Ενενήντα τέσσερα πολύτιμα έργα του Θεόφιλου, δανεισμένα από τις συλλογές του Μουσείου Θεόφιλου-Δήμου Μυτιλήνης, της Εθνικής Πινακοθήκης, της Α.Σ.Κ.Τ., της Βουλής των Ελλήνων, της Alpha Bank, του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης Δήμου Ρόδου, της Εταιρίας Λεσβιακών Μελετών και από ιδιώτες συλλέκτες ολοκληρώνουν τη φυσιογνωμία της μεγάλης έκθεσης «Θεόφιλος – Ο Τσολιάς της Ζωγραφικής» στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη.
Τσολιάς µε τουφέκι, Λάδι σε χαρτόνι, 69 x 31 εκ. Δωρεά Αλέξανδρος και Δωροθέα Ξύδη, 1999. MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης
Σαράντα δύο αντιπροσωπευτικά έργα του Θεόφιλου προέρχονται από το Μουσείο Θεόφιλου, από την περίφημη δωρεά του Στρατή Ελευθεριάδη-Tériade, ο οποίος ίδρυσε στη Μυτιλήνη το Μουσείο Θεόφιλου και το Μουσείο Βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη-Tériade, τα οποία εμπλούτισε με σημαντικά έργα τέχνης και εκδόσεις που ταυτίζονται με το βλέμμα και τις αισθητικές επιλογές του καταξιωμένου τεχνοκριτικού και εκδότη.
Κορυφαία έργα όπως O Περικλής από της Πνυκός Δικιολογών χάριν της Ακροπόλεως Δαπάνας του 1928, Μονομαχία Ἀχιλλέως και Ἔκτορος ἔξωθεν τοῦ Φρουρίου τῆς Τρωάδας…, Ο Φρῖξος επί Χρυσομάλλου κριοῦ και ἡ Ἕλλη, Ο Ἂρης Θεός τῶν ἀρχαίων Ελλήνων Θεός του πολέμου, Η ποιήτρια τῆς νήσου λέσβου Σαπφῶ και ο κυθαρωδός Αλκαῖος, Ο χορός του Ζαλόγγου, Ο θάνατος του Μάρκου Βότσαρη του 1823, Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης καταδιώκων τον Ρεσίτ πασά ή Κιουταχή ενξιφήρεις του 1826, Εν Κωνσταντινουπόλει Αγία Σοφία, Δια σχυνοίου σκάλα αναβιβαζόμενος ο Ερωτόκριτος χαιρετών την αρετούσσαν του 1933 και Πορτρέτο Ελευθέριου Βενιζέλου, μεταξύ των άλλων, αποκαλύπτουν το πολυεπίπεδο έργο του, που αποπνέει αίσθημα ευθύνης και ελπίδας για το αύριο.
«Τῇ έν Καρπενησίῳ νίκῃ τῶν Ἑλλήνων. Ὁ θάνατος τοῦ Μάρκου Βότσαρη τὸ 1823», 1932. Ζωγραφική σε υπόλευκο βαμβακερό ύφασμα, 77,5 x 121 εκ. Συλλογή Μουσείου Θεόφιλου, Δήμου Μυτιλήνης
Ο επιμελητής της έκθεσης, Τάκης Μαυρωτάς, επισημαίνει στον πολυσέλιδο κατάλογο της έκθεσης: «Αισθητική και πνευματική συγκίνηση αντανακλώνται σχεδόν από το σύνολο του έργου του μεγάλου μας λαϊκού ζωγράφου, που είναι διαποτισμένο από την ιστορία και τις φυσικές ομορφιές του τόπου μας, αφού ο ασυμβίβαστος ζωγράφος επίμονα βύθιζε το βλέμμα του στους πανάρχαιους χρόνους και τα πάθη του λαού μας, αναζητώντας την αλήθεια της ζωής. Η απλοϊκότητα της δουλειάς του, με την αμείωτη ιστορική και αισθητική διάρκεια, μαρτυρά τη σοφία του, με τις ζυγισμένες εντάσεις, που δημιουργούν τα αντιθετικά χρώματα, άλλοτε ζωηρά και δραματικά, άλλοτε απαλά και λυρικά. Η ζωγραφική του, σε όλη σχεδόν την έκτασή της, διαπνέεται από τη δύναμη των μύθων της αρχαίας Ελλάδας, το ρωμαίικο ήθος και την παλληκαριά των ηρώων του 1821, αλλά και την αξεπέραστη ομορφιά του ελληνικού τοπίου. Με τα λίγα γράμματα που γνώριζε, συνήθως συνόδευε τις εικόνες των έργων του με ασύντακτα και ανορθόγραφα επεξηγηματικά κείμενα, επιθυμώντας να συμπληρώσει ή να επιβεβαιώσει αυτή την ίδια τη πρόθεσή του για τη δύναμη των εικόνων του, τους ήρωες και τους θεούς, τη θάλασσα και τα βουνά, τα πεύκα και τις ελιές. Ένας κόσμος, από τη Μυτιλήνη έως το Πήλιο, με μια φλογερή έξαρση για την ιστορία μας, αλλά και εικόνες από την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη, μέχρι την Αίγυπτο, την Ιταλία, το Ισραήλ, τη Δαμασκό, αλλά και την Ρωσοϊαπωνική Ναυμαχία και την Παράταξη του στρατού του Μ. Ναπολέοντος, μεταξύ των άλλων (…)».
«Αθανάσιος Διάκος», 1931. Αποτοίχιση, 124 x 94 εκ. Συλλογή Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών
Η έκθεση «Θεόφιλος – Ο Τσολιάς της Ζωγραφικής» πραγματοποιείται στο πλαίσιο των δράσεων της Πρωτοβουλίας ’21, των 16 Ιδρυμάτων, για τον εορτασμό της επετείου των 200 χρόνων από την Επανάσταση και, όπως τονίζει ο Στρατής Ελευθεριάδης-Tériade: «Όταν ο Θεόφιλος ζωγραφίζει ήρωες του ’21, οι φουστανέλες γίνονται λουλούδια στους αγρούς. Όταν ζωγραφίζει δάση πολύφυλλα εκφράζει με την πράσινη ποικιλία των όλη τη λαχτάρα ενός αγρότη για το νερό. Όταν ζωγραφίζει σκηνές από την καθημερινή ζωή, φτάνει στη συνθετική και χρωματική ενότητα των πιο σοφών ζωγράφων.»
«Ὁ Χορὸς τοῦ Ζαλόγγου. Οἱ Σουλιόταις νὰ μὴν ὑποκίψουν εἰς τὸν ζυγὸν τοῦ Ἀλῆ πασα ἀπεφασισαν οἱ γυναίκες αὐτῶν νὰ ἀνέβου εἰς τοὺς βράχους τοῦ Ζαλόγγου έκυμάτισαν κύκλο χορόν και εγκρεμίζοντο ἀπὸ τοὺς βράχους τοῦ Ζαλόγγου εἰς τὸν Ἀχέρωντα ποταμὸν τοῦ Σουλίου τὸ 1808. οἱ δὲ ἄνδρες ἔπεσαν μαχόμενοι», 1929. Ζωγραφική σε υπόλευκο βαμβακερό ύφασμα, 74,5 x 165,5 εκ. Συλλογή Μουσείου Θεόφιλου, Δήμου Μυτιλήνης
Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 3 Φεβρουαρίου 2022 και θα συνοδεύεται από πολυσέλιδο ομότιτλο κατάλογο, με όλα τα εκτιθέμενα έργα, καθώς και κείμενα των Στρατή Ελευθεριάδη-Tériade, Οδυσσέα Ελύτη, Γιώργου Σεφέρη, Τάκη Μαυρωτά και των επιφανών ζωγράφων Αλέξη Βερούκα, Στέφανου Δασκαλάκη, Χρήστου Μποκόρου, Γιώργου Ρόρρη.
«Θεόφιλος – Ο Τσολιάς της Ζωγραφικής»
Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη
(Βασ. Σοφίας 9 και Μέρλιν, τηλ. 210 3611206)
Επιμέλεια έκθεσης: Τάκης Μαυρωτάς
Διάρκεια έκθεσης: Από 10/11/2021 έως 03/02/2022
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Κυριακή 10:00-18:00, Πέμπτη 10:00-20:00
πηγη:Κατιούσα