητων δικαστικών, δημοσιογράφων, επικριτικών φωνών και ακτιβιστών επάξια κέρδισε το παρωνύμιο «Τορκεμάδα (Μέγας Ιεροεξεταστής) της Γουατεμάλας», είναι εκείνη που ανέλαβε να κινήσει τα νήματα για να ανατρέψει με κάθε μέσο την αλλαγή πλεύσης που επαγγέλλεται η νίκη του 64χρονου σοσιαλδημοκράτη κοινωνιολόγου Αρέβαλο.
Η Πόρας, μέλος του Συμφώνου των Διεφθαρμένων –όπως είναι γνωστή η συμμαχία πολιτικών, κρατικών αξιωματούχων, επιχειρηματικών ελίτ και ισχυρών καρτέλ ναρκωτικών– μεθοδεύει αυτή την εκτροπή εδώ και έξι μήνες, από τον Αύγουστο όταν ο Αρέβαλο σάρωσε με 58% στις προεδρικές εκλογές. Aποκορύφωμα είναι η απόφαση δύο «εκλεκτών» συνεργατών της, των εισαγγελέων Λεονόρ Μοράλες και Χοσέ Ραφαέλ Κουρουτσίτσε, στις 8 Δεκεμβρίου, να ζητήσουν την ακύρωση των εκλογών και την άρση ασυλίας του εκλεγμένου προέδρου και της αντιπροέδρου του Κάριν Ερέρα, επικαλούμενοι παρατυπίες και ανωμαλίες στην επεξεργασία των αποτελεσμάτων από το Ανώτατο Εκλογοδικείο (TSE). Υποστηρίζουν πως υπήρξε πρόβλημα με το software που χρησιμοποιήθηκε για την καταμέτρηση, το οποίο δήλωσαν πως «έγινε αντικείμενο σαμποτάζ από διεθνείς παράγοντες» (!), και πως οι εκλογικές καρτέλες είναι άκυρες στο σύνολό τους.
Πριν από αυτή την κλιμάκωση, η Γενική Εισαγγελία κατήγγειλε τον Αρέβαλο για υποτιθέμενες παρατυπίες κατά την ίδρυση του Semilla το 2018 και για ξέπλυμα χρήματος, ενώ στις αρχές Νοεμβρίου ακυρώθηκε η νομική υπόσταση του κόμματος αφήνοντας πολιτικά μετέωρη την κοινοβουλευτική του ομάδα.
Σε μια ξεχωριστή υπόθεση (την τρίτη που έχει ανοίξει εναντίον του εκλεγμένου προέδρου) στις 16 Νοεμβρίου, ζήτησαν τη δίωξη του Αρέβαλο και της Ερέρα καθώς και βουλευτών του Semilla, κατηγορώντας τους για υποκίνηση των φοιτητών που το 2022 είχαν καταλάβει το Πανεπιστήμιο Σαν Κάρλος, διαμαρτυρόμενοι για τη νοθεία στις πρυτανικές εκλογές.
Η πρόεδρος του TSE, Μπλάνκα Αλφάρο, τόνισε πως η πρόσφατη εισαγγελική απόφαση δεν αλλάζει σε τίποτα το αποτέλεσμα των εκλογών και ότι αυτές δεν μπορεί να ακυρωθούν ούτε να επαναληφθούν, κάτι που άλλωστε δεν είναι αρμοδιότητα της Γενικής Εισαγγελίας.
«Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα παράλογο, γελοίο και διεστραμμένο πραξικόπημα. Οι πραξικοπηματίες κάνουν σαν τον πνιγμένο που πιάνεται από τα μαλλιά του. Οι τελευταίες απεγνωσμένες κινήσεις ενός πραξικοπήματος», δήλωσε ο εκλεγμένος πρόεδρος Μπερνάρντο Αρέβαλο καταγγέλλοντας τις πιέσεις που ασκούν αυτοί οι δικαστικοί εναντίον όποιου αντιτίθεται στις παράνομες ενέργειές τους.
Διεθνής κατακραυγή
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιβάλει κυρώσεις και απαγόρευση εισόδου στη χώρα σε σχεδόν 300 πολίτες της Γουατεμάλας όπως δήλωσε τη Δευτέρα το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, «περιλαμβανομένων περισσότερων από 100 μελών του Κογκρέσου και εκπροσώπων του ιδιωτικού τομέα και μελών των οικογενειών τους για υπονόμευση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου». Στην ανακοίνωση σημειώνεται πως αυτές οι ενέργειες «συνιστούν δείγμα της ξεκάθαρης απόφασης απονομιμοποίησης των ελεύθερων και δίκαιων εκλογών και παρακώλυσης της ειρηνικής παράδοσης της εξουσίας».
Από την πλευρά του, ο πρέσβης της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη Γουατεμάλα, Τόμας Πέικερ, ανακοίνωσε πως τα 27 μέλη της Ε.Ε. ετοιμάζουν κυρώσεις, περιλαμβανομένων «περιοριστικών μέτρων κατά των υπευθύνων της απόπειρας πραξικοπήματος στη Γουατεμάλα». Ανάλογες και οι δηλώσεις του επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ, που καταδίκασε τις «αβάσιμες κατηγορίες νοθείας, οι οποίες συνιστούν απόπειρα πραξικοπήματος που θα πλήξει τις σχέσεις με την Ε.Ε.».
Και ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ) μίλησε για απόπειρα πραξικοπήματος, ενώ η Ομάδα της Πουέμπλα ζήτησε την Κυριακή από τον οργανισμό να ενεργοποιηθεί η «δημοκρατική διάταξη» που προβλέπει την επέμβασή του σε περιπτώσεις όπου, όπως τώρα στη Γουατεμάλα, πλήττεται σοβαρά η δημοκρατική τάξη, σημειώνοντας πως τα γεγονότα στη χώρα συνιστούν προοίμιο ανατροπής μιας δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης.
Η αντίσταση των ιθαγενών
Η Γουατεμάλα βρίσκεται σε ένα σημείο καμπής, τόνισε στον γαλλικό ραδιοφωνικό σταθμό RFI ο φωτορεπόρτερ Κάρλος Ερνέστο Κάνο, που από το 2022 ζει εξόριστος έπειτα από τις απειλές που έχει δεχτεί: «Η κατάσταση είναι πολύ επικίνδυνη: τη 14η Ιανουαρίου ανοίγονται δύο δρόμοι. Είτε θα εδραιωθεί η δικαστική δικτατορία είτε θα μπούμε σε μια μετριοπαθή δημοκρατική διαδικασία, κάτι που δεν είχαμε στη χώρα εδώ και 70 χρόνια που κυβερνάται από τη Δεξιά και την Ακροδεξιά».
Καταλυτικό ρόλο στο ποιο από τα δύο σενάρια θα επικρατήσει έχουν οι ιθαγενείς, που αποτελούν περισσότερο από το 60% του πληθυσμού. Οι ιθαγενικές οργανώσεις έχουν δείξει την ικανότητα αντίστασης και τη δύναμή τους, όπως έγινε το 2015 όταν έπειτα από το κύμα διαδηλώσεων που οργάνωσαν ανάγκασαν σε παραίτηση τον πρόεδρο Οτο Πέρες Μολίνα, ύστερα από την εμπλοκή του σε σκάνδαλο διαφθοράς. Είναι οι κοινότητές τους και οι προγονικές αρχές των αυτοχθόνων λαών που συσπειρώνονται στη Συνέλευση των Αρχών των Λαών σε Αντίσταση για την Προάσπιση της Δημοκρατίας, που εδώ και περισσότερες από 60 ημέρες έχουν αναλάβει μαζικές κινητοποιήσεις: καταλαμβάνοντας τους δρόμους της χώρας, στρατοπεδεύοντας μπροστά στη Γενική Εισαγγελία, οργανώνοντας διαδηλώσεις όπου μετέχουν και συνδικάτα, φοιτητές, μικρέμποροι και τμήματα της μεσαίας τάξης.
Είναι αυτοί για τους οποίους οι ακροδεξιές οργανώσεις διαμαρτύρονται ότι «ορδές άγριων Ινδιάνων έχουν έρθει να καταλάβουν την πρωτεύουσα», που αποτελούν το ανάχωμα στην εκτροπή, όπως προειδοποιούν: «Εμείς είμαστε εδώ από ηθική υποχρέωση, δεν εκπροσωπούμε εξουσία, εκπροσωπούμε κύρος... Και δεν θα επιτρέψουμε η Γουατεμάλα να καταλήξει με μια de facto κυβέρνηση».
www.efsyn.gr