Loading...

Κατηγορίες

Πέμπτη 24 Σεπ 2020
Σπυρίδων Βικάτος, ζωγράφος: ένας από τους τελευταίους εκπροσώπους της «Σχολής του Μονάχου»
Κλίκ για μεγέθυνση







Ο Σπυρίδων Βικάτος (Αργοστόλι, 24 Σεπτεμβρίου 1878 – Αθήνα, 6 Ιουνίου 1960) ήταν ζωγράφος και ένας από τους τελευταίους εκπροσώπους της «Σχολής του Μονάχου».
https://www.greekencyclopedia.com/static/images/image0000720A_949.jpg

Με τη βοήθεια του τότε Μητροπολίτη Αθηνών Γερμανού σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας ζωγραφική υπό τους Νικηφόρο Λύτρα και Σπυρίδωνα Προσαλέντη και γλυπτική με δάσκαλο τον Γεώργιο Βρούτο.

Artwork by Spyridon Vikatos, Portrait, Made of Pencil on paper

Μετά την αποφοίτηση από την ΑΣΚΤ συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου χάρη σε υποτροφία της μονής Πετράκη και της Ε. Βαλλιάνου.

Βικάτος Σπυρίδων - nikias.gr
  Ξέφωτο

Παρέμεινε στο Μόναχο από το 1900 ως το 1906 και μαθήτευσε κοντά στον Νικόλαο Γύζη και τον Λούντβιχ φον Λοφτς. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1909 και διορίστηκε καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας όπου δίδαξε ( με μια ολιγόμηνη διακοπή το 1911) σκιαγραφία έως το 1939.

Σπυρίδων Βικάτος Archives - aromalefkadas - Ενημερωτική ιστοσελίδα της Λευκάδας

Μαθητές του υπήρξαν οι Αγήνωρ Αστεριάδης, Γιώργος Γουναρόπουλος, Σοφία Λασκαρίδου, Σπύρος Παπαλουκάς, Γιώργος Σικελιώτης, Γιάννης Τσαρούχης κ.ά. Το 1937 συμμετείχε στην κίνηση των Ακαδημαϊκών ζωγράφων.
Spyros Vikatos Artwork for Sale at Online Auction | Spyros Vikatos Biography & Info

«Όποιος αντίκρισε τον ευγενικό και αξιαγάπητο άνδρα δεν θα λησμονήσει το αγαθό βλέμμα του. Αν ελέχθή κάποτε ότι εργάζεται όσο ο Ρέμπραντ και ο Μουρίλλο αριστοτεχνικώς, αυτό δεν σημαίνει τίποτα άλλο εκτός από το ότι αισθανόμεθα πόσο

 

ΣΠΥΡΟΣ ΒΙΚΑΤΟΣ (1878-1960)

Κ. ΓΙΑΝΝΑΚΟ | Γεννήθηκε το 1878 στο Αργοστόλι Κεφαλλονιάς. Άρχισε να ζωγραφίζει σε ηλικία 10 ετών πιάνει δουλειά στο φαρμακείο του νησιού για να μπορέσει να ζήσει. Στο Γυμνάσιο δείχνει το πηγαίο ταλέντο του σαν ζωγράφος απεικονίζοντας με πολλή τέχνη διάφορα αντικείμενα. Η πρώτη αίθουσα που εξέθεσε έργα του ήταν... η βιτρίνα του φαρμακείου που εργαζόταν. Η προσωπογραφία τον Μητροπολίτη Γερμανού ήταν η αφορμή για να τον καλέσει στην Αθήνα, όταν έγινε αυτός Μητροπολίτης Αθηνών. Ανέλαβε μάλιστα όλα τα έξοδα, καθώς και τη φοίτηση του στη Σχολή Καλών Τεχνών, στο εργαστήριο του Νικολάου Λύτρα. Κέρδισε την υποτροφία Βαλλιάνου και αναχώρησε για το Μόναχο στις 2 Ιανουαρίου 1900. Εκεί γνωρίστηκε με τον μεγάλο Γκύζη και τον Γερμανό Emanuel Leutze, στο εργαστήριο του οποίου διαγωνισθείς μεταξύ 300 μαθητών διαφόρων εθνικοτήτων πήρε το πρώτο βραβείο. Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν φοιτούσε στη Σχολή Καλών Τεχνών των Αθηνών, έτυχε δυο σπουδαίων βραβείων: Το «Χρυσοβέργειο» και το «Θωμαΐδειον» το 1897. Το έργο αυτό που βραβεύθηκε στην Ακαδημία τον Μονάχού της οποίας ο πρόεδρος Hezelman, το 1951, σε μια ωραία γιορτή έπειτα από 50 χρόνια τον ανακήρυξε επίτιμο μέλος της. Την ίδια εποχή, μετά την απελευθέρωση, ο Adenauer του απέμεινε το γερμανικό Μεγαλόσταυρο. Τα 6 χρόνια της μαθητείας του στην Ακαδημία τον Μονάχου, όπου είχε συσπουδαστές τον Φρίξο Αριστέα, τον Μ. Ηλιάδη, τον Δούκα και άλλους, αγάπησε το γερμανικό εμπρεσιονισμό, παρήγαγε δε έργα με ζήλο και αφοσίωση ώστε να επαληθευθεί ο Νικόλαος Λύτρας, που είχε πει ότι ο μαθητής ερχόμενος μιαν ημέρα στην Αθήνα θα τον διαδεχθεί. Και δεν διεψεύσθη, γιατί μόλις το 1909 διορίστηκε επί κυβερνήσεως Θεοτόκη καθηγητής εις την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών όπου δίδαξε μέχρι το 1942. Αποτέλεσμα της εξαίρετου διδασκαλίας του είναι οι μαθητές που έβγαλε - διακεκριμένοι καλλιτέχνες σήμερα - όπως οι Γουναρόπουλος, Αργυρός, Γεωργιάδης, Κοντόπουλος, Τσαρούχης, Γιαννακό, Σπυρόπουλος, Δανιήλ και άλλοι. Σαν καθηγητής ζητούσε πάντα απ' τους μαθητές του εργασία και μόνο εργασία, βοηθούσε μάλιστα αυτούς όχι μόνο ηθικά, αλλά και οικονομικά. Ήταν μαζί με τον γλύπτη Δημητριάδη, διευθυντή της Σχολής, ένας μεγάλος ανθρωπιστής. Έλαβε μέρος σε πολλές διεθνείς και πανελλήνιες εκθέσεις, όπως στην Μπιεννάλε Βενετίας, το 1943 όπου αγοράστηκε το έργο του «Ο Χριστός» και που σήμερα βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη Αθηνών. Οι πιο γνωστές
Ο ΣΠΥΡΟΣ ΒΙΚΑΤΟΣ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟ ΜΑΘΗΤΗ ΚΑΙ ΒΟΗΘΟ ΤΟΥ Κ. ΓΙΑΝΝΑΚΟ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΤΟ 1948.
Πινακοθήκες της Ευρώπης έχουν έργα του, όπως της Βιέννης, τον Μονάχου, του Βελιγραδίου, της Ρώμης, των Παρισίων και άλλες. Μάλιστα το έργο του, που βρίσκεται στο Παρίσι, το 1947, στη Διεθνή Έκθεση έτυχε Διπλώματος Τιμής. Το 1946, ο βασιλεύς Γεώργιος Β' τον τίμησε με το παράσημο του Φοίνικος. Αναγνωρίζοντας στο πρόσωπο του Βικάτου ένα μεγάλο ζωγράφο, έναν ανθρωπιστή. Επίσης, η Ακαδημία Αθηνών τον τίμησε με το Αριστείον Τεχνών και Γραμμάτων. Παρά ταύτα, όμως, η ίδια Ακαδημία δεν τον ανακήρυξε ακαδημαϊκό. Φυσικά το ίδιο έκαμε και με τον Παρθένη, αλλά και με τον Καζαντζάκη. Και ενώ η Ακαδημία του αρνείται, ο μεγάλος δημιουργός και δάσκαλος με διαθήκη του ό,τι κέρδισε από την Τέχνη το αφήνει σε αυτήν. Δηλαδή με τη διαθήκη του όρισε όπως η περιουσία του, μέσω τον ελληνικού Δημοσίου, διατίθεται για υποτροφίες αριστούχων μαθητών στην Ακαδημία του Μονάχου. Επίσης, η Ακαδημία του Μονάχου θα δικαιούται να αποστέλλει κάθε τρία χρόνια και για ένα έτος μόνο ένα Γερμανό γλύπτη για να σπουδάσει και να μελετήσει στην Ελλάδα τις ελληνικές αρχαιότητες και την ελληνική ύπαιθρο. Ο Βικάτος άφησε στην Εθνική Πινακοθήκη 20 πίνακές του που κι αν έχουν περάσει 35 χρόνια βρίσκονται ακόμα στα υπόγειά της!

Ο ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ

Ο καθηγητής Προκοπίου γράφοντας για τον Βικάτο μας διηγείται τα εξής: «Όταν πέρασα από το Προκαταρκτικό Τμήμα στα Εργαστήρια της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών ήταν νομίζω το 1930- ο Βικάτος δέχτηκε να με πάρει σπουδαστή στο εργαστήριό του.
Ο λόγος πού ζήτησα την κατάταξή μου στο ατελιέ του οφείλεται στη φήμη που είχε στη Σχολή, για τη φιλελεύθερη διδαχή του. Άφηνε στο σπουδαστή - έλεγαν οι μεγαλύτεροι - περιθώρια πρωτοβουλίας και δεν εμπόδιζε την ανάπτυξη της ατομικότητάς του. Η Επαφή που είχα ως σπουδαστής μαζί του, κυρίως κατά τις ώρες των διορθώσεων, ήταν ομολογώ αποκαρδιωτική. Γιατί ο Βικάτος δεν διόρθωνε τις σπουδές μου. Τις έσβηνε - δουλεύαμε με κάρβουνο τον πρώτο χρόνο - και ζωγράφιζε πάνω στο τελάρο μου ένα δικό του έργο κάθε φορά. Είχα εγκαταλείψει κάθε ελπίδα να συνεννοηθώ μαζί του, γιατί ερχόταν, έσβηνε, ζωγράφιζε και έφευγε, χωρίς να μιλά. Δεν είχε καθόλου μεταδοτικότητα και απέφευγε να κρίνει με παρατηρήσεις τα λάθη των σπουδαστών του. Οι μήνες προχωρούσαν, η συνεννόηση δεν προχωρούσε, ο διάλογος περιοριζόταν σε δύο, τρία μόνον λόγια και στο τέλος, πριν τελειώσει ο χρόνος, άφησα το εργαστήριό του και πήγα στον Ουμβέρτο Αργυρό, για να αποφοιτήσω τελικά με τον Παρθένη. Σήμερα πού ξανασκέφτομαι την ιστορία αυτή των σπουδών μου, αδικώ τον εαυτό μου και όχι το Βικάτο. Δεν ήμουν έτοιμος και ώριμος να καταλάβω πως αυτό που έκανε ήταν πιο σημαντικό από την προφορική διδασκαλία που περίμενα. Γιατί ο Βικάτος
 
ΣΚΑΚΙ
ένιωθε τη ζωγραφική σαν πράξη και όχι σαν θεωρία. Όταν μου έκανε την τιμή να μου ζωγραφίζει στο τελάρο μου το μοντέλο, έπρεπε να ήμουν σε θέση να παρακολουθώ τα διαδοχικά στάδια της μελέτης από τα οποία περνούσε το θέμα του. Αλλά, για ένα σπουδαστή 19 χρόνων, αυτό ήταν πολύ δύσκολο, όταν μάλιστα ο δάσκαλος δεν είχε κανένα σύστημα στη δουλειά του. Ζωγράφιζε με το ένστικτο, με ταχύτητα αφάνταστη, σαν αυτόματο που το κινούσε ηλεκτρικό ρεύμα. Ούτε ο ίδιος είχε συνείδηση της ευκολίας με την οποία έλυνε τα προβλήματα που του έθετε η φύση και η τέχνη. Άρπαζε το θέμα του από τα μαλλιά, το χτυπούσε με την πατσαβούρα, το ζύμωνε με τα δάχτυλα, άνοιγε σπηλιές στις κόγχες των ματιών και στους γελαστικούς μυώνες, τίναζε στο μέτωπο και στη μύτη, στα μήλα και στα σαγόνια κομμάτια από φως και σε λίγο σχηματιζόταν η μάσκα του μοντέλου, δραματική και ταλαιπωρημένη από τη μαγική δύναμη που την ξεγέννησε με τη βία. Σήμερα αυτό το είδος της ζωγραφικής δράσης αποτελεί σχολή στις Ηνωμένες Πολιτείες, σχολή φυσικά αφηρημένης τέχνης. Αλλά και ο Βικάτος που εγκαινίασε στην Ελλάδα τον αυτοματισμό της ζωγραφικής από μοντέλο, δεν ενδιαφερόταν στην πραγματικότητα για την ακρίβεια της περιγραφής της φύσης.

 

ΒΙΚΑΤΟΣ ΣΠΥΡΟΣ (1878 - 1960). Η ΝΥΦΗ ΤΟΥ ΓΕΡΟΥ ΜΑΛΑΚΑΤΕ. ΛΑΔΙ ΣΕ ΜΟΥΣΑΜΑ , 47 X 40 ΕΚ.. ΣΥΛΛΟΓΗ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ Ε. ΚΟΥΤΛΙΔΗ , ΑΡ. ΕΡΓΟΥ: Κ.396. ΕΘΝΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ.
Το αντικείμενο ήταν απλώς η αφορμή για να εκδηλώσει την ατομικότητά του ο ζωγράφος και να χτυπηθεί όχι με την ανατομία του, αλλά με κάτι άπιαστο και μη αντικειμενικό που είναι η ψυχική έκφραση της φυσιογνωμίας. Τελειώνοντας θα 'ταν μάταιο να κατατάξουμε τον Βικάτο, που το έργο του διαιρείται σε τρεις εποχές, σε μια σχολή. Δεν ήταν ρεαλιστής, γιατί η πραγματικότητα γι' αυτόν ήταν ένα ξεκίνημα. Δεν ήταν εμπρεσιονιστής γιατί το ατμοσφαιρικό φως δεν τον συγκινούσε πολύ στο εργαστήριό του που κατά προτίμηση δούλευε. Δεν ήταν ακόμη εξπρεσιονιστής γιατί δεν τον κατείχε η αγωνία του πεπρωμένου και της μοναξιάς. Τι ήταν λοιπόν; Ήταν μια ισχυρή ατομικότητα που έβαλε το αίσθημα στη θέση των ιδεών και άνοιξε το δρόμο στους σπουδαστές την ελεύθερη έκφραση. Ήταν ένας σταθμός για την εποχή. Και με το χαρακτήρα αυτόν της ελεύθερης και συγκινημένης ατομικότητας, ο Σπύρος Βικάτος ανήκει στον αιώνα μας και στην ιστορία των προγόνων της Τέχνης του.

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ

«Όποιος αντίκρισε τον ευγενικό και αξιαγάπητο άνδρα δεν θα λησμονήσει το αγαθό βλέμμα του. Αν ελέχθή κάποτε ότι εργάζεται όσο ο Ρέμπραντ και ο Μουρίλλο αριστοτεχνικώς, αυτό δεν σημαίνει τίποτα άλλο εκτός από το ότι αισθανόμεθα πόσο
ΒΙΚΑΤΟΣ ΣΠΥΡΟΣ (1878 - 1960). PIETA. ΛΑΔΙ ΣΕ ΜΟΥΣΑΜΑ , 120 X 186 ΕΚ. ΣΥΛΛΟΓΗ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ Ε. ΚΟΥΤΛΙΔΗ , ΑΡ. ΕΡΓΟΥ: Κ.1120
καλλιτέχνης μας παρουσιάζεται κατά το πνεύμα συγγενής προς τα μεγάλα αυτά πρότυπα, ουδόλως ότι είναι μιμητής ή ότι στερείται πρωτοτυπίας. Ο Σπύρος Βικάτος, ο οποίος το 1909 δρα επιτυχώς ως καθηγητής στη Σχολή της Αθήνας, ακολουθεί ρυθμό εν επιγνώσει πατροπαράδοτο. Όπως π.χ. εις το ζήτημα του χρωματικού ημίφωτος. Δεν αποκρύπτει ότι είναι πιστός μαθητής των διδασκάλων του. Ειδικώς οι πίνακες τον Βικάτου μαρτυρούν περί ιδιαιτέρας τινός αγάπης προς το γήρας. Ούτω βλέπομεν λαμπράς χαρακτηριστικάς κεφαλάς, γνησίως ελληνικάς κεφαλάς γερόντων ως αρχαίων φιλοσόφων με συναρπαστικήν έκφρασιν, χρώματα απαλά, περιβάλλοντα πλαστικάς μορφάς. Αυτά τα πρόσωπα συμβολίζουν την πείραν και την σοφίαν της ζωής. Αλλά εις το έργον του 60ετούς Βικάτου απαντώμεν ομοίως και πλείσται κεφαλαί χαριτωμένων παιδιών.
ΒΙΚΑΤΟΣ ΣΠΥΡΟΣ (1878 - 1960). ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑΣ. ΛΑΔΙ ΣΕ ΜΟΥΣΑΜΑ , 55 X 46 ΕΚ. ΔΩΡΕΑ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ, ΑΡ. ΕΡΓΟΥ: Π.663

Όλα αυτά ζωγραφίζονται αξιοθαύμαστα με ιδιαιτέραν ιδιορρυθμίαν επί των πινάκων. Μελωδίαι ψάλλουν περί ζωής και θανάτου των δύο τούτων πόλων της ζωής του βορείου ανθρώπου. Επίσης ο καλλιτέχνης ήταν αριστοτέχνης στα τοπία, στις νεκρές φύσεις, την εσωτερική ζωή. Ακόμη στους πίνακές του με θρησκευτικά θέματα, ο Χριστός περιέρχεται μεταξύ των ανθρώπων των ημερών μας, ομιλεί και διδάσκει όπως ο Φρανς Φον Ούντε. (Χέρμαν Νάσε (Hermann Nasse) -Καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης του Μονάχου).


 Η ματαιότης

Ο Βικάτος είχε στο ενεργητικό του συμμετοχές σε πολυάριθμες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις εντός και εκτός συνόρων. Από αυτές ξεχωρίζουν οι συμμετοχές του στο Γκλασπαλάστ του 1905, στις διεθνείς εκθέσεις του Μπορντώ (1907), της Ρώμης (1911) και του Παρισιού (1937) καθώς και στη μπιεννάλε της Βενετίας τα έτη 1934 και 1936. Τιμήθηκε πλειστάκις για το έργο του: το 1907 απέσπασε χρυσό μετάλλιο στην έκθεση του Μπορντώ, το 1937 έλαβε από την Ακαδημία Αθηνών το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών και το 1951 εκλέχτηκε επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Μονάχου.

 

Σ. Βικάτος, Το χριστουγεννιάτικο δένδρο (προ 1932). Λάδι σε καμβά, 77 εκ. x 105 εκ. Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδος. Έργο που θυμίζει Φλαμανδούς ζωγράφους του 17ου αιώνα.

Πέθανε σε ηλικία 82 ετών από βρογχοπνευμονία. Με τη διαθήκη του άφησε κληροδότημα στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και καθιέρωσε τη «Βικάτειο υποτροφία» σε διπλωματούχους ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής, με πτυχίο «Λίαν καλώς» για μετεκπαίδευση στο εξωτερικό. Επίσης, δώρισε 30 πίνακές του στην Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδος.

 Αιδηψός

Τα έργα του Σ. Βικάτου είναι κυρίως προσωπογραφίες και ηθογραφίες με φανερή την επιρροή του γερμανικού ακαδημαϊσμού, από τον οποίο υιοθέτησε μια ήπια εκδοχή, αλλά και της φλαμανδικής σχολής του 17ου αιώνα. Επιπλέον συνδυάζοντας τα διδάγματα της σχολής του Μονάχου με τις νέες τεχνικές που σχετίζονταν με τη νοηματική εμβάθυνση στο χρώμα και στην απόδοση, ξέφευγε ορισμένες φορές από τη στατικότητα που χαρακτήριζε τον ακαδημαϊσμό.


Επίσης διακρίθηκε και ως τοπιογράφος, ενώ και οι «νεκρές φύσεις» του προσέλκυσαν το ενδιαφέρον. Πίνακές του κοσμούν μεγάλες ξένες πινακοθήκες και μουσεία, καθώς και ιδιωτικές συλλογές.

 Τοπίο

 Τυρολέζος


 Βάζο με τριαντάφυλλα 
 
 

 Ο γεροντάκος
 
 
 
 Προσωπογραφία ανδρός; Κάρβουνο σε χαρτί
 
 
 
 Τυρολέζος
 
 Νεκρή φύση

 
 
 Προσωπογραφία Νικολάου Λούβαρη

 Προσωπογραφία γυναίκας
 
 Καλόγεροι

  Τοπίο
 
  Portrait of the artist Sophia Laskaridou

 

  Κοριτσάκι με γαλάζια κορδέλα
 
 Κοριτσάκι με κόκκινη  κορδέλα
 
  Σπίτι 1
 
  Σπίτι 2
 
Γερμανός έφηβος
 
 Γυμνό 
 
  Κορίτσι με όρνιθες 

 Ο καλόγερος με το τσιμπούκι
 
 

 Ο Ναύαρχος Κανάρης
 
 Παιδικές μορφές
 
Ο τυφλός
 
 


 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου