Απόσπασμα από το βιβλίο To Rob a Bank is an Honor (AK Press, 2024). Ο Lucio Urtubia Jiménez (1931–2020) ήταν αναρχικός ακτιβιστής, ληστής τραπεζών και πλαστογράφος.
Μετάφραση Δημήτρης Πλαστήρας
Δημοσιεύθηκε την
Στην Αργεντινή, ο στρατός είχε καταλάβει την εξουσία και ήταν ο κυρίαρχος όλων. Του πραξικοπήματος ηγήθηκε ο στρατηγός Videla και την ακολούθησε μια φρικτή καταστολή σε ολόκληρη τη χώρα. Χιλιάδες άνθρωποι διαφορετικών πεποιθήσεων φυλακίστηκαν χωρίς δίκη, ενώ άλλοι εκτελέστηκαν, βασανίστηκαν ή επιβιβάστηκαν σε αεροπλάνα, ναρκώθηκαν και πετάχτηκαν στη θάλασσα. Πολλοί κρύφτηκαν ή κατέφυγαν στην εξορία. Μια ομάδα Ευρωπαίων και Νοτιοαμερικανών ελευθεριακών και αντιφασιστών αποφάσισε να θέσει τις γνώσεις και τους πόρους της στην υπηρεσία του λαού της Αργεντινής. Υπήρχαν Τούπαμαρος και αποσχισμένοι Μοντονέρος, Ιταλοί διαφόρων πεποιθήσεων, Γερμανοί, Βάσκοι autónomos και άλλοι Ισπανοί διάφορων πεποιθήσεων, μερικοί από τους οποίους ζούσαν ως πρόσφυγες στο Βέλγιο και άλλοι στη Γερμανία. Αποφάσισαν να απαγάγουν τον Γάλλο και παγκόσμιο ποδοσφαιρικό είδωλο, Michel Platini, ώστε να προκαλέσουν την ακύρωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου και να σώσουν έτσι την τιμή του κόσμου, αντί να τον αφήσουν να ατιμαστεί παίζοντας στην Αργεντινή. Οι αριστερές εφημερίδες και η ευρύτερη αριστερή κοινή γνώμη της εποχής θεωρούσαν ότι η μποϊκοτάζ του ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος ήταν απαραίτητη ως ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στην καταστολή και ως ένδειξη αλληλεγγύης προς τα θύματα, ως χτύπημα σε ένα παγκόσμιο πανηγύρι που θα διεξάγονταν σε μια χώρα που είχε σπιλωθεί από την εγκληματικότητα και τα βασανιστήρια. Και γι’ αυτό ήμασταν θετικοί για την απαγωγή αυτού του ποδοσφαιρικού ειδώλου.
Μερικές οργανώσεις είχαν μετρητά, έσοδα από διάφορες επιχειρήσεις· άλλες δεν είχαν τίποτα παρά τους μισθούς τους, αλλά και αυτοί δόθηκαν στη διάθεση της συλλογικότητας. Όλοι συνέβαλαν με ό,τι μπορούσαν, άνοιξαν τραπεζικό λογαριασμό, ορισμένοι σύντροφοι ανέλαβαν να νοικιάσουν ένα διαμέρισμα, άλλοι να βρουν τα απαραίτητα οχήματα, όλα με πλαστά έγγραφα για να προστατεύσουν αργότερα την ταυτότητά τους. Τα οχήματα ήταν ένα στέισον βάγκον και ένα βαν. Το σχέδιο ήταν να τον απαγάγουμε χωρίς βία, και η επιτυχία της επιχείρησης εξαρτιόταν από αυτό.
Κάθε οργάνωση είχε τη δική της καλά μελετημένη αποστολή και, μόλις ξεκινούσε η επιχείρηση, δεν θα υπήρχε καμία επικοινωνία μεταξύ των διαφορετικών οργανώσεων. Τα όπλα δεν θα ήταν γεμάτα, αλλά θα χρησιμοποιούνταν μόνο για εκφοβισμό· η μη βία ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία της επιχείρησης, αλλιώς οι νέοι σε όλο τον κόσμο θα στρέφονταν εναντίον των δραστών.
Όλα ήταν έτοιμα και σε αναμονή: το διαμέρισμα, τα έγγραφα, τα οχήματα και οι φίλοι που θα συμμετείχαν. Το μεγαλύτερο εμπόδιο ήταν ότι δεν ξέραμε πού ζούσε ο Platini, έτσι πέντε άτομα σε δύο οχήματα ξεκίνησαν για το γήπεδο που έκανε προπόνηση και αυτοί οι πέντε έκαναν ξεχωριστές κρατήσεις σε δύο διαφορετικά ξενοδοχεία. Την επόμενη μέρα, μία από τις ομάδες παρακολούθησε το γήπεδο της προπόνησης και εντόπισε τον στόχο όταν έφτασε για προπόνηση. Και τον παρακολούθησαν καθώς έφευγε. Την επόμενη μέρα, η άλλη ομάδα ήταν σε θέση να τον παρακολουθήσει καθώς έφευγε από το γήπεδο. Ο Platini έφυγε με το μεγάλο, γρήγορο αυτοκίνητό του. Το άλλο αυτοκίνητο τον ακολούθησε σε κάποια απόσταση για να μην τραβήξει την προσοχή, αλλά αναγκάστηκε να εγκαταλείψει μετά από δέκα λεπτά, αφού τον έχασαν από τα μάτια τους. Ο ποδοσφαιριστής οδηγούσε πολύ γρήγορα και το αυτοκίνητό του ήταν πολύ καλύτερο από αυτά που χρησιμοποιούσαν οι διώκτες του. Την επόμενη μέρα, όλα ξανάρχισαν από την αρχή, αλλά και πάλι δεν κατάφεραν να τον ακολουθήσουν μέχρι το σπίτι του. Ήταν πλέον Σαββατοκύριακο και δεν ήταν δυνατό να ξαναδοκιμάσουν την Κυριακή, οπότε και οι δύο ομάδες βγήκαν για μια βόλτα εκείνη την ημέρα. Ξεκίνησαν πάλι από την αρχή τη Δευτέρα, αλλά το πρόβλημα ήταν το ίδιο: δεν μπορούσαν να τον ακολουθήσουν. Ωστόσο, δεν ήθελαν να παρεκκλίνουν από το σχέδιο και να καταφύγουν στη βία, καθώς η μη βία ήταν ζωτικής σημασίας για την επιτυχία της επιχείρησης, από προπαγανδιστικής άποψης. Η προσφυγή στη βία ισοδυναμούσε με αποτυχία και, έτσι, με μεγάλη απροθυμία, το σχέδιο εγκαταλείφθηκε.
Με την επιστροφή του στο Παρίσι ένας φίλος του ανέφερε ότι υπήρχε ένας άλλος VIP, ο προπονητής της γαλλικής ομάδας, Michel Hidalgo, ο οποίος επρόκειτο να περάσει το Σαββατοκύριακο στο εξοχικό του και, πιθανότατα, μερικές επιπλέον ημέρες πριν πετάξει για την Αργεντινή. Η επιχείρηση αναβίωσε και, δεδομένου ότι όλη η υποδομή ήταν ήδη έτοιμη, αποφασίστηκε γρήγορα να κυνηγήσουν τον νέο στόχο.
Εν τω μεταξύ, υπήρχαν φρικτές αναφορές στον Τύπο, με το μήνυμα ότι η πολιτική θα έπρεπε να περάσει σε δεύτερη μοίρα και ότι το ποδοσφαιρικό τουρνουά έπρεπε απλά να πραγματοποιηθεί. Να πραγματοποιηθεί, ακόμα κι αν αυτό σήμαινε τη νομιμοποίηση μιας ανήθικης και δολοφονικής στρατιωτικής δικτατορίας στα μάτια ολόκληρου του κόσμου.
Οι δύο ομάδες ξαναμπήκαν σε δράση, καλά εφοδιασμένες με αυτοκίνητα, δωμάτια ξενοδοχείου και ασύρματους από φίλους στην Ιταλία. Ήρθε η πρώτη μέρα και τα δύο αυτοκίνητα πήραν τις θέσεις τους, το ένα σε κάθε κατεύθυνση, καθώς δεν υπήρχε τρόπος να γνωρίζουμε προς τα πού θα κατευθυνόταν ο Hidalgo. Ο VIP βγήκε με μερικούς άλλους ανθρώπους και ένα από τα αυτοκίνητα τον ακολούθησε. Το ίδιο συνέβη την επόμενη μέρα και την μεθεπόμενη, και συμπεράναμε πως αυτή ήταν η συνήθης ώρα αναχώρησής του, αλλά και πως δεν θα ήταν μόνος. Ετοιμαστήκαμε για την δράση, γνωρίζοντας ότι οι πιθανότητες επιτυχίας υπό αυτές τις συνθήκες – με πίεση χρόνου και χωρίς βία – ήταν ελάχιστες. Είχαμε όμως ένα πλεονέκτημα σε σχέση με τους άλλους, που ήταν ότι δεν θα ζητούσαμε λύτρα, κάτι που θα μείωνε την ποινή που θα μας επιβαρύνει σε περίπτωση σύλληψης. Παρά όλα τα μειονεκτήματα, δεν μπορούσαμε να αποχωρήσουμε από την επιχείρηση, γιατί αυτό θα ήταν προδοσία των αγαπημένων μας Αργεντινών φίλων. Η αλληλεγγύη σήμαινε τα πάντα για εμάς.
Δίχως άλλη καθυστέρηση, αποφασίσαμε να χτυπήσουμε. Όπως είχε προγραμματιστεί, ένα αυτοκίνητο και οι επιβάτες του κρύφτηκαν σε μια δασώδη περιοχή, και μερικοί παρατηρητές χρησιμοποίησαν τον ασύρματο για να μας ενημερώσουν για την αναχώρηση του στόχου και ότι πάλι συνοδευόταν από άλλα άτομα σε ένα μεγάλο οικογενειακό αυτοκίνητο. Μετά από λίγα λεπτά, το αυτοκίνητό τους πλησίασε και εμείς μετακινήσαμε το δικό μας για να το κόψουμε. Σταμάτησαν απότομα. Όπως είπα, το μόνο που είχαμε για να τους εντυπωσιάσουμε ήταν ένα άδειο όπλο, και η έκπληξη και ο φόβος μερικές φορές προκαλούν στους ανθρώπους απρόσμενες, ριζοσπαστικές αντιδράσεις, και αυτό ακριβώς συνέβη. Ένας από τους επιβάτες του αυτοκινήτου – ο στόχος μας – όρμησε πάνω μας και ξέσπασε πάλη. Πήρε το όπλο, που πίστευε ότι ήταν γεμάτο, το σημάδεψε και ετοιμάστηκε να πατήσει τη σκανδάλη. Καταφέραμε να ξεφύγουμε, οπότε, τελικά, δεν υπήρξε βία, αλλά ούτε και απαγωγή. Αν το όπλο ήταν γεμάτο, οι συνέπειες θα μπορούσαν να είναι πολύ σοβαρές, με απώλεια ζωών από τη μία ή την άλλη πλευρά, κάτι που αποφασίσαμε εξ αρχής να αποφύγουμε. Επιστρέψαμε στο αυτοκίνητό μας και, καθώς είχαμε έναν καλό οδηγό, καταφέραμε να ξεφύγουμε σώοι και αβλαβείς. Αμέσως εγκαταλείψαμε το όχημα και πήραμε το τρένο για να γυρίσουμε σπίτι.
Ο τύπος της επόμενης μέρας μιλούσε για τρομοκρατική ενέργεια, αλλά οι οργανώσεις που συμμετείχαν έδωσαν συνέντευξη τύπου και εξήγησαν πως αν οι προθέσεις τους ήταν αυτές που τους αποδίδονταν, θα είχαν καταφύγει στη βία και δεν θα είχαν εμφανιστεί με ένα άδειο όπλο. Αργότερα μάθαμε πως ο προπονητής βασανιζόταν από το γεγονός ότι είχε προσπαθήσει να μας πυροβολήσει.
Δεν υπάρχουν πολλά να πούμε για αυτή την επιχείρηση. Όσοι είχαν τα μέσα να δράσουν – κυβερνήσεις, πολιτικά κόμματα και συνδικάτα – μπορούσαν και έπρεπε να είχαν κάνει κάτι για να αποτρέψουν τη διεξαγωγή του Παγκοσμίου Κυπέλλου ποδοσφαίρου σε μια χώρα βαμμένη από το αίμα. Όμως, όλες οι χώρες – χωρίς εξαίρεση – συμμετείχαν στους αγώνες και όλες τους πρέπει να ντρέπονται. Θα έπρεπε να είχαν δώσει το παράδειγμα και να είχαν δράσει για να αποτρέψουν χιλιάδες καταστροφές. Δεν έκαναν τίποτα, τίποτα σε αυτή την περίπτωση και κανείς δεν κούνησε το δαχτυλάκι του για λογαριασμό της Αργεντινής, εκτός από εμάς, μερικούς φτωχούς ιδεαλιστές. Και το 1936, σχεδόν όλες οι μεγάλες χώρες συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, η οποία τότε είχε κυβέρνηση Λαϊκού Μετώπου. Μόνο ένας βουλευτής, ο Pierre Mendès-France, τάχθηκε κατά της συμμετοχής στους Αγώνες στη Γερμανία του Hitler. Κανείς άλλος, ούτε οι σοσιαλιστές ούτε οι κομμουνιστές, δεν έθεσε καμία αντίρρηση. Αρκετοί αθλητές πήραν την πολύ έντιμη προσωπική απόφαση να αρνηθούν να συμμετάσχουν και αντίθετα έλαβαν μέρος στους παράλληλους αντιφασιστικούς αγώνες που διοργανώθηκαν στη Βαρκελώνη.
Εμείς που προσπαθήσαμε να προκαλέσουμε μποϊκοτάζ του Παγκοσμίου Κυπέλλου δεν ήμασταν πλούσιοι, δεν είχαμε τα οικονομικά μέσα για την επιχείρησή μας. Έτσι ήταν η ζωή μας και η χρηματοδότηση ήταν πάντα ένα πρόβλημα χωρίς οριστική λύση. Σε αυτή τη συγκεκριμένη επιχείρηση, κάθε οργάνωση ή άτομο συνέβαλε με ό,τι μπορούσε. Τότε υπήρχε αρκετή διασυνοριακή αλληλεγγύη και ανταλλάσσαμε νέα και συναναστρεφόμασταν, μοιραζόμασταν την εμπειρία και τη ζωή μας. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι επιχειρήσεις όπως αυτή είναι απαραίτητες, αλλά το αρνητικό όμως είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσουμε για κάτι που γίνεται με καλές προθέσεις.
Δείτε για την ζωή του Lucio Urtubia Jiménez:
Το ντοκιμαντέρ Lucio (2007) σε σκηνοθεσία των Aitor Arregi, Jose Mari Goenaga
Την ταινία Un hombre de acción (2022) σε σκηνοθεσία του Javier Ruiz Caldera