Loading...

Κατηγορίες

Κυριακή 18 Ιούλ 2021
Δημήτρης Μυστακίδης στην «Α» / Η κρατική βία δεν προέρχεται από παθογένεια αλλά από πολιτική βούληση
Κλίκ για μεγέθυνση







ΜΥΣΤΑΚΙΔΗΣ
 

Η κιθάρα κατά κανόνα είναι συνοδευτικό όργανο στο λαϊκό και το ρεμπέτικο. Πώς κατάφερες να την κάνεις πρωταγωνίστρια;

 

Εγώ δεν κατάφερα τίποτα, απλώς επανέφερα μια τεχνική που εφαρμοζόταν στο παρελθόν. Μετά τη δεύτερη αναβίωση του ρεμπέτικου, στη δεκαετία του '80, επανήλθαν τα μικρά σχήματα και ο ακουστικός ήχος, αλλά η τεχνική της λαϊκής κιθάρας δεν επανήλθε. Εγώ απλώς ξαναθύμισα αυτό που είχε ξεχαστεί. Και δεν άλλαξα τον ρόλο της. Η συνοδεία ήταν και παραμένει ο πρωταρχικός της ρόλος. Εγώ ξαναθύμισα απλώς και τους άλλους.

Πότε πρωτοέπιασες κιθάρα στα χέρια σου;

Πολύ μικρός, πρέπει να ήμουν 7-8 χρόνων, όταν ήρθε ένα δώρο στο σπίτι από έναν ταβερνιάρη θείο μου. Ο θείος Σάββας με έβλεπε στην ταβέρνα του να παρακολουθώ όλη τη νύχτα την ορχήστρα που είχε, κατάλαβε προφανώς το πάθος μου και μου δώρισε την πρώτη μου κιθάρα. Τον δρόμο όμως για τη μουσική μού τον άνοιξε ένας φωτισμένος δάσκαλος στο δημοτικό. Ο Τάσος Μπάσογλου.

Στο ρεμπέτικο τι σε γοήτευσε, τι σε γοητεύει; Ποια είναι τα κλειδιά για να το φέρνεις στην εποχή μας, μια εποχή που και στα μουσικά πράγματα μοιάζει άτσαλη, χαοτική και πολλές φορές ανέμπνευστη;

Πάντα με γοητεύει η απλότητα. Σε όλα τα πράγματα. Νομίζω ότι η απλότητα δείχνει και τη σοφία που κάποιος ή κάτι περιέχει. Και το ρεμπέτικο εμπεριέχει μέσα του μεγάλη λαϊκή σοφία. Είναι τόσο πολυσήμαντο δε, που δεν χρειάστηκε να κάνω ιδιαίτερη προσπάθεια για να το επικαιροποιήσω. Δυστυχώς, πολλά από αυτά που περιέγραφε το ρεμπέτικο στα χρόνια της δημιουργίας του είναι ακόμη επίκαιρα. Προσφυγικό, βία, περιθωριοποίηση, ταξική ανισότητα και πόσα άλλα. Θα μου επιτρέψετε όμως να διαφωνήσω στην περιγραφή σας για τα μουσικά πράγματα. Συμβαίνουν πάρα πολλά και ωραία πράγματα, ειδικά από τα νέα παιδιά. Απλώς αυτά φτάνουν πολύ δύσκολα στο ευρύ κοινό.

Πού συναντιέται η παράδοση του ρεμπέτικου με τους σημερινούς 18άρηδες - 20άρηδες. Πού οφείλεται η δημοφιλία του στις νεότερες γενιές;

Αυτή η γενιά μεγάλωσε μέσα σε μια μακροχρόνια οικονομική κρίση και τώρα μέσα σε μια υγειονομική. Φυσικό είναι να αναζητούν πραγματικές αξίες για να στηριχθούν και να πάνε μπροστά. Ε, το ρεμπέτικο είναι μια απ’ αυτές.

Και να σκεφτεί κανείς πως πριν μερικές δεκαετίες ήταν στο πυρ το εξώτερο. Τότε που έγραφε το πύρινο άρθρο του ο Φοίβος Ανωγειανάκης στον Ριζοσπάστη και αργότερα στη διάλεξη του Μάνου Χατζιδάκι.

Αυτό από μόνο του δείχνει τη μεγάλη δύναμη που έχει αυτή η μουσική. Δεν ασχολείται κανείς με κάτι που είναι αδιάφορο ή ανίσχυρο. Δυστυχώς, στη χώρα μας, ειδικά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, προσπαθήσαμε πολύ άτσαλα να ενισχύσουμε την «εθνική μας ταυτότητα». Ειδικά στο κομμάτι της μουσικής μας παράδοσης ό,τι δεν θύμιζε έντονα το αρχαιοελληνικό η βυζαντινό μεγαλείο ή θαβόταν ή αλλοτριωνόταν. Ευτυχώς όμως άνθρωποι σαν τον Χατζιδάκι βοήθησαν να σωθούν πολλές αξίες.

Το ρεμπέτικο εγγράφηκε στον κατάλογο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Τελικά η Αριστερά αλλά και μεγάλο μέρος της κοινωνίας το έχει απενοχοποιήσει;

Ε, ναι. Παρ’ όλο που υπάρχουν ακόμη κάποιες αγκυλώσεις, αυτές είναι ανούσιες. Το ρεμπέτικο είναι πια αδιαπραγμάτευτα, πολύ σημαντικό κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού, και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ. Δεν νομίζω ότι θα ξαναμιλήσουμε ποτέ για αναβίωση. Και αυτό κυρίως γιατί οι νέοι άνθρωποι έχουν κατανοήσει την πραγματική του καλλιτεχνική αξία και δεν το εκτιμούν για τα επί μέρους χαρακτηριστικά του.

ΜΥΣΤΑΚΙΔΗΣ

Ποιο είναι το γνήσιο λαϊκό, ενδεχομένως το ρεμπέτικο της εποχής μας; Πώς γράφεται; Δηλαδή είναι ταυτοτικό στοιχείο της ελληνικής μουσικής ή γέννημα της εποχής του;

Το λαϊκό τραγούδι γεννιέται και μορφοποιείται κάθε φορά από τις ανάγκες τις εποχής. Πλάθεται μαζί με το κοινωνικό σώμα. Συνεπώς δεν θα μπορούσε με τίποτα να είναι ίδιο με αυτό που δημιουργήθηκε πριν 50 ή 100 χρόνια, γιατί η ίδια η κοινωνία έχει αλλάξει. Αυτό θα ήταν καρικατούρα, όχι λαϊκό τραγούδι. Γράφεται για να περιγράψει και να εκφράσει συναισθήματα. Άρα ναι, υπάρχει λαϊκό τραγούδι σήμερα. Πάντα θα υπάρχει. Υπάρχουν πάρα πολλοί συνθέτες που γράφουν λαϊκά τραγούδια σήμερα και μάλιστα πολύ καλά. Όποιος ψάχνει, τα βρίσκει.

Μπορεί να εκφράσει σήμερα τα κοινωνικά δρώμενα όπως έκανε την εποχή που γεννήθηκε;

Το ρεμπέτικο δυστυχώς ναι. Αυτό δείχνει και το πόσο ισχύει ο στίχος «όλα τριγύρω αλλάζουνε και όλα τα ίδια μένουν». Τηρουμένων των αναλογιών βέβαια.

Ένας δάσκαλος πώς μυεί τους μαθητές του στο ματζόρε και το μινόρε του ρεμπέτικου;

Στο ματζόρε, δηλαδή στη φωτεινή πλευρά του, είναι πολύ εύκολο. Είναι τόσο ωραία μουσική που δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια. Στο μινόρε όμως, δηλαδή σε όλα αυτά τα πολιτικά και κοινωνικά μηνύματα που εμπεριέχει, θέλει προσπάθεια. Χρειάζεται καταρχάς να τα έχει καταλάβει ο ίδιος ο δάσκαλος για να τα μεταδώσει. Το ρεμπέτικο δεν είναι μόνο τεχνική. Είναι ένα σύνολο πολιτικών αξιών και ο δάσκαλος οφείλει να λειτουργεί σαν πρότυπο.

Το ρεμπέτικο ήταν, εξακολουθεί να είναι αντρική υπόθεση;

 

Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση. Αυτό που φαίνεται με την πρώτη ματιά είναι ότι ναι, ήταν αντρική υπόθεση. Αν όμως σκεφτεί κανείς το γεγονός ότι στην Αμερική, στην πρώιμη περίοδο του ρεμπέτικου, η δισκογραφία αλλά και τα μαγαζιά ελέγχονταν από γυναίκες, αν σκεφτείς το πόσο σημαντικές ερμηνεύτριες και στιχουργούς είχαμε στην κλασική του περίοδο, αρχίζεις να έχεις αμφιβολίες. Εκεί που σίγουρα επικρατούσαν οι άντρες ήταν στο κομμάτι της οργανοπαιξίας. Σήμερα όμως αυτό δεν ισχύει. Υπάρχουν πολύ σπουδαίες παίχτριες σήμερα σχεδόν στο σύνολο των λαϊκών οργάνων.

Συμμετέχεις περίπου τριάντα χρόνια στα μουσικά μας πράγματα. Τι θα έλεγες για το σημερινό ελληνικό τραγούδι;

Θα έλεγα με απόλυτη σιγουριά ότι βρίσκεται στα καλύτερά του. Και τεχνικά και αισθητικά.

Αυτή η αναβίωση παλαιότερων ειδών τραγουδιού τι σκέψεις σου δημιουργεί; Είναι μια διάθεση αναζήτησης ή έλλειψη έμπνευσης και πρωτογενούς δημιουργίας;

Δεν γίνεται να πας μπροστά εάν δεν κοιτάξεις πίσω. Το να παίζεις, ας πούμε, ρεμπέτικα και από την άλλη να δημιουργείς π.χ. χιπ χοπ ή ατονική σύγχρονη μουσική δεν μου φαίνεται παράδοξο. Ίσα - ίσα που θεωρώ ότι είναι απόλυτα λογικό και δημιουργικό. Είναι απόλυτα φυσιολογικό να μαθαίνεις το παρελθόν σου για να δημιουργείς ένα υγιές μέλλον. Σίγουρα πάντως δεν υπάρχει έλλειψη έμπνευσης. Το μουσικό τοπίο βράζει από δημιουργία.

Πόσο καιρό έχεις να βρεθείς στη σκηνή;

Είχα να παίξω ακριβώς έναν χρόνο.

Τι σημαίνει για έναν καλλιτέχνη να μην μπορεί να επικοινωνήσει διά ζώσης με το κοινό του, και από καλλιτεχνικής άποψης αλλά και ως προς το ζήτημα της επιβίωσης;

Το βασικότερο πρόβλημα είναι η έλλειψη ενέργειας. Το κομμάτι της δημιουργίας μιας παράστασης η ενός καινούργιου δίσκου είναι εξαιρετικά ενεργοβόρο. Καταναλώνεις πολύ ενέργεια σε αυτό το στάδιο, την οποία αναπληρώνεις όταν παίζεις ζωντανά. Η συνύπαρξή μας με τον κόσμο στις συναυλίες ή στα μαγαζιά είναι που μας δίνει την απαραίτητη ενέργεια για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε. Εάν αυτό σταματήσει να υπάρχει, τελειώσαμε...

Όλο αυτό το διάστημα της πανδημίας η κυβέρνηση στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων απέναντι στους καλλιτέχνες;

Ε, όχι βέβαια! Για πάρα πολύ καιρό, ειδικά στην περίοδο της πρώτης καραντίνας, κάναμε τεράστιο αγώνα απλώς για να αναγνωρίσουν την ύπαρξή μας. Και μετά όλη ή βοήθεια εξαντλήθηκε σε επιδοματικές πολιτικές πείνας. Έφτασα 52 χρόνων για να δω να μοιράζονται συσσίτια σε οικογένειες μουσικών. Πρωτοφανή πράγματα και πλήρης απαξίωση της δουλειάς μας αλλά και της αναγκαιότητας της ύπαρξής μας. Παρουσιαστήκαμε λίγο - πολύ σαν άχρηστα και αντιπαραγωγικά στοιχεία μιας άκρως καπιταλιστικής κοινωνίας, στην οποία ο πολιτισμός είναι πολυτέλεια. Ο πολιτισμός ήταν και θα παραμείνει ανάγκη για τις κοινωνίες.

Όταν η Πολιτεία γυρίζει τις πλάτες στους καλλιτέχνες της, στους ανθρώπους του πολιτισμού, ποια μηνύματα εκπέμπει στην κοινωνία;

Ότι ζεις μόνο για να παράγεις χρήμα. Οποιαδήποτε άλλη μορφή δημιουργίας, που δεν ανεβάζει οικονομικούς δείκτες, δεν είναι απαραίτητη. Το αντίθετο ίσως.

Πιστεύεις ότι οι καλλιτέχνες ό,τι έχουν να πουν το λένε με το έργο τους ή οφείλουν να τοποθετούνται για όσα συμβαίνουν στη δημόσια σφαίρα;

Οι καλλιτέχνες είναι άνθρωποι. Και όλοι οι άνθρωποι έχουν άποψη και οφείλουν να τη λένε. Τον τρόπο που θα μιλήσει ο καθένας τον επιλέγει μόνος του. Κανείς πάντως δεν έχει περισσότερες υποχρεώσεις από κάποιον άλλον. Όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε.

Τι σε έχει ενοχλήσει περισσότερο το τελευταίο διάστημα σε σχέση με την επικαιρότητα;

Το πιο ανησυχητικό για μένα είναι η αύξηση όλων των μορφών βίας, που δείχνει ότι σαν κοινωνία δεν πορευόμαστε καλά. Η χειρότερη όλων, βέβαια, είναι η κρατική βία, που εκδηλώνεται συνεχώς και πιο ανεξέλεγκτη. Αυτή η βία δεν προέρχεται από παθογένεια αλλά από πολιτική βούληση και αυτό είναι που την κάνει χειρότερη.

Στη συναυλία της Τρίτης τι θα ακούσουμε; Τα επόμενα σχέδιά σου ποια είναι;

Αυτό το καλοκαίρι συμπληρώνονται 15 χρόνια από την έκδοση του πρώτου μου δίσκου. Εκεί είχα παρουσιάσει για πρώτη φορά τα ρεμπέτικα με κιθάρες και ξεκίνησε μια πορεία με πολλούς σταθμούς. Θα κάνουμε μια αναδρομή λοιπόν σε όλα αυτά τα σημαντικά κομμάτια της πορείας μας μέχρι σήμερα. Θα πάμε όμως και λίγο παρακάτω, μιας και θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά μερικά καινούργια τραγούδια που γεννήθηκαν μέσα στην καραντίνα και θα εκδοθούν το φθινόπωρο. Είναι η πρώτη φορά που γράφω δικούς μου στίχους και μουσική. Και αυτό είναι και το σχέδιό μου για το μέλλον. Να λειτουργήσω περισσότερο σαν καλλιτέχνης παρά σαν τεχνίτης.
πηγη: https://www.avgi.gr

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου