Ανακοίνωση-καταπέλτη εξέδωσε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων για την «παράνομη ανέλκυση αντικειμένων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος από τον βυθό των Αντικυθήρων». Το θέμα που ανέδειξε η «Εφ.Συν.», έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον πολιτικών προσώπων, φορέων και πολιτών, καθώς ο εφοπλιστής Πάνος Λασκαρίδης φαίνεται να ανέλκυσε (βάσει στοιχείων, συνομιλιών, φωτογραφιών και επιστολών) δύο αντικείμενα που προστατεύονται από τις διατάξεις του αρχαιολογικού νόμου 3028/02. Ο ΣΕΑ «απαιτεί» να ακολουθηθούν όλες οι νόμιμες διαδικασίες για τη διαλεύκανση της υπόθεσης «όπως θα ακολουθούνταν για κάθε πολίτη».
Η ανακοίνωση σημειώνει: «Η ανέλκυση (...) μίας αρχαίας λίθινης άγκυρας και ενός σιδερένιου κανονιού ιστορικών χρόνων (...) στις 12/8/2020 από σκάφος Ελληνα εφοπλιστή και η μεταφορά τους σε ιδιωτική αποθήκη, ερήμην της αρμόδιας Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, συνιστά πράξη παράνομη». Χαρακτηρίζει «ανησυχητικό, όταν εκπρόσωποι φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή χορηγοί των ενάλιων αρχαιολογικών ερευνών του ΥΠΠΟΑ κρίνουν πως αυτοί μπορούν να αναλάβουν τη διαχείριση των αρχαιοτήτων, πέρα και έξω από κάθε νόμιμη διαδικασία, υποκαθιστώντας την Αρχαιολογική Υπηρεσία, τη μόνη αρμόδια κρατική υπηρεσία για την προστασία και τη διαχείριση των αρχαιοτήτων σύμφωνα με τους νόμους και το Σύνταγμα. (...) Με τέτοιες αυθαίρετες ενέργειες παραβιάζονται επιπλέον οι αρχές της αρχαιολογικής επιστήμης και οι διεθνείς συμβάσεις προστασίας της ενάλιας πολιτιστικής κληρονομιάς (Σύμβαση για την Προστασία της Ενάλιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO - 2001)...». Ο ΣΕΑ θυμίζει πως «τα συγκεκριμένα αντικείμενα, όπως πολλά άλλα στις ελληνικές θάλασσες, ήταν γνωστά στην αρμόδια Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, ενώ είχαν ανακοινωθεί και σε πρόσφατο επιστημονικό συνέδριο».
Αριστερά: Η αρχαία λίθινη άγκυρα Δεξιά: Το κανόνι ανελκύεται από τον βυθό των Αντικυθήρων, χωρίς να έχουν τηρηθεί οι διαδικασίες που προβλέπει ο αρχαιολογικός νόμος
Η ανακοίνωση αναφέρεται και στις δηλώσεις της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη. «...Οταν ερωτήθηκε γιατί δεν ακολουθήθηκαν οι νόμιμες διαδικασίες απάντησε ότι “σύμφωνα με το άρθρο 24 του Συντάγματος η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του κράτους και δικαίωμα του καθενός”. Είναι πρωτοφανής η ενέργεια της υπουργού να επικαλεστεί το Σύνταγμα χωρίς αναφορά στις διατάξεις του Ν. 3028/2002, που θεσπίστηκε ακριβώς για την εφαρμογή του άρθρου 24! Η επιταγή του άρθρου 24 του Συντάγματος θεραπεύεται μέσω της ύπαρξης μιας ισχυρής δημόσιας Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, αρμόδιας για την προστασία και την ανάδειξη των αρχαιοτήτων, με το επιστημονικό προσωπικό, με επαρκή μέσα και πόρους για να ασκήσει τον ρόλο της προς το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου... Καλούμε, λοιπόν, την υπουργό να απόσχει από κάθε ενέργεια ή δήλωση που ενέχει οποιαδήποτε δισημία ή υπόνοια κάλυψης ενεργειών που βλάπτουν αρχαιότητες. Στην περίπτωση των Αντικυθήρων, τη συνταγματική επιταγή του άρθρου 24 έκαναν πράξη οι Ιταλοί πολίτες που κατήγγειλαν την παράνομη ανέλκυση με στοιχεία στις αρμόδιες αρχές και ο συνταξιούχος συνάδελφός μας που γνωστοποίησε την καταγγελία στο ΥΠΠΟΑ».
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, «Το γεγονός ότι όλη αυτή η υπόθεση ξεκίνησε από στέλεχος ιδιωτικού ιδρύματος, το οποίο μέχρι πρότινος παρείχε χορηγίες στην αρμόδια Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (ανασκαφή ναυαγίου Αντικυθήρων κ.ά.), εγείρει επιπλέον ζητήματα. Θέτει μετ’ επιτάσεως το ζήτημα των συνεργασιών των υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ με ιδιωτικούς φορείς... Και για να συμπληρώσουμε τις δηλώσεις της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, βάσει της συνταγματικής διάταξης “για τη διαφύλαξή του” (φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος) το κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα. (…) Επισημαίνουμε ότι κατά την εξέλιξη της υπόθεσης αυτής έχουν υπάρξει απαράδεκτες απειλητικές και συκοφαντικές αναφορές ενάντια στην Αρχαιολογική Υπηρεσία και εργαζόμενους-ες σε αυτήν».