Οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα είναι πρόθυμοι να πληρώσουν ένα τίμημα για την απελευθέρωση,
αλλά πολλοί αμφισβητούν τη λογική και την έλλειψη προνοητικότητας
πίσω από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου που εξαπέλυσε η Χαμάς.
Του Mahmoud Mushtaha, 6 Αυγούστου του 2024
Για μια περίοδο 10 ατελείωτων [στμ. τώρα 11 μηνών] και εξαντλητικών μηνών, οι Παλαιστίνιοι στη Λωρίδα της Γάζας έχουν μείνει εντελώς μόνοι τους να αντιμετωπίσουν μια γενοκτονία. Εμείς οι κάτοικοι της Γάζας έπρεπε να υπομείνουμε τις συνέπειες των αποφάσεων στις οποίες δεν είχαμε καμία εμπλοκή, υποφέροντας σοβαρές δυσκολίες τις οποίες ο κόσμος έχει πια συνηθίσει και σε μεγάλο βαθμό έχει ξεχάσει.
Αναμφίβολα, η πρωταρχική πηγή της δυστυχίας μας είναι το Ισραήλ –ένα κατοχικό κράτος απαρτχάιντ, του οποίου οι στρατιώτες σκοτώνουν με βάναυση αδιαφορία και το οποίο επιδιώκει να εξαφανίσει τους Παλαιστίνιους από το 1948 κι έπειτα. Αλλά πρέπει, επίσης, να αναλογιστούμε τον ρόλο που παίζουν οι παλαιστινιακές φατρίες στα συνεχιζόμενα δεινά μας.
Αυτό που έγινε σαφές τους τελευταίους 10 μήνες είναι ότι η παλαιστινιακή ηγεσία –τόσο η Φατάχ όσο και η Χαμάς– έχει εγκαταλείψει τον λαό χωρίς κάποια πρόνοια ή κάποιο λογικό σχέδιο. Ενώ οι κάτοικοι της Γάζας αντιμετωπίζουν ανηλεείς ισραηλινούς βομβαρδισμούς χωρίς ούτε ένα ασφαλές μέρος στο οποίο να μπορούν να στραφούν, η Χαμάς αποφεύγει την ευθύνη της να προστατεύσει τον πληθυσμό και η Φατάχ δεν βρίσκεται πουθενά.
Καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, οι εκδηλώσεις δημόσιας αντίθεσης ή κριτικής προς τη Χαμάς έχουν αυξηθεί μεταξύ των Παλαιστινίων στη Γάζα. Πολλοί κατηγορούν τη Χαμάς ότι απέτυχε να προβλέψει την αγριότητα της απάντησης του Ισραήλ στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου και θεωρούν την οργάνωση εν μέρει υπεύθυνη για τις τρομερές συνέπειες που αντιμετωπίζουν αυτήν την στιγμή.
Για τον Παλαιστίνιο δημοσιογράφο Ahmed Hadi (το όνομα του οποίου άλλαξε για την ασφάλειά του, μαζί με όλους όσους ερωτήθηκαν σε αυτό το άρθρο), η 7η Οκτωβρίου ήταν «μια τρελή απόφαση για εμάς ως πολίτες της Γάζας». Η επίθεση, υποστήριξε, και ιδιαίτερα «η δολοφονία και η σύλληψη Ισραηλινών, μερικοί από τους οποίους ήταν πολίτες και όχι στρατιώτες, δυστυχώς είχε αντιπαραγωγική επίδραση σε εμάς. Χάρισε στο Ισραήλ την συμπάθεια της παγκόσμιας κοινότητας και του παρείχε μια δικαιολογία για να ξεκινήσει έναν βάναυσο πόλεμο στη Γάζα».
Η Χαμάς, υποστήριξε ο Hadi, «δεν έλαβε υπ’ όψη της τον αντίκτυπο που θα είχε η αντίδραση του Ισραήλ στους Παλαιστίνιους αμάχους. Μπήκε στον πόλεμο χωρίς να εξασφαλίσει τροφή, νερό ή τα απαραίτητα για τη επιβίωση. Ένα μήνα μετά τον πόλεμο, είχαμε ήδη αρχίσει να λιμοκτονούμε και να αρρωσταίνουμε».
Ωστόσο, παρά τον εκτεταμένο θυμό προς την ηγεσία της Χαμάς, οι κάτοικοι της Γάζας δεν θεωρούν υπεύθυνους τους ίδιους τους νεαρούς αγωνιστές της αντίστασης, αναγνωρίζοντας ότι αποτελούν επίσης μέρος του πληθυσμού που εξαναγκάστηκε στον πόλεμο. «Είμαστε περήφανοι για την αντίσταση και τις θυσίες της, αλλά για μένα, η αντίσταση είναι μέρος του λαού –είναι οι ίδιοι που υποφέρουν και εξαναγκάστηκαν σε αυτόν τον πόλεμο», είπε ο Hadi. «Ενώ δεν μπορούμε να παραμείνουμε σιωπηλοί [και πρέπει] να επικρίνουμε τους ηγέτες μας όπως ο Σινουάρ (Sinwar), δεν μπορούμε επίσης να επιτρέψουμε στις ισραηλινές δυνάμεις απλώς να… μας σκοτώσουν».
«Δεν μπορεί κανείς δηλαδή να σταματήσει αυτή την τρέλα;»
Εν μέσω της εκτεταμένης αλλά φθίνουσας κάλυψης των μέσων ενημέρωσης για την επίθεση του Ισραήλ, οι Παλαιστίνιοι στη Λωρίδα έχουν συχνά απεικονιστεί με έναν από τους εξής δύο απλουστευτικούς τρόπους. Ο πρώτος τρόπος αντιμετωπίζει τους κατοίκους της Γάζας σαν να είναι όλοι κατά κάποιο τρόπο συνδεδεμένοι με τη Χαμάς ή τους θεωρεί τουλάχιστον εν μέρει υπεύθυνους για τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου και την έναρξη του τρέχοντος πολέμου. Αυτός ο τρόπος δεν αναγνωρίζει ότι οι Παλαιστίνιοι, τόσο στη Γάζα, όσο και στη Δυτική Όχθη, στερούνται του δικαιώματος να εκλέγουν την κυβέρνησή τους και ότι οι αποφάσεις που επηρεάζουν τις ζωές τους υπαγορεύονται από μια παλαιστινιακή ηγεσία αποκομμένη από την πραγματικότητα του πολέμου στη Γάζα και από μια κυβέρνηση στο Ισραήλ που έχει την πρόθεση να εξολοθρεύσει την παλαιστινιακή ύπαρξη.
Ο δεύτερος τρόπος καταδικάζει δικαίως το Ισραήλ για τη βάναυση στρατιωτική του εκστρατεία, αλλά απεικονίζει τους Παλαιστίνιους ως ανεξάντλητα ανθεκτικούς. Αυτό, επίσης, αποτυγχάνει να αναγνωρίσει την ανθρώπινη φύση μας, απεικονίζοντάς μας ως ικανούς να υπομείνουμε ατελείωτο πόνο, και ως πρόθυμους να κάνουμε οποιαδήποτε θυσία και κάθε είδους θυσία για την παλαιστινιακή υπόθεση.
Ο Adel Sultan είναι ένας 62χρονος από τη γειτονιά Sheikh Radwan της πόλης της Γάζας. Μίλησε στο +972 magazine για την απόλυτη απελπισία του για το τέλος του πολέμου. «Σώστε όσους από εμάς είμαστε ακόμα ζωντανοί, τερματίστε τον πόλεμο και δώστε μας την ευκαιρία να ανακάμψουμε», αναφώνησε. «Δεν αναγνωρίζουμε πλέον τον εαυτό μας. Τα πρόσωπά μας έχουν αλλάξει από αυτόν τον συνεχιζόμενο πόλεμο που μας κατατρώει».
Ο Sultan εξέφρασε την απογοήτευσή του για την παλαιστινιακή ηγεσία, καλώντας τους να συμφωνήσουν επειγόντως σε κατάπαυση του πυρός με την ισραηλινή κυβέρνηση του Μπένζαμιν Νετανιάχου. «Αυτοί που το ξεκίνησαν πρέπει να το τελειώσουν. Πού είναι οι ηγέτες μας; Ας καθίσουν με την κατοχική κυβέρνηση και ας τερματίσουν τον πόλεμο πριν ο πόλεμος αποτελειώσει εμάς, όπως επιθυμεί ο Νετανιάχου».
Στις αρχές Νοεμβρίου, ο Sultan τραυματίστηκε στο πόδι όταν ισραηλινή αεροπορική επιδρομή στόχευσε το σπίτι του γείτονά του. Μη μπορώντας να λάβει θεραπεία στο Νοσοκομείο Αλ Σίφα (Al-Shifa) της πόλης της Γάζας, το οποίο είχε ήδη αναγκαστεί να διακόψει κάθε λειτουργία μετά την επιδρομή του Ισραήλ, ο Sultan χρησιμοποίησε την ευκαιρία από την διάρκειας μίας εβδομάδας κατάπαυση του πυρός που δόθηκε αργότερα αυτόν τον μήνα για να καταφύγει προς τα νότια. Κατάφερε να φτάσει στο Νοσοκομείο των Μαρτύρων του Αλ Ακσά (Al-Aqsa), στον προσφυγικό καταυλισμό Αλ Μαγκάζι (Al-Maghazi) της Γάζας.
Ο Sultan ήλπιζε ότι η προσωρινή εκεχειρία θα οδηγούσε σε πλήρη κατάπαυση του πυρός, ώστε να μπορέσει να επανενωθεί με την οικογένεια του: η σύζυγός του και ο ένας γιος του ήταν αποκλεισμένοι στην Τουρκία, όπου είχαν ταξιδέψει για να λάβουν ιατρική περίθαλψη πριν από τον πόλεμο, ενώ ο άλλος γιος του είχε παραμείνει στη βόρεια Γάζα με την οικογένειά του. Αλλά ο Sultan είναι ακόμα χωρισμένος από την οικογένειά του και μετακινείται μόνος από το ένα μέρος στο άλλο, υπό τη συνεχή απειλή του θανάτου. Αυτή τη στιγμή ζει σε μια σκηνή στη δυτική Ράφα.
«Είμαι εξαντλημένος. Δεν έχω τίποτα άλλο για να κρατηθώ, ούτε σπίτι για να επιστρέψω», είπε στο +972 με δάκρυα στα μάτια. «Κάθε βράδυ, σχεδόν τρελαίνομαι. Γιατί συμβαίνει αυτό; Ποιο ήταν το αποτέλεσμα των ενεργειών της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου; Γιατί μείναμε μόνοι; Πού είναι τα αραβικά και μουσουλμανικά έθνη; Είναι λογικό να αφήσουμε τις ζωές μας με μια ειδοποίηση εκκένωσης; Πού πάμε και σε ποιον να στραφούμε; Δεν μπορεί κανείς να σταματήσει αυτή την τρέλα;»
«Έχω το δικαίωμα να μιλήσω. Ή πρέπει να πεθάνουμε σιωπηλά;».
Πολλοί Παλαιστίνιοι στη Γάζα κατανοούν την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου υπό την ηγεσία της Χαμάς ως το αποτέλεσμα δεκαετιών ισραηλινής κατοχής και παρατεταμένης πολιορκίας της Λωρίδας. Αντιλαμβάνονται πλήρως την έννοια της προσωπικής θυσίας για τον στόχο της εθνικής απελευθέρωσης. Ωστόσο, κατηγορούν τη Χαμάς για την έλλειψη προετοιμασίας της μετά την επίθεση που εξαπέλυσε και αρνούνται να υποφέρουν χωρίς προφανές κέρδος.
Πέρα από την αποτυχία της να προετοιμαστεί για την απάντηση του Ισραήλ, οι κάτοικοι της Γάζας επικρίνουν επίσης την ηγεσία της Χαμάς για την έλλειψη ενός σαφούς μεταπολεμικού οράματος για το μέλλον της Λωρίδας. «Θέλουμε ένας από τους Παλαιστίνιους ηγέτες να μας πει πού πάμε», είπε στο +972 η Dana Khalid, μια 19χρονη φοιτήτρια που εκτοπίστηκε σε μια σκηνή στην Az-Zawayda, κοντά στην κεντρική πόλη Deir el-Balah. «Υπάρχει ακόμη μέλλον για εμάς; Τι θέλει να πετύχει ο Σινουάρ [ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα, Yahya Sinwar]; Πού είναι;»
«Γιατί συνέβη η 7η Οκτωβρίου;» διερωτάται ο Mohammed Adnan, ένας 27χρονος Παλαιστίνιος του οποίου το ξυλουργείο καταστράφηκε τον Φεβρουάριο όταν οι ισραηλινές δυνάμεις εισήλθαν στη συνοικία Ζεϊτούν της πόλης της Γάζας. «Φυσικά δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για αυτό που κάνει το Ισραήλ και είμαστε όλοι εναντίον του Ισραήλ. Όλοι υποστηρίζουμε την απόφαση [να αγωνιστούμε] για την απελευθέρωση και την ελευθερία, αλλά πρέπει να είναι μια καλά μελετημένη απόφαση».
«Όταν εκφράζω τη γνώμη μου, οι άνθρωποι με θεωρούν προδότη που δεν νοιάζεται για τις θυσίες του λαού μου», συνέχισε ο Adnan, ο οποίος ζει τώρα στη γειτονιά Αλ-Ριμάλ της πόλης της Γάζας. «Είμαι μέρος των ανθρώπων που υποφέρουν. Είμαι ανάμεσα στους πολλούς πεινασμένους που έχουν απομείνει στο βορρά. Έχω το δικαίωμα να μιλήσω. Ή πρέπει να πεθάνουμε σιωπηλά»;
«Αν το αποτέλεσμα του πολέμου είναι η πλήρης παλαιστινιακή ελευθερία, δεν με ενδιαφέρει η ζωή μου ή το σπίτι μου. Αλλά αν είναι λιγότερο από αυτό, τότε η απόφαση να πάει για πόλεμο είναι παράλογη».
Αυτά τα συναισθήματα αντικατοπτρίζονται σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Οικονομικής Προόδου, ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού ερευνητικού οργανισμού (Institute for Social and Economic Progress). Σύμφωνα με τη μελέτη, λιγότερο από το 5 τοις εκατό των Παλαιστινίων στη Γάζα θέλουν η Χαμάς να κυβερνήσει σε μια μεταπολεμική μεταβατική κυβέρνηση και η πλειοψηφία αναμένει από την ελεγχόμενη από τη Φατάχ Παλαιστινιακή Αρχή να αναλάβει τη Λωρίδα. Σχεδόν το 85 τοις εκατό των κατοίκων της Γάζας αντιτίθεται στον Σινουάρ και μόνο ελαφρώς λιγότεροι αντιτίθενται στον πολιτικό ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγιε, ο οποίος δολοφονήθηκε από το Ισραήλ την περασμένη εβδομάδα στην Τεχεράνη.
Μπροστά σε αυτήν την αυξανόμενη αντιδημοφιλία, η Χαμάς προσπάθησε να φιμώσει όσους την επικρίνουν, και οι αναφορές για επιθέσεις και ξυλοδαρμούς κατάφεραν μόνο να τροφοδοτήσουν περαιτέρω τη δημόσια δυσαρέσκεια. Στις 8 Ιουλίου, μια ομάδα μασκοφόρων που ισχυρίζονται ότι προέρχονται από τις δυνάμεις ασφαλείας της Χαμάς επιτέθηκαν στον Amin Abed, έναν Παλαιστίνιο ακτιβιστή και γνωστό επικριτή της Χαμάς, ο οποίος έχει εκφράσει ειλικρινά την απόρριψή του για τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου.
Ο Abed είπε στα μέσα ενημέρωσης ότι τον μετέφεραν από το σπίτι του σε ένα μερικώς κατεστραμμένο κτίριο, όπου τον ξυλοκόπησαν. Ο αρχηγός της ομάδας έδωσε εντολή στους επιτιθέμενους να σπάσουν τα δάχτυλά του Abed για να τον αποτρέψουν από το να συνεχίσει να γράφει δημόσια κατά της Χαμάς. Ενώ η Φατάχ καταδίκασε την «κατάφωρη επίθεση» κατά του Abed, η Χαμάς δεν έχει ακόμη απαντήσει σε αυτούς τους ισχυρισμούς.
«Η έλλειψη επιλογών δεν σημαίνει ανθεκτικότητα»
Η Χαμάς και οι υποστηρικτές της ισχυρίζονται εδώ και καιρό ότι η ομάδα έχει την υποστήριξη του παλαιστινιακού πληθυσμού για να πολεμήσει το Ισραήλ. Αυτό, όμως, είναι διαστρέβλωση της πραγματικότητας και υπεκφυγή των ηθικών και εθνικών ευθυνών τους απέναντι στο λαό τους.
Όπως μας είπε ο Adnan, ο ξυλουργός, στο +972: «Όλοι μάς έχουν αφήσει μόνους. Όλοι θέλουν να εμφανιζόμαστε ως ήρωες που δεν κουράζονται ή πεινούν. Αλλά κανείς δεν ξέρει ότι πεινάω, ότι ποθώ καθαρό νερό». Η αληθινή ανθεκτικότητα περιλαμβάνει την προστασία των ανθρώπων από το θάνατο, την αποτροπή της κατάρρευσης της εσωτερικής τάξης και των θεσμών και την μη εγκατάλειψη του πεδίου της μάχης στον εγκληματικό ισραηλινό στρατό.
Στα τέλη Ιουνίου, ο Motaz Azaizeh (στμ. 2), ένας 24χρονος Παλαιστίνιος δημοσιογράφος με επιρροή που έφυγε από τη Γάζα μετά από 108 ημέρες κάλυψης του πολέμου, δημοσίευσε στο Facebook: «Η έλλειψη επιλογών δεν σημαίνει ανθεκτικότητα». Η απέριττη απεικόνισή του, της σκληρής πραγματικότητας στη Γάζα, χωρίς να εξυμνεί τις θυσίες και τον πόνο, προκάλεσε την άσκηση κριτικής από ορισμένους –πολλοί από τους οποίους βρίσκονταν εκτός Γάζας και δεν έχουν βιώσει ποτέ τη ζωή σε σκηνή ή δεν έζησαν το φόβο και το άγχος της αναγκαστικής εκκένωσης, χωρισμένοι από αγαπημένα πρόσωπα. Ο Azaizeh έχει, όμως, δίκιο: Οι κάτοικοι της Γάζας είναι παγιδευμένοι, υπομένουν τις κακουχίες γιατί δεν έχουν άλλη επιλογή.
Σε μια άλλη ανάρτηση που δημοσιεύτηκε στα τέλη Ιουλίου, ο Azaizeh επέκρινε την παλαιστινιακή ηγεσία. «Αυτό που βλέπω από κάθε πολιτικό είναι ότι πρώτα προβάλλει τον εαυτό του και μετά μιλά για τη Γάζα», έγραψε. «Ακόμη και μετά την εξόντωση της Γάζας και των κατοίκων της, περισσότεροι από 40.000 μαρτύρησαν, και, κατά τη διάρκεια του πολέμου, σχεδόν 100.000 εγκατέλειψαν τη Λωρίδα, και περισσότεροι πριν από τον πόλεμο! Παρουσιάζουν πρώτα τα ενδιαφέροντά τους, και μετά προχωρούν μιλώντας για εμάς και εδώ δεν εννοώ ένα κόμμα ή μια οργάνωση, αλλά εννοώ όλους».
«Όλοι νοιάζονται για τη διακυβέρνηση και το «μετά» της Γάζας, αλλά δεν μιλούν πολύ για το αίμα που χύνεται τώρα, που χύθηκε χθες και θα χυθεί αύριο», συνέχισε ο Azaizeh. «Ο σκοπός μας βρίσκεται χαμένος στην άβυσσο. Δεν χρειαζόμαστε κάποιον που βάζει πρώτα τα συμφέροντα του κόμματός του και του εαυτού του και μετά θυμάται τον λαό του. Αυτή είναι η προσωπική μου άποψη, εξαρτάται από εσάς αν θα συμφωνήσετε ή αν θα διαφωνήσετε. Όλοι όσοι βρίσκονται τώρα στο προσκήνιο δεν μπορούν να εγκαταλείψουν τα συμφέροντά τους για να σταματήσουν την αιματοχυσία. Αυτός ο πόλεμος δεν είναι πόλεμος απελευθέρωσης όπως πιστεύουν ορισμένοι».
Ακόμα και αυτοί που γλίτωσαν από τον πόλεμο δεν είναι ασφαλείς έξω. Ο Mahmoud Nazmi, 38 ετών, ξόδεψε όλα τα χρήματα που είχε για να φύγει από τη Γάζα με την οικογένειά του αναζητώντας να επιβιώσει. «Γιατί πρέπει πάντα να λέμε ψέματα;» ρώτησε. «Γιατί πρέπει να παρουσιάσουμε μια εικόνα που ευχαριστεί την παλαιστινιακή ηγεσία σε βάρος του θανάτου μας και των πολύμηνων ταλαιπωριών μας χωρίς έλεος; Δεν έχει νόημα να λέμε ότι είμαστε ανθεκτικοί ενώ έχουμε αφεθεί κάτω από τη συντριβή της ισραηλινής ύβρεως. Χάσαμε τα πάντα, και, εν τέλει, για ποιον λόγο;»
Στα τέλη Ιουλίου, παλαιστινιακές φατρίες, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς και της Φατάχ, υπέγραψαν συμφωνία με τη μεσολάβηση της Κίνας για τον σχηματισμό μιας κυβέρνησης «εθνικής ενότητας» για τη Γάζα μετά το τέλος του πολέμου. Αυτό έρχεται μετά από πολλαπλές προσπάθειες να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ της Χαμάς και της Φατάχ από τον εμφύλιο πόλεμο στη Γάζα το 2007, οι οποίες όλες απέτυχαν να στο να επιτύχουν την ενότητα.
Ωστόσο, ακόμη και αυτή η φαινομενικά θετική εξέλιξη έχει απλώς βαθύνει την απογοήτευση των κατοίκων. Πολλοί κάτοικοι της Γάζας βλέπουν ότι η εστίαση στη μεταπολεμική διακυβέρνηση δείχνει αδιαφορία για τα άμεσα δεινά τους και είναι μια χαμένη ευκαιρία στο να δοθεί προτεραιότητα στον τερματισμό του πολέμου –βάζοντας για άλλη μια φορά τα συμφέροντα των ηγετών πάνω από αυτά του λαού.
Εμείς οι Παλαιστίνιοι πρέπει να αναλογιστούμε όλα όσα ζήσαμε τους τελευταίους 10 μήνες. Πρέπει να αναρωτηθούμε ειλικρινά, τι θέλουν πραγματικά οι Παλαιστίνιοι ηγέτες; Και τι είμαστε διατεθειμένοι εμείς να θυσιάσουμε;
Ο λαός της Γάζας αξίζει να ζει με αξιοπρέπεια και ασφάλεια και να βλέπει ένα λαμπρό μέλλον απαλλαγμένο από πόλεμο και καταστροφές. Χρειαζόμαστε σαφείς απαντήσεις από τους Παλαιστίνιους διαπραγματευτές μας. Χρειαζόμαστε να δώσουν προτεραιότητα στον τερματισμό του πολέμου πάνω από όλα, για χάρη των μητέρων, των πατέρων και των παιδιών –μιας ολόκληρης γενιάς στα πρόθυρα της εξολόθρευσης.
Το +972 επικοινώνησε με τον Taher al-Nono, έναν σύμβουλο μέσων ενημέρωσης της Χαμάς που εδρεύει επί του παρόντος στο Κατάρ, για να απαντήσει στις επικρίσεις των κατοίκων της Γάζας για τη διαχείριση του πολέμου από τη Χαμάς και την απόφαση να εξαπολύσει την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, αλλά δεν απάντησε στο αίτημα μας για σχολιασμό.
Ο Mahmoud Mushtaha είναι ανεξάρτητος δημοσιογράφος και ακτιβιστής ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη Γάζα, με έδρα το Κάιρο.
Στμ. Οι επισημάνσεις είναι δικές μας.
Πηγή: https://www.972mag.com/gazans-criticize-hamas-war-october-7/
Μετάφραση-απόδοση Π.
Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ.252, Οκτώβριος 2024