Ο Φορντ Μάντοξ Μπράουν (Ford Madox Brown, Καλαί 1821 – Λονδίνο 1893) ήταν Άγγλος ζωγράφος, ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της αγγλικής σχολής ζωγραφικής στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Ο Φορντ Μάντοξ Μπράουν γεννήθηκε στο Καλαί της Γαλλίας το 1821. Σπούδασε επί δέκα χρόνιας στο Βέλγιο, πρώτα στην Ακαδημία της Αμβέρσας, ως μαθητής του Γκούσταβ Βάπερς (Gustav Wappers), και κατόπιν στην Μπριζ και τη Γάνδη, όπου οι εκεί καθηγητές του εμφύσησαν την παράδοση της ακαδημαϊκής ζωγραφικής του Νταβίντ (David), κλασικού ζωγράφου της Ναπολεόντειας Γαλλίας, και την ιστορικότητα του Ευγένιου Ντελακρουά (Delacroix).

Το 1845, ο Μπράουν επισκέφτηκε τη Ρώμη, όπου γνωρίστηκε με τους Γερμανούς «Ναζαρηνούς», μια καλλιτεχνική ομάδα Γερμανών ζωγράφων, οι οποίοι αρέσκονταν στα μεσαιωνικά θέματα και τα ζωηρά χρώματα. Έτσι, πριν ακόμη εγκατασταθεί στην Αγγλία στα τέλη του 1840, είχε εμποτιστεί από τους «Ναζαρηνούς» καλλιτέχνες με ιδέες παρόμοιες με αυτές των Προραφαηλιτών ζωγράφων, που κυριαρχούσαν την εποχή εκείνη στην καλλιτεχνική ζωή της αγγλικής πρωτεύουσας. Εγκαταστημένος στην Αγγλία, μετά τις σπουδές του στην ηπειρωτική Ευρώπη, γνωρίστηκε με το νεαρό τότε Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι, ο οποίος επηρεάστηκε τόσο έντονα από το έργο του.

Το ζωγραφικό έργο

Ο Φορντ Μάντοξ Μπράουν, αν και δεν ήταν ποτέ μέλος της «Προραφαηλιτικής Αδελφότητας» (Pre-Raphaelite Brotherhood), αισθανόταν ιδιαίτερη συμπάθεια για τους σκοπούς και τις ιδέες του κινήματος. Η τέχνη του, απηχώντας τα θρησκευτικά και κοινωνικά ενδιαφέροντά του, τον κατατάσσει στους προδρόμους του Προραφαηλιτισμού.

Πολλά από τα έργα του, που ανήκουν στην πρώτη περίοδο της καλλιτεχνικής δράσης του, επικεντρώνονται σε ρομαντικά θέματα, με επιρροές από τον Ντελακρουά, όπως ο δραματικός πίνακάς του «Ο Μάνφρεντ στο Γιούνγκφράου», που αρχισε να φιλοτεχνείται το 1840 και ολοκληρώθηκε τον επόμενο χρόνο 1841 στο Παρίσι, με θέμα του το ρομαντικό ποίημα του Λόρδου Βύρωνα «Μάνφρεντ». Ένα άλλο έργο του, εμπνευσμένο και αυτό από ποίημα του Βύρωνα, είναι «Ο δεσμώτης του Τσάιλον» (1843). Η θεματογραφία του Βύρωνα απασχολεί το ζωγράφο και στο πολύ μεταγενέστερο έργο του «Το όνειρο του Βύρωνα» (1874, Πινακοθήκες Τέχνης, Μάντσεστερ).

Ο Μπράουν ασχολήθηκε επίσης, από τα πρώτα ακόμη χρόνια της καριέρας του, με την προσωπογραφία. Κατά τη δεκαετία του 1840, ζωγράφισε τις οικογενειακές συνθέσεις «Ο Δρ. Primose και οι κόρες του (περ. 1840 -41) και «Η οικογένεια Bromley» (1844), αλλά και το πορτρέτο του «Ουίλιαμ Σαίξπηρ» (1849). Επανέρχεται αργότερα στο είδος της προσωπογραφίας με το «Αγγλόπουλο» (1860), ένα πορτρέτο του πεντάχρονου γιου του Όλιβερ, και την προσωπογραφία της δεσποινίδας «Madeline Scott” (1883), κόρης του εκδότη του “ Manchester Guardian”.

Στο χώρο της ιστορικής εικονογραφίας, ο Μπράουν εντυπωσιάζει με τις ελαιογραφίες «Το σώμα του Χάρολντ μπροστά στον Γουλιέλμο τον Κατακτητή» (1844 – 1861, Πινακοθήκη Τέχνης, Μάντσεστερ Αγγλίας) και «Ο Τσώσερ στην Αυλή του Εδουάρδου Γ΄» (Μουσείο Σίντνεϋ, Αυστραλία). Το 1852, ο Μπράουν φιλοτεχνεί την ελαιογραφία με το θρησκευτικό θέμα «Ο Ιησούς πλένει τα πόδια του Πέτρου» (Πινακοθήκη Τέιτ, Λονδίνο), ένα δεύτερο αντίγραφο του οποίου, ζωγραφισμένο από τον Μπράουν το 1876, βρίσκεται στην Πινακοθήκη Τέχνης του Μάντσεστερ στην Αγγλία. Στην Πινακοθήκη του Μάντσεστερ υπάρχει επίσης ένας με «ναζαρηνές» επιρροές πίνακάς του, «Πεδία σκληρότητας» (1856 – 1590), όπου ένα μικρό κορίτσι πάει να χτυπήσει το σκύλο του, ενώ πιο πίσω του ερωτοτροπούν δύο εραστές.

Ο πίνακας του Μπράουν με τον τίτλο «Οι τελευταίοι της Αγγλίας» (1852 – 1855) εκφράζει με συγκινητικό τρόπο τον πόνο και την απελπισία της μετανάστευσης, όταν πολλοί Βρετανοί της εποχής του αναγκάζονταν να ξενιτευτούν προς αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης. Ήταν η εποχή που και ο ίδιος ο Μπράουν είχε αποφασίσει να μεταναστεύσει στην Ινδία, πλην όμως η πώληση του πίνακά του αυτού, που του επέφερε κάποια οικονομική άνεση, τον απέτρεψε από την απόφασή του αυτή.

Η αριστουργηματική «Εργασία»

Το αριστούργημα στην όλη σταδιοδρομία του Φορντ Μάντοξ Μπράουν θεωρείται, αναμφισβήτητα, ο μεγαλόπνοος πίνακάς του «Εργασία» (Work, 1852 – 1865), που κατά ένα μέρος του ζωγραφίστηκε στο ύπαιθρο και απεικονίζει διάφορες κατηγορίες δουλειάς, από τη χειρωνακτική ως την πνευματική.

Η πνευματική εργασία συμβολίζεται με τις φιγούρες του Άγγλου ιστορικού Thomas Carlyle και του Αγγλικανού θεολόγου και κοινωνικού μεταρρυθμιστή F. D. Maurice, που απεικονίζονται στη δεξιά πλευρά του πίνακα.

• Επιλογή έργων
•  
•  

  Οι σπόροι και οι καρποί της Αγγλικής ποίησης, 1845-51, Οξφόρδη, Ασμόλειο Μουσείο

• 

  Ο Τσόσερ στην αυλή του Εδουάρδου Γ΄, 1847-51, Σίδνεϊ, Art Gallery of New South Wale

• 

  Πάρτε τον γιο σας, κύριε, 1851-56, Λονδίνο, Τέιτ Μπρίταιν

• 

  Ο Χριστός πλένει τα πόδια του Πέτρου, 1852-56, Λονδίνο, Τέιτ Μπρίταιν

• 

  Τα όμορφα αρνάκια που βελάζουν, 1851-59, Μπέρμιγχαμ, Museum and Art Gallery

• 

  Εργασία, 1852-65, Μάντσεστερ, City Art Galleries

• 

  Ο Ηλίας κι ο γιος της χήρας, 1864, Μπέρμιγχαμ, Museum and Art Gallery

• 

  Οι τελευταίοι της Αγγλίας, 1864-66, Λονδίνο, Τέιτ Μπρίταιν

• 

  Ο χιτώνας του Ιωσήφ, 1864 – 1866 Λίβερπουλ, Walker Art Gallery

• 

  Ρωμαίος και Ιουλιέττα, 1870, Wilmington, Delaware Art Museum

Πηγές

• Julian Treuherz: “Pre-Raphaelite Paintings”, Manchester City Art Gallery, Manchester, England, 1993.
• Edmund Swinglehurst: “The Art of the Pre-Raphaelites”, Parragon Book Service Limited, London, 1994.
• Gay Daly: “Pre-Raphaelites in Love”, Fontana, London, 1990.
• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμμα «Μπράουν, Φορντ Μάντοξ», τόμος 44, σελ. 98, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.