Η μορφή ενός από τους πλέον ανιδιοτελείς ήρωες της Επανάστασης του 1821 που φτάνει να εμπνέει τη σύνθεση μιας όπερας. Ένα μελόδραμα που καθώς φαίνεται ουδέποτε παρουσιάστηκε ολόκληρο. Μια πρόσφατη μουσικολογική έρευνα σε ιδιωτικά αρχεία που έφερε στο φως έναν θησαυρό του 1854. Έχοντας για πρωταγωνιστή μια ιστορική φυσιογνωμία της εποχής και για φόντο τον Αγώνα της Παλιγγενεσίας και τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν και καθόρισαν την πορεία του, η όπερα του Νικολάου Μεταξά-Τζανή «Μάρκος Μπότσαρης» παρουσιάζεται απόψε στο Βεάκειο Θέατρο Πειραιά από τη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η σκηνοθεσία είναι του Ισίδωρου Σιδέρη και τη Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών διευθύνει ο Νίκος Μαλιάρας.
«Η Επανάσταση του 1821 είχε την αντανάκλασή της σε όλες τις τέχνες, ακόμη και στη μουσική. Στη δεκαετία του 1830 υπήρχαν αρκετοί Ιταλοί συνθέτες που έγραφαν όπερες με ήρωες τους έλληνες αγωνιστές. Με τον τρόπο αυτό μπορούσαν να εκφράσουν τον πόθο για ελευθερία και εθνική αποκατάσταση χωρίς να κινδυνεύσουν με λογοκρισία ή απαγόρευση του έργου τους από τις αυστριακές αρχές», λέει για το έργο ο μαέστρος της βραδιάς Νίκος Μαλιάρας. «Αναφορικά με το δικό μας έργο, ο συνθέτης Νικόλαος Μεταξάς-Τζανής αλλά και ο λιμπρετίστας Γεώργιος Λαγουιδάρας ανήκαν στο Κίνημα των Ριζοσπαστών στην Επτάνησο της δεκαετίας του 1850. Ήταν ένα κίνημα με προοδευτικές απόψεις και πατριωτικά χαρακτηριστικά, που εναντιωνόταν στη βρετανική κατοχή της Επτανήσου και αποζητούσε την ένωση με την Ελλάδα. Επομένως μια μορφή όπως ο Μπότσαρης ήταν λογικό να ενδιαφέρει δημιουργούς με τέτοιου είδους ιδέες».
Το έργο, που ανακαλύφθηκε πρόσφατα έπειτα από μουσικολογική έρευνα σε ιδιωτικά αρχεία, είναι ένα από τα παλαιότερα ελληνικά λυρικά έργα με θέμα την Ελληνική Επανάσταση. Μάλιστα, το μελόδραμα σε τρεις πράξεις του Νικολάου Μεταξά-Τζανή, έργο του 1854, θεωρούνταν έως τώρα χαμένο. Μετά την ανακάλυψη, η σύνθεση μελετήθηκε και αποκαταστάθηκε μουσικολογικά από το Εργαστήριο Μελέτης της Ελληνικής Μουσικής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ και παρουσιάζεται σε πλήρη σκηνική μορφή. Έτσι έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε την όπερα μιας εποχής που αποτυπώνει κυρίως την αντανάκλαση των ιστορικών γεγονότων στα συναισθήματα των ηρώων και τους αναστοχασμούς που προκαλούνται.
● Η σύνθεση διαφέρει από τα έργα της εποχής που γνωρίζουμε;
Δεν αναμένουμε από την εποχή αυτή διείσδυση στον πραγματικό ψυχολογικό κόσμο των ηρώων, ούτε ρεαλιστική ή νατουραλιστική απεικόνιση των ψυχικών μεταπτώσεων. Το ίδιο συμβαίνει και με τη μουσική φυσιογνωμία του έργου. Η μουσική ακολουθεί τις συμβάσεις της εποχής και τα παντοδύναμα ιταλικά πρότυπα στη δημιουργία της όπερας. Ο Μεταξάς-Τζανής είχε σπουδάσει στην Ιταλία και παρακολουθούσε όσο μπορούσε περισσότερο από την πατρίδα του Κεφαλονιά τα μουσικά τεκταινόμενα στην Ευρώπη. Υπενθυμίζω ότι εκείνη την εποχή, κάθε άνοιξη και καλοκαίρι, ιταλικοί θίασοι όπερας επισκέπτονταν τα νησιά και παρουσίαζαν τις πιο επιτυχημένες όπερες της χρονιάς.Επίσης, τότε ακριβώς (1851-1854) o Βέρντι γράφει τρία από τα γνωστότερα έργα του («Ριγκολέτο», «Τροβατόρε», «Τραβιάτα»). Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πόσο ισχυρές ήταν οι επιδράσεις. Επομένως το έργο ακολουθεί τη δοκιμασμένη συνταγή του ιταλικού μπελ-κάντο: πανέμορφες μελωδίες, φωνητικά σύνολα και χορωδιακά.
● Πώς όμως παρουσιάζεται ο ήρωας στο έργο;
Με δεδομένο αυτό το ιστορικό πλαίσιο και τις απόψεις των δημιουργών του είναι επόμενο ότι ο ήρωας της όπερας, ο κορυφαίος και κατ’ εξοχήν ανιδιοτελής αγωνιστής του 1821 Μάρκος Μπότσαρης (Γιάννης Σελητσανιώτης) παρουσιάζεται με τα πιο έντονα πατριωτικά χρώματα. Στην αρχή αντιμετωπίζει με περιφρόνηση τις προτάσεις ειρήνης που φέρνει ένας Τούρκος απεσταλμένος (Σταμάτης Μπερής) του Πασά της Σκόδρας και μετά εκφράζει επανειλημμένα την ακλόνητη πρόθεσή του να θυσιαστεί για τους σκοπούς της Επανάστασης και για την ελευθερία. Στην πεποίθησή του αυτή βρίσκει αντίθετους τη σύζυγό του Χρυσή (Ελένη Καλένος) και τον νεότερο αδελφό του Κώστα (Διονύσης Μελογιαννίδης), αλλά και τον συνεργάτη του, οπλαρχηγό Οδυσσέα (Γιώργος Παπαδημητρίου). Εκείνοι προσπαθούν να τον «συνετίσουν» για να μην οδεύσει απερίσκεπτα προς βέβαιο θάνατο. Αλλά ο Μπότσαρης απορρίπτει κάθε πρόταση και ρίχνεται ολόψυχα στη μάχη.
⚫ INFO: Ώρα έναρξης: 20.30. Είσοδος ελεύθερη (με δελτία εισόδου).
πηγη: https://www.efsyn.gr