Οι μαζικές ταραχές στο Νεπάλ και ιδιαίτερα στην πρωτεύουσά του Κατμαντού μπορεί, σύμφωνα με τα καθεστωτικά ΜΜΕ, να εξελίχθηκαν ως αποτέλεσμα κλεισίματος των social media αλλά αυτό ήταν μόνο η αφορμή. Μάλιστα, η επικέντρωση μόνο στο γεγονός της απαγόρευσης των social media εμπεριείχε και μια δόση υπονόμευσης του ξεσηκωμού των εξουσιαζόμενών στο Νεπάλ, υπονοώντας ότι οι νέοι ενδιαφέρονται μόνο γι’ αυτό, αποκρύπτοντας έτσι τις αιτίες της εξέγερσης και υποβαθμίζοντάς την. Οι νέοι, βέβαια, μέσω των social media, λίγο καιρό πριν από την απαγόρευση, είχαν ξεκινήσει on line διαμαρτυρία με καμπάνια κατά των «Nepo Kids»[1] – παιδιών πολιτικών ηγετών (π.χ. πρώην πρωθυπουργών και υπουργών) που ανεβάζουν φωτογραφίες και βίντεο πολυτελούς ζωής (ιδιωτικά αεροπλάνα, εξωτερικές διακοπές) με χρήματα από φόρους–, καθώς και για τη διαφθορά. Οι εξουσιαζόμενοι στο Νεπάλ κατηγορούν τους κυβερνώντες για χρήση δημόσιων πόρων σε πολυτέλειες, ενώ οι ίδιοι παλεύουν καθημερινά με την φτώχεια. Βλέπουν ότι, ενώ οι ίδιοι βρίσκονται βουτηγμένοι στην φτώχεια και την ανεργία, χωρίς καμία άλλη προοπτική εκτός της μετανάστευσης, ορισμένοι συνομήλικοί τους, γόνοι υπουργών και κρατικών αξιωματούχων, διαφημίζουν στα λεγόμενα κοινωνικά δίκτυα τον πολυτελή τους βίο. Να σημειωθεί, ότι ο μισός πληθυσμός του Νεπάλ είναι κάτω των 25 ετών χωρίς καμία οικονομική προοπτική και έτσι οι περισσότεροι νέοι εγκαταλείπουν τη χώρα για να εργαστούν στο εξωτερικό, κυρίως στην Ινδία αλλά και σε άλλες χώρες. Ένα άλλο παράδειγμα του βαθμού της κρατικής διαφθοράς είναι ότι, σύμφωνα με το Σύνταγμα του Νεπάλ το 33% των βουλευτών πρέπει να είναι γυναίκες, αλλά στις εκλογές οι υποψήφιες ήταν λιγότερες από τον προβλεπόμενο αριθμό. Έτσι, «συνταγματικά», διορίστηκαν ως βουλευτές οι γυναίκες των ηγετών των κομμάτων!
Εκτός από την ακραία φτώχεια, οι εξουσιαζόμενοι στο Νεπάλ έχουν να κάνουν μ’ ένα αυταρχικό καθεστώς που δεν άλλαξε καθόλου ακόμα και από την μετάβαση από την Βασιλεία στο καθεστώς της Δημοκρατίας το 2008. Όλα ανεξαιρέτως τα πολιτικά κόμματα, από τα κομμουνιστικά μέχρι τα φιλοβασιλικά, έχουν διαφορές που μένουν στην επιφάνεια, γιατί ουσιαστικά το μόνο τους ενδιαφέρον είναι το πως κάθε φορά θα μπορούν να έχουν ένα κομμάτι της εξουσίας. Να σημειωθεί ότι από το 2008, όπου και καταργήθηκε η βασιλεία στο Νεπάλ, έχουν αναλάβει πάνω από 12 κυβερνήσεις οι οποίες διαρκούν ελάχιστους μήνες, με τις πολιτικές συμμαχίες όχι μόνο να αλλάζουν σαν τα πουκάμισα, αλλά φαινομενικά και μόνο έχουν διαφορετικό πολιτικό προσανατολισμό. Οι «εχθροί» του σήμερα γίνονται σύμμαχοι αργότερα και τούμπαλιν, ενώ οι διασπάσεις και οι επανενώσεις είναι το βασικό μοτίβο στην πολιτική σκηνή του Νεπάλ. Για το λόγο αυτό οι εκλογές του 2022 χαρακτηρίστηκαν από μεγάλη αύξηση της αποχής. Επίσης, στις δημοτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν την ίδια χρονιά στην πρωτεύουσα του Νεπάλ, το Κατμαντού, εκλέχτηκε δήμαρχος ένας πρώην ράπερ, ο 35χρονος Balen Shah ο οποίος δεν στηριζόταν από κάποιο κόμμα και εκμεταλλεύτηκε το αρνητικό κλίμα που υπάρχει στους εξουσιαζόμενους για τα κόμματα. Ο συγκεκριμένος φαίνεται πως ήδη προωθείται ως υποψήφιος Πρωθυπουργός στις επόμενες εκλογές. Μέχρι στιγμής, ο Balen Shah φαίνεται να είναι δημοφιλής επιλογή αλλά έχει κατηγορηθεί από αρκετούς για τον αυταρχικό του χαρακτήρα, αμφισβητώντας την ωραία εικόνα που παρουσιάζουν τα ΜΜΕ.
Πρωθυπουργός στο κράτος του Νεπάλ μέχρι και την αρχή της εξέγερσης ήταν ο ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος του Νεπάλ (Ενιαίο Μαρξιστικό-Λενινιστικό – CPN-UML) K.P. Sharma Oli, σε συμμαχία με το κεντροαριστερό Nepali Congress. Στις 8 Σεπτεμβρίου οι κρατικές δυνάμεις καταστολής δολοφόνησαν τουλάχιστον 19 άτομα κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων. Από εκεί και ύστερα η οργή περίσσευε, και η εξέγερση απλώθηκε ανεξέλεγκτη. Ο Πρωθυπουργός K.P. Sharma Oli, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να κατευνάσει την εξέγερση, αρχικά πήρε πίσω την απόφαση για το κλείσιμο των social media, μάταια όμως καθώς, όπως αναφέραμε, οι αιτίες είναι πολλές και έχουν βαθιές εξουσιαστικές ρίζες. Τελικά παραιτήθηκε, το αεροδρόμιο ανέστειλε την λειτουργία του και η τήρηση της τάξης ανατέθηκε στον στρατό. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η κρατική διαχείριση του κομμουνιστή ηγέτη χαρακτηρίζεται από βαθιά διαφθορά, νεποτισμό και φτώχεια που πλήττει ιδιαίτερα νέους ανθρώπους. Για το λόγο αυτό πολλοί αναφέρονται σε εξέγερση των λεγόμενων Gen Z.
Οι ταραχές μέχρι τώρα (τέλη Σεπτεμβρίου) έχουν αφήσει πίσω τους 74 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από τις 6 Σεπτεμβρίου. Ενώ οι νέοι οργάνωναν τις διαδηλώσεις για τις 8 Σεπτεμβρίου, το όχημα ενός υπουργού χτύπησε ένα εντεκάχρονο κορίτσι στα περίχωρα του Κατμαντού. Ο οδηγός δεν σταμάτησε και έφυγε με ταχύτητα, αφήνοντας το χτυπημένο κορίτσι πεσμένο στην άσφαλτο. Ο Oli υποβάθμισε το παραπάνω γεγονός και προέτρεψε τους ανθρώπους να μην το πολιτικοποιούν. Αυτό βέβαια αποδείχθηκε ένα μοιραίο λάθος για τον Oli και την πολιτική ηγεσία του Νεπάλ, που πίστευε ότι η διαδικτυακή δυσαρέσκεια που υποβόσκει αντανακλούσε μια άποψη μειοψηφίας και θα έμενε εντός των οθονών. Στα εξεγερτικά γεγονότα που ξεκίνησαν μετά την δολοφονία 19 διαδηλωτών στις 8 Σεπτεμβρίου, οι διαδηλωτές εισέβαλαν και έβαλαν φωτιά στο κτίριο του κοινοβουλίου, και ενώ οι φλόγες φούντωναν αυτοί χόρευαν και φώναζαν συνθήματα. Επίσης, το κύριο κτίριο του Ανώτατου Δικαστηρίου στο Κατμάντου αποτεφρώθηκε, όπως και πολλά άλλα κατώτερα δικαστήρια, καθώς επίσης και αυτό που στεγάζει την Επιτροπή Καταπολέμησης της Διαφθοράς… Μέρος του Singha Durbar (ένα σύμπλεγμα κυβερνητικών γραφείων) υπέστη ζημιές από εμπρησμό, μαζί με άλλα κυβερνητικά κτίρια. Το Γραφείο του Πρωθυπουργού τυλίχτηκε στις φλόγες, μαζί με τα Υπουργεία Εσωτερικών, Οικονομικών και Υγείας. Αρκετά δημοτικά γραφεία σε όλη τη χώρα πυρπολήθηκαν επίσης, όπως και εφορίες, γραφεία περιφερειακής διοίκησης, επαρχιακές συνελεύσεις, τελωνεία, ιδιωτικές κατοικίες και επιχειρήσεις. Οι διαδηλωτές προχώρησαν σε εμπρησμούς γραφείων κομμάτων, όπως το κεντρικό γραφείο του Nepali Congress (το μεγαλύτερο κόμμα), τα γραφεία του κομμουνιστικού κόμματος (Communist Party HQs, όπου οι διαδηλωτές κατέβασαν και έκαψαν σημαίες) των Μαοϊκών και άλλα γραφεία κυβερνώντων κομμάτων σε Κατμάντου και Janakpur.
Στο στόχαστρο μπήκαν και πολλές κατοικίες πολιτικών ηγετών, όπως του Πρωθυπουργού, όπου υπήρξε εισβολή και πυρπόληση. Επίσης, πυρπολήθηκε το σπίτι του Προέδρου Ram Chandra Paudel στο Κατμάντου, το σπίτι του Sher Bahadur Deuba (ηγέτη του Nepali Congress). Το σπίτι του πρώην Πρωθυπουργού Jhalanath Khanal πυρπολήθηκε και η σύζυγός του Rajyalaxmi Chitrakar κάηκε ζωντανή, παγιδευμένη μέσα σ’ αυτό. Τέλος, στις φλόγες παραδόθηκαν και πολλά άλλα σπίτια υπουργών και άλλων πρώην πρωθυπουργών.
Οι εμπρησμοί επεκτάθηκαν και σε γραφεία ΜΜΕ αλλά και σε πολλά αστυνομικά τμήματα. Επίσης, υπήρξαν επιθέσεις σε υπουργούς και πολιτικούς, όπως σκίσιμο ρούχων από διαδηλωτές και κυνηγητό του υπουργού Οικονομικών στους δρόμους και σε ένα ποτάμι. Ένα γεγονός που δεν αναφέρθηκε αρκετά ήταν οι πολλαπλές επιθέσεις σε φυλακές, με αποτέλεσμα να απελευθερωθούν περίπου 15.000 έγκλειστοι.
Ο στρατός, ουσιαστικά επέβαλε για προσωρινό Πρωθυπουργό ένα πρόσωπο, που σε γενικές γραμμές προωθήθηκε διαδικτυακά από κάποιους «μεσάζοντες» της εξέγερσης, όπως ο Sudan Gurung – ιδρυτής και συντονιστής της ΜΚΟ Hami Nepal, o Om Prakash Aryal νομικός σύμβουλος του επίσης μεσάζοντα Δημάρχου Κατμαντού Balen Shah που φαίνεται να εκπροσωπεί τους διαδηλωτές στις διαπραγματεύσεις, κ.ά. που αυτοανακηρύχθηκαν σε «ηγετικά» πρόσωπα. Ο Sudan Gurung συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις με τον Πρόεδρο και τον αρχηγό του στρατού για την εύρεση μεταβατικού Πρωθυπουργού. Είχε προηγηθεί, το βράδυ τις 10ης Σεπτεμβρίου, μια διαδικτυακή ψηφοφορία στο κανάλι Discord, «Νέοι κατά της Διαφθοράς», το οποίο διαχειρίζεται η ΜΚΟ Hami Nepal και o Sudan Gurung. Σ’ αυτή την ψηφοφορία 7.586 άτομα ψήφισαν τον υποψήφιο για την ηγεσία της προσωρινής κυβέρνησης. Η Sushila Karki, η πρώην πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου, μέσα από αυτή την άτυπη διαδικασία αναδείχθηκε νικήτρια. Υποτίθεται πως θα διεξάγει εκλογές σε 6 μήνες και θα διερευνήσει ποινικά γεγονότα της εξέγερσης.
Τα πράγματα παραμένουν εξαιρετικά ρευστά στο Νεπάλ. Τα κόμματα που μετείχαν σε κυβερνήσεις από το 2008 και μετά, λογικό είναι να θέλουν να καθυστερήσουν την διεξαγωγή εκλογών. Κανένας από τους προέδρους των τριών μεγάλων πολιτικών κομμάτων δεν έχει παραιτηθεί ή δεν έχει δώσει τη θέση του σε νεότερους ηγέτες στις τάξεις του. Ο εθνικισμός που ασπάζονται πολλοί από τους νεότερους διαδηλωτές, δίνει ένα πάτημα σε μοναρχικές ομάδες που θέλουν να εκμεταλλευτούν τη δυσαρέσκεια κατά των παραδοσιακών κομμάτων για να προωθήσουν τις δικές τους ατζέντες και να έχουν μια ισχυρή μερίδα από την «πίτα» της εξουσίας μετά την εξέγερση. Οι εξουσιαζόμενοι στο Νεπάλ, από ίδρυσης της κρατικής οντότητας, ζουν κάτω από αυταρχικά και δικτατορικά καθεστώτα. Οι δημοκρατικές περίοδοι δεν έχουν σε τίποτα να ζηλέψουν από τα βασιλικά και δικτατορικά καθεστώτα σε αυταρχισμό, απομύζηση δημοσίων πόρων και διαφθορά. Ιστορικά οι εξουσιαζόμενοι στο Νεπάλ έχουν εξεγερθεί πολλές φορές λόγω της φτώχειας, του αυταρχισμού και της διαφθοράς, αλλά κάθε φορά η εξουσία έχει τον τελευταίο λόγο. Από το 1846 και για ένα ολόκληρο αιώνα, η οικογένεια Ράνα βρισκόταν στην εξουσία, απομυζώντας όλο τον φυσικό πλούτο του Νεπάλ με την εκπαίδευση να θεωρείται βλασφημία. Στην συνέχεια, με το τέλος της Β΄ Παγκόσμιας Ανθρωποσφαγής και την ανάπτυξη κινημάτων ανεξαρτησίας από την Βρετανία (Ινδία), ο βασιλιάς μετά από εμφύλιο πόλεμο αποκτά την εξουσία και στο Νεπάλ δημιουργούνται τα πρώτα κόμματα. Το καθεστώς αυτό κρατάει περίπου 10 χρόνια. Ύστερα ο βασιλιάς κάνει πραξικόπημα, καταργώντας όλα τα κόμματα. Το βασιλικό καθεστώς διαρκεί μέχρι το 1990, όπου μετά από εξέγερση δημιουργούνται ξανά κόμματα. Το 1996 ξεκινά μαοϊκό αντάρτικο και ο βασιλιάς ξανακάνει πραξικόπημα, όπου τελικά το 2006 μετά από εξέγερση οι μαοϊκοί μαζί με τα υπόλοιπα κόμματα ρίχνουν τον βασιλιά και το Κράτος πλέον πολιτικά μετονομάζεται σε Προεδρευομένη Δημοκρατία. Τίποτα όμως δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένο, ειδικότερα από εξουσιαζόμενους που «παραδοσιακά» εξεγείρονται ενάντια στην καταπίεσή τους και οι στάχτες της τελευταίας εξέγερσης στο Νεπάλ μπορεί να καίνε καλύτερα από φωτιά, για αρκετό καιρό τα χέρια των κάθε λογής εξουσιαστών.
Αλούπης
[1] Ο όρος Nepo Kids (ή Nepo Babies, ανάλογα με το πλαίσιο) είναι ένας όρος slang που προέρχεται από τα social media και σημαίνει «παιδιά του νεποτισμού» (από το «nepotism», που είναι ο νεποτισμός). Αναφέρεται σε άτομα –συνήθως νέα παιδιά ή νέους ενήλικες– που απολαμβάνουν προνόμια, ευκαιρίες, φήμη ή πλούτο, χάρη στις οικογενειακές τους σχέσεις με ισχυρές προσωπικότητες.
Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ.263, Οκτώβριος 2025
πηγη:https://anarchypress.wordpress.com