Loading...

Κατηγορίες

Κυριακή 31 Ιαν 2021
Τζούλιο Καΐμη
Κλίκ για μεγέθυνση

1982 – Τζούλιο Καΐμη, εβραϊκής καταγωγής ζωγράφος από την Κέρκυρα. Θεωρείται ότι ήταν ο πρώτος μελετητής που ασχολήθηκε συστηματικά και σοβαρά με τον παραμελημένο Καραγκιόζη.

Η μεγάλη προσφορά του: Ο ελληνικός Καραγκιόζης.

 

 

Ολη η ζωή του Καΐμη αφιερώθηκε στη μελέτη και παρουσίαση του ελληνικού Καραγκιόζη δεδομένου ότι πάντα θεώρησε ότι το θέατρο σκιών είναι συνέχεια της αρχαίας τραγικής παράδοσης με το σατιρικό και ηρωολατρικό χαρακτήρα που εκφράζει. Το πρώτο του σχετικό βιβλίο εκδόθηκε το 1935 γαλλικά, στην Αθήνα, με τίτλο "Karaghiozis ou la comédie grecque dans l' âme du thêatre des ombres". (Έκδοση «Hellinikes Technes". Η ίδια μελέτη εκδόθηκε το 1990, στα ελληνικά με μετάφραση των Κώστα Μέκκα - Τάκη Νήλια από τις εκδόσεις Γαβριηλί - δη).

 

Ακολούθησε, το 1937, το μικρό σε έκταση βιβλίο του Η ιστορία και η τέχνη του Καραγκιόζη (Τυπογραφείο του «Κύκλου»). Για να γράψει αυτά τα βιβλία ο Καΐμης ξεκίνησε από το μηδέν δεδομένου ότι δεν υπήρχε βιβλιογραφία. Γύρισε χωριά της Αττικής, της Εύβοιας, της Πελοποννήσου για να γνωρίσει παλαιούς καραγκιοζοπαίχτες και να συλλέξει στοιχεία. Στο βιβλίο του παρουσιάζει επίσης 66 καραγκιοζοπαίχτες που έπαιξαν από το 1860 μέχρι το 1935. Τα βιβλία του Καΐμη κοσμήθησαν με ξυλογραφίες και ζωγραφιές του Αθαν. Δεδούσαρου και του Ολλανδού Κλάους Φρισλάντερ. Ο Καΐμης, στη σύγχρονη εποχή, θεωρείται ο πρώτος που μελέτησε, μίλησε, ανέλυσε και παρουσίασε τον Καραγκιόζη, την ιστορία και τους ανθρώπους του, στα πλαίσια της λαϊκής παράδοσης. Η άποψή του ήταν ότι: "Από τότε που το ελληνικό κράτος ανασυστάθηκε, στα πρώτα μισά του περασμένου αιώνα, μια πλούσια άνθηση από τα ποικίλα στοιχεία, ειδύλλια, σάτιρες, βουκολικά τραγούδια κ.ά., έδωσαν τη γέννηση στο λαϊκό θέατρο. Και, πράγμα παράξενο, η παράδοση αυτή, που διατηρήθηκε στο πνεύμα και στην ψυχή του λαού, συγχωνεύτηκε και μορφοποιήθηκε σε μια θαυμαστή ενότητα, πάνω στη σκηνή του θεάτρου σκιών του Καραγκιόζη". (Από συνέντευξή του στον Αχ. Χατζόπουλο, στην Ελευθεροτυπία , 4.11.1979).

 

Πηγή: www.lifo.gr

 

Φωτ. Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος. Πηγή: www.lifo.gr

Φωτ. Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος.

Φωτ. Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος. Πηγή: www.lifo.gr




 © EME

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΠΥΡΟ ΣΤΑΒΕΡΗ 30.9.2015 Μία σκέψη για τον Τζούλιο Καΐμη ανακαλύπτοντας τυχαία τον τάφο του. Μάθαμε τον Τζούλιο Καΐμη από την 'Αννα Κοκκίνου τότε που ετοίμαζε την παράστασή της με τον Καραγκιόζη του Μόλλα. Είχε χαρίσει το κλασικό του βιβλίο στη Μάρω. Φωτ. Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος. Φωτ. Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος. 'Ενα βιογραφικό σημείωμα για τον Τζούλιο Καΐμη (Giulio Caimi) αναδημοσιευμένο από το περιοδικό Χρονικά, Ιούλιος-Αύγουστος 2008: Τζούλιο Καΐμη (1897-1982) Ελληνικές εβραϊκές προσωπικότητες του 20ου αιώνα του Δ. Ρηγίνου 'Ενας μοναχικός άνθρωπος, αποσιωπημένος στη ζωή, φτωχότατος, χωρίς αναγνώριση του σημαντικού για την ιστορία του ελληνικού πνεύματος έργου του υπήρξε ο Ιούλιος Καΐμης. "Είχε μία άγια ζωή και απίστευτη αφιλοκέρδεια" (Δ. Π. Κοκκινίδης). Ο γράφων αυτές τις γραμμές τον είχε γνωρίσει προς το τέλος της ζωής του να κυκλοφορεί με μία ρυπαρή καπαρντίνα, εγκαταλειμμένος, βυθισμένος σε ποιές άραγε σκέψεις, περιπλανώμενος οδοιπόρος, κουφός, ενώ η αδελφή του Ραχήλ ζήταγε βοήθεια γι' αυτόν, δεδομένου ότι το Υπουργείο Πολιτισμού είχε αρνηθεί να του χορηγήσει σύνταξη. Προερχόταν από παλιά εβραϊκή οικογένεια της Κέρκυρας. Ο πατέρας του Καΐμης Μωυσής υπήρξε προσωπικός φίλος του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποίος -όπως αναφέρεται- τον απέστειλε στην τότε πολυπληθή από Εβραίους Θεσσαλονίκη, κατά τα ρευστά χρόνια της Συμμαχικής παρουσίας, με την ιδιότητα του πρώτου αντιπροσώπου του ελληνικού Κράτους. (Μ . Φάϊς, επίμετρον σε Τζούλιο Καΐμη "Ελληνικά Τοπία", έκδοση Γαβριηλίδη 1993). Από περιβάλλον διανοουμένων ο Τζούλιο σπούδασε ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών του Ε.Μ.Π., δημιούργησε φιλικές σχέσεις με τον συμφοιτητή του ζωγράφο Γεράσιμο Στέρη (του οποίου αναδρομική έκθεση έργων έγινε στην Αθήνα φέτος, τον Ιούνιο 2008) και συνδέθηκε με τους Σικελιανό, Καζαντζάκη, Κόντογλου, κ.ά. Ο Καΐμης μελέτησε βαθιά την ελληνική μυθολογία, την εβραϊκή ιστορία, τον πολιτισμό της Ανατολής και της Ινδίας. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα, επίσης, με τη Βίβλο, το Ταλμούδ και την Καβάλα στην προσπάθειά του να βρει κοινά σημεία, μεταξύ του ελληνισμού και του εβραϊσμού. Όπως ο ίδιος έγραφε: "Η ιουδαϊκή γραφή σώθηκε, παραδόξως, από τους Έλληνες και όχι από τους Εβραίους. Καθώς οι Έλληνες βρήκαν την Πεντάτευχο, αυτό που είχανε χάσει: τη γραφή - το συμβολισμό δηλαδή της σκέψης και των μορφών. Ενώ οι Εβραίοι, βλέποντας τους 'Ελληνες πανθεϊστές να λατρεύουν την Πεντάτευχο, άρχισαν να την ερμηνεύουν και αυτοί στην ελληνική γλώσσα, γι' αυτό και η εβραϊκή γραφή λησμονήθηκε". (Βασικές ιδέες της παράδοσης). © EME © EME Η μεγάλη προσφορά του: Ο ελληνικός Καραγκιόζης. Ολη η ζωή του Καΐμη αφιερώθηκε στη μελέτη και παρουσίαση του ελληνικού Καραγκιόζη δεδομένου ότι πάντα θεώρησε ότι το θέατρο σκιών είναι συνέχεια της αρχαίας τραγικής παράδοσης με το σατιρικό και ηρωολατρικό χαρακτήρα που εκφράζει. Το πρώτο του σχετικό βιβλίο εκδόθηκε το 1935 γαλλικά, στην Αθήνα, με τίτλο "Karaghiozis ou la comédie grecque dans l' âme du thêatre des ombres". (Έκδοση «Hellinikes Technes". Η ίδια μελέτη εκδόθηκε το 1990, στα ελληνικά με μετάφραση των Κώστα Μέκκα - Τάκη Νήλια από τις εκδόσεις Γαβριηλί - δη). Ακολούθησε, το 1937, το μικρό σε έκταση βιβλίο του Η ιστορία και η τέχνη του Καραγκιόζη (Τυπογραφείο του «Κύκλου»). Για να γράψει αυτά τα βιβλία ο Καΐμης ξεκίνησε από το μηδέν δεδομένου ότι δεν υπήρχε βιβλιογραφία. Γύρισε χωριά της Αττικής, της Εύβοιας, της Πελοποννήσου για να γνωρίσει παλαιούς καραγκιοζοπαίχτες και να συλλέξει στοιχεία. Στο βιβλίο του παρουσιάζει επίσης 66 καραγκιοζοπαίχτες που έπαιξαν από το 1860 μέχρι το 1935. Τα βιβλία του Καΐμη κοσμήθησαν με ξυλογραφίες και ζωγραφιές του Αθαν. Δεδούσαρου και του Ολλανδού Κλάους Φρισλάντερ. Ο Καΐμης, στη σύγχρονη εποχή, θεωρείται ο πρώτος που μελέτησε, μίλησε, ανέλυσε και παρουσίασε τον Καραγκιόζη, την ιστορία και τους ανθρώπους του, στα πλαίσια της λαϊκής παράδοσης. Η άποψή του ήταν ότι: "Από τότε που το ελληνικό κράτος ανασυστάθηκε, στα πρώτα μισά του περασμένου αιώνα, μια πλούσια άνθηση από τα ποικίλα στοιχεία, ειδύλλια, σάτιρες, βουκολικά τραγούδια κ.ά., έδωσαν τη γέννηση στο λαϊκό θέατρο. Και, πράγμα παράξενο, η παράδοση αυτή, που διατηρήθηκε στο πνεύμα και στην ψυχή του λαού, συγχωνεύτηκε και μορφοποιήθηκε σε μια θαυμαστή ενότητα, πάνω στη σκηνή του θεάτρου σκιών του Καραγκιόζη". (Από συνέντευξή του στον Αχ. Χατζόπουλο, στην Ελευθεροτυπία , 4.11.1979). Το εικονογραφημένο υλικό αυτής της δημοσίευσης προέρχεται από τον κατάλογο της αναδρομικής έκθεσης για τον Τζούλιο Καΐμη που διόργανωσε το 2003 το Εβραϊκό Μουσείο της Αθήνας. Την επιμέλεια είχε ο Μισέλ Φάις, μελετητής του έργου του Τζούλιο Καΐμη. Το εικονογραφημένο υλικό αυτής της δημοσίευσης προέρχεται από τον κατάλογο της αναδρομικής έκθεσης για τον Τζούλιο Καΐμη που διόργανωσε το 2003 το Εβραϊκό Μουσείο της Αθήνας. Την επιμέλεια είχε ο Μισέλ Φάις, μελετητής του έργου του Τζούλιο Καΐμη. Εικαστικός Καλλιτέχνης O Καΐμης αγαπούσε με πάθος τις εικαστικές τέχνες, που είχε - άλλωστε - σπουδάσει. Οι γνωριμίες του στο χώρο ήταν με τους Xαλεπά, Κόντογλου, Τσαρούχη, Mόραλη, Eγγονόπουλο, Λουκόπουλο, Διαμαντόπουλο, Πικιώνη, Xατζηκυριάκο - Γκίκα, Nαταλία Mελά κ.ά. Φιλοτέχνησε πολλούς ζωγραφικούς πίνακες που χάριζε στους φίλους του και σπάνια πουλούσε. Χρησιμοποιούσε, λόγω έλλειψης μέσων, ευτελή υλικά, ζωγράφιζε σε καφενεία, ταβέρνες. Τα θησαυρισμένα λιγοστά του λάδια - ακουαρέλες, εβδομήντα έργα συνολικά, εκτέθηκαν, το 1995, στο Ε βραϊκό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Κυκλοφόρησε τότε ένα λεύκωμα (εισαγωγή Μισέλ Φάις - έκδοση Caratzas, χορηγία Σαμ Μπενρουμπή), που έκανε γνωστό τον ζωγράφο στο εξωτερικό ενώ - αντίθετα - στην Ελλάδα παραμένει σχεδόν άγνωστος! ( Αμ. Μιχαλοπούλου, Καθημερινή , 30.8.1995). Δεξιά, στο 'Αγιον 'Ορος το 1927. © EME Δεξιά, στο 'Αγιον 'Ορος το 1927. © EME Το συγγραφικό του έργο Ο Καΐμης δημοσίευσε άρθρα και μελετήματα πάνω στα θέματα των άμεσων ενδιαφερόντων του στα περιοδικά Ελληνικά Γράμματα, Νέα Εστία, η Νεολαία κ.λπ. Στο παρόν περιοδικό δημοσιεύτηκε, το 1978 (αρ. 8), άρθρο του με θέμα: "Φίλων: Ιουδαίος ελληνιστής". Μελέτες του σε βιβλία, εκτός από τα δύο που αναφέρθηκαν παραπάνω είναι: Το σπίτι του Ροδάκη στην Αίγινα (1934 και β ́ εκδοση με πρόλογο Άρη Κωνσταντινίδη - 1997), Βιβλικές Ιστορίες - Συντεταγμένα κατά παράδοσιν (1954), Ελληνικά Τοπεία (1973, και β ́ έκδοση 1993), Παραδόσεις (2η έκδοση με αρχεία σχέδια των Φ. Κόντογλου, Γ. Γιάλτα, Γ. Παπαδέλλη, Σπ. Βασιλείου, Μ. Κοφινά και Καΐμη - 1975), Μύθοι (1979), Συναντήσεις (με τους Φ. Κόντογλου, Γιαννούλη Χαλεπά, Ν. Χατζηκυριάκο - Γκίκα - 1992). Επίσης έχει μεταφράσει, κυρίως από τα ιταλικά, διάφορα κείμενα δημοσιευμένα σε περιοδικά και εφημερίδες της εποχής του. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλές από τις μεταφράσεις του είναι φροντισμένες γλωσσικά ή εικονογραφημένες από τους Φ. Κόντογλου και Φοίβο Δέλφη. Τέλος, για τον Καΐμη έχουν δημοσιευθεί πολλά άρθρα από το 1929 μέχρι τις μέρες μας τα οποία περιλαμβάνονται στο βιβλίο του Δ. Π. Κοκκινίδη, Βιβλιογραφία Ιουλίου Καΐμη (1929-1940 και 1947-2004) , έκδοση του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος, 2004, απ' όπου έχουν ληφθεί αρκετά στοιχεία για το παρόν άρθρο. Επίσης, ο Μισέλ Φάϊς έχει εκδώσει μυθιστορηματική βιογραφία του Ιουλίου Καΐμη, με τίτλο Το Μέλι και η Στάχτη του Θεού, εκδόσεις Πατάκη, 2001. (Πρόσφατο δημοσίευμα του Βασίλη Πλάταρου, με τίτλο "Ο Τζούλιο Καΐμη και η λαϊκή παράδοση", δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ιστορία, Μάιος 2008). Ο Ιούλιος Καΐμης υπήρξε ένας αγνοημένος ερευνητής, μελετητής, ζωγράφος, συγγραφέας γι' αυτό προσεγγίζεται ως τύπος ποιητικού μύθου, ως άνθρωπος που αδυνατούσε να ζήσει την πραγματική ζωή. Ο Τέρπος Πηλείδης έγραφε ( Ελεύθερος Κόσμος, 9.3.1980): "Τον είδα, τυχαία, στο δρόμο, χαμένον μέσα στο ανώνυμο πλήθος, να περιφέρη το μειλίχιο βλέμμα του, πάνω από την τύρβη του αθηναϊκού δρόμου, αυτόν τον παράξενο, τον αλλόκοσμο θα έλεγα, Ιούλιο Καΐμη... Ποιοί άραγε και πόσοι τον ξέρουν; Σε πόσους λέει κάτι το όνομά του; Και όμως, είναι από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις των γραμμάτων μας. Με απέραντες γνώσεις (ξέρει δώδεκα γλώσσες, συμπεριλαμβανομένης και της... σανσκριτικής!) με βαθύτατη καλλιέργεια, με αυθεντικό "τάλαντον", είναι ο άνθρωπος που πρωτομίλησε για τον Καραγκιόζη (και μάλιστα, με μια μελέτη του στα γαλλικά, που είδε το φως, σαν ελληνική έκδοσι, το 1935) είναι εκείνος που επέβαλε, με τις αισθητικές μελέτες του, πλήθος νέων (και επιβληθέντων κατόπιν) καλλιτεχνών, ζωγράφος εξαίρετος και ο ίδιος, που, όμως, πάντα έμενε στη σκιά..." Δ. Ρηγίνος Αριστερά, ο Τζούλιο Καΐμη ζωγραφίζει (Αστεροσκοπείο, 1927). © EME. "Ήταν τόσο ανεξάρτητος. Είχε ξεπεράσει τόσο τις ανθρώπινες ανάγκες, που το να τον βοηθήσεις ήταν σαν να τον προσβάλλεις, παραβλέποντας τη δύναμή του. Του οφείλω πολλά. Αυτός μου γνώρισε τη Ρόζα Εσκενάζι και μου ‘μαθε πολλά για τον Καραγκιόζη. Μα ακόμα περισσότερα για την τέχνη και τη ζωή. Θα έπρεπε να συλλέξει κανείς ότι άφησε σε γραπτά τυπωμένα ή χειρόγραφα. Εφτάσαμε στην εποχή που θα κατανοηθούν ευκολότερα οι σκέψεις του. Ήταν στο είδος του ένας προφήτης" (Γιάννης Τσαρούχης, Καθημερινή (8.3.82). Αριστερά, ο Τζούλιο Καΐμη ζωγραφίζει (Αστεροσκοπείο, 1927). © EME. "Ήταν τόσο ανεξάρτητος. Είχε ξεπεράσει τόσο τις ανθρώπινες ανάγκες, που το να τον βοηθήσεις ήταν σαν να τον προσβάλλεις, παραβλέποντας τη δύναμή του. Του οφείλω πολλά. Αυτός μου γνώρισε τη Ρόζα Εσκενάζι και μου ‘μαθε πολλά για τον Καραγκιόζη. Μα ακόμα περισσότερα για την τέχνη και τη ζωή. Θα έπρεπε να συλλέξει κανείς ότι άφησε σε γραπτά τυπωμένα ή χειρόγραφα. Εφτάσαμε στην εποχή που θα κατανοηθούν ευκολότερα οι σκέψεις του. Ήταν στο είδος του ένας προφήτης" (Γιάννης Τσαρούχης, Καθημερινή (8.3.82). © EME © EME © EME © EME Αριστερά, στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου το 1938. Δεξιά, Περιστέρι, 1933. © EME Αριστερά, στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου το 1938. Δεξιά, Περιστέρι, 1933. © EME © EME © EME Ο Τζούλιο Καΐμη (άνω δεξιά) στις Δελφικές γιορτές, το 1927. Διακρίνονται : Σπύρος Παπαλουκάς, Σπύρος Βασιλείου, Γιώργος Ζογγολόπουλος, κ.ά. © EME Ο Τζούλιο Καΐμη (άνω δεξιά) στις Δελφικές γιορτές, το 1927. Διακρίνονται : Σπύρος Παπαλουκάς, Σπύρος Βασιλείου, Γιώργος Ζογγολόπουλος, κ.ά. © EME © EME © EME Αριστερά, 1971. Δεξιά, σχέδιο του Φώτη Κόντογλου (1938). © EME Αριστερά, 1971. Δεξιά, σχέδιο του Φώτη Κόντογλου (1938). © EME Νεό Ηράκλειο, 1979. © EME Νεό Ηράκλειο, 1979. © EME Ο τάφος του Τζούλιο Καΐμη στο νεκροταφείο της εβραϊκής κοινότητας στην Αθήνα (δίπλα στο Γ' νεκροταφείο). Φωτ. Σπ. Στάβερης. Ο τάφος του Τζούλιο Καΐμη στο νεκροταφείο της εβραϊκής κοινότητας στην Αθήνα (δίπλα στο Γ' νεκροταφείο). Φωτ. Σπ. Στάβερης. Φωτ. Σπ. Στάβερης. Φωτ. Σπ. Στάβερης. Φωτ. Σπ. Στάβερης. Φωτ. Σπ. Στάβερης. Πηγή: www.lifo.gr
ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΠΥΡΟ ΣΤΑΒΕΡΗ 30.9.2015 Μία σκέψη για τον Τζούλιο Καΐμη ανακαλύπτοντας τυχαία τον τάφο του. Μάθαμε τον Τζούλιο Καΐμη από την 'Αννα Κοκκίνου τότε που ετοίμαζε την παράστασή της με τον Καραγκιόζη του Μόλλα. Είχε χαρίσει το κλασικό του βιβλίο στη Μάρω. Φωτ. Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος. Φωτ. Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος. 'Ενα βιογραφικό σημείωμα για τον Τζούλιο Καΐμη (Giulio Caimi) αναδημοσιευμένο από το περιοδικό Χρονικά, Ιούλιος-Αύγουστος 2008: Τζούλιο Καΐμη (1897-1982) Ελληνικές εβραϊκές προσωπικότητες του 20ου αιώνα του Δ. Ρηγίνου 'Ενας μοναχικός άνθρωπος, αποσιωπημένος στη ζωή, φτωχότατος, χωρίς αναγνώριση του σημαντικού για την ιστορία του ελληνικού πνεύματος έργου του υπήρξε ο Ιούλιος Καΐμης. "Είχε μία άγια ζωή και απίστευτη αφιλοκέρδεια" (Δ. Π. Κοκκινίδης). Ο γράφων αυτές τις γραμμές τον είχε γνωρίσει προς το τέλος της ζωής του να κυκλοφορεί με μία ρυπαρή καπαρντίνα, εγκαταλειμμένος, βυθισμένος σε ποιές άραγε σκέψεις, περιπλανώμενος οδοιπόρος, κουφός, ενώ η αδελφή του Ραχήλ ζήταγε βοήθεια γι' αυτόν, δεδομένου ότι το Υπουργείο Πολιτισμού είχε αρνηθεί να του χορηγήσει σύνταξη. Προερχόταν από παλιά εβραϊκή οικογένεια της Κέρκυρας. Ο πατέρας του Καΐμης Μωυσής υπήρξε προσωπικός φίλος του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποίος -όπως αναφέρεται- τον απέστειλε στην τότε πολυπληθή από Εβραίους Θεσσαλονίκη, κατά τα ρευστά χρόνια της Συμμαχικής παρουσίας, με την ιδιότητα του πρώτου αντιπροσώπου του ελληνικού Κράτους. (Μ . Φάϊς, επίμετρον σε Τζούλιο Καΐμη "Ελληνικά Τοπία", έκδοση Γαβριηλίδη 1993). Από περιβάλλον διανοουμένων ο Τζούλιο σπούδασε ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών του Ε.Μ.Π., δημιούργησε φιλικές σχέσεις με τον συμφοιτητή του ζωγράφο Γεράσιμο Στέρη (του οποίου αναδρομική έκθεση έργων έγινε στην Αθήνα φέτος, τον Ιούνιο 2008) και συνδέθηκε με τους Σικελιανό, Καζαντζάκη, Κόντογλου, κ.ά. Ο Καΐμης μελέτησε βαθιά την ελληνική μυθολογία, την εβραϊκή ιστορία, τον πολιτισμό της Ανατολής και της Ινδίας. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα, επίσης, με τη Βίβλο, το Ταλμούδ και την Καβάλα στην προσπάθειά του να βρει κοινά σημεία, μεταξύ του ελληνισμού και του εβραϊσμού. Όπως ο ίδιος έγραφε: "Η ιουδαϊκή γραφή σώθηκε, παραδόξως, από τους Έλληνες και όχι από τους Εβραίους. Καθώς οι Έλληνες βρήκαν την Πεντάτευχο, αυτό που είχανε χάσει: τη γραφή - το συμβολισμό δηλαδή της σκέψης και των μορφών. Ενώ οι Εβραίοι, βλέποντας τους 'Ελληνες πανθεϊστές να λατρεύουν την Πεντάτευχο, άρχισαν να την ερμηνεύουν και αυτοί στην ελληνική γλώσσα, γι' αυτό και η εβραϊκή γραφή λησμονήθηκε". (Βασικές ιδέες της παράδοσης). © EME © EME Η μεγάλη προσφορά του: Ο ελληνικός Καραγκιόζης. Ολη η ζωή του Καΐμη αφιερώθηκε στη μελέτη και παρουσίαση του ελληνικού Καραγκιόζη δεδομένου ότι πάντα θεώρησε ότι το θέατρο σκιών είναι συνέχεια της αρχαίας τραγικής παράδοσης με το σατιρικό και ηρωολατρικό χαρακτήρα που εκφράζει. Το πρώτο του σχετικό βιβλίο εκδόθηκε το 1935 γαλλικά, στην Αθήνα, με τίτλο "Karaghiozis ou la comédie grecque dans l' âme du thêatre des ombres". (Έκδοση «Hellinikes Technes". Η ίδια μελέτη εκδόθηκε το 1990, στα ελληνικά με μετάφραση των Κώστα Μέκκα - Τάκη Νήλια από τις εκδόσεις Γαβριηλί - δη). Ακολούθησε, το 1937, το μικρό σε έκταση βιβλίο του Η ιστορία και η τέχνη του Καραγκιόζη (Τυπογραφείο του «Κύκλου»). Για να γράψει αυτά τα βιβλία ο Καΐμης ξεκίνησε από το μηδέν δεδομένου ότι δεν υπήρχε βιβλιογραφία. Γύρισε χωριά της Αττικής, της Εύβοιας, της Πελοποννήσου για να γνωρίσει παλαιούς καραγκιοζοπαίχτες και να συλλέξει στοιχεία. Στο βιβλίο του παρουσιάζει επίσης 66 καραγκιοζοπαίχτες που έπαιξαν από το 1860 μέχρι το 1935. Τα βιβλία του Καΐμη κοσμήθησαν με ξυλογραφίες και ζωγραφιές του Αθαν. Δεδούσαρου και του Ολλανδού Κλάους Φρισλάντερ. Ο Καΐμης, στη σύγχρονη εποχή, θεωρείται ο πρώτος που μελέτησε, μίλησε, ανέλυσε και παρουσίασε τον Καραγκιόζη, την ιστορία και τους ανθρώπους του, στα πλαίσια της λαϊκής παράδοσης. Η άποψή του ήταν ότι: "Από τότε που το ελληνικό κράτος ανασυστάθηκε, στα πρώτα μισά του περασμένου αιώνα, μια πλούσια άνθηση από τα ποικίλα στοιχεία, ειδύλλια, σάτιρες, βουκολικά τραγούδια κ.ά., έδωσαν τη γέννηση στο λαϊκό θέατρο. Και, πράγμα παράξενο, η παράδοση αυτή, που διατηρήθηκε στο πνεύμα και στην ψυχή του λαού, συγχωνεύτηκε και μορφοποιήθηκε σε μια θαυμαστή ενότητα, πάνω στη σκηνή του θεάτρου σκιών του Καραγκιόζη". (Από συνέντευξή του στον Αχ. Χατζόπουλο, στην Ελευθεροτυπία , 4.11.1979). Το εικονογραφημένο υλικό αυτής της δημοσίευσης προέρχεται από τον κατάλογο της αναδρομικής έκθεσης για τον Τζούλιο Καΐμη που διόργανωσε το 2003 το Εβραϊκό Μουσείο της Αθήνας. Την επιμέλεια είχε ο Μισέλ Φάις, μελετητής του έργου του Τζούλιο Καΐμη. Το εικονογραφημένο υλικό αυτής της δημοσίευσης προέρχεται από τον κατάλογο της αναδρομικής έκθεσης για τον Τζούλιο Καΐμη που διόργανωσε το 2003 το Εβραϊκό Μουσείο της Αθήνας. Την επιμέλεια είχε ο Μισέλ Φάις, μελετητής του έργου του Τζούλιο Καΐμη. Εικαστικός Καλλιτέχνης O Καΐμης αγαπούσε με πάθος τις εικαστικές τέχνες, που είχε - άλλωστε - σπουδάσει. Οι γνωριμίες του στο χώρο ήταν με τους Xαλεπά, Κόντογλου, Τσαρούχη, Mόραλη, Eγγονόπουλο, Λουκόπουλο, Διαμαντόπουλο, Πικιώνη, Xατζηκυριάκο - Γκίκα, Nαταλία Mελά κ.ά. Φιλοτέχνησε πολλούς ζωγραφικούς πίνακες που χάριζε στους φίλους του και σπάνια πουλούσε. Χρησιμοποιούσε, λόγω έλλειψης μέσων, ευτελή υλικά, ζωγράφιζε σε καφενεία, ταβέρνες. Τα θησαυρισμένα λιγοστά του λάδια - ακουαρέλες, εβδομήντα έργα συνολικά, εκτέθηκαν, το 1995, στο Ε βραϊκό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Κυκλοφόρησε τότε ένα λεύκωμα (εισαγωγή Μισέλ Φάις - έκδοση Caratzas, χορηγία Σαμ Μπενρουμπή), που έκανε γνωστό τον ζωγράφο στο εξωτερικό ενώ - αντίθετα - στην Ελλάδα παραμένει σχεδόν άγνωστος! ( Αμ. Μιχαλοπούλου, Καθημερινή , 30.8.1995). Δεξιά, στο 'Αγιον 'Ορος το 1927. © EME Δεξιά, στο 'Αγιον 'Ορος το 1927. © EME Το συγγραφικό του έργο Ο Καΐμης δημοσίευσε άρθρα και μελετήματα πάνω στα θέματα των άμεσων ενδιαφερόντων του στα περιοδικά Ελληνικά Γράμματα, Νέα Εστία, η Νεολαία κ.λπ. Στο παρόν περιοδικό δημοσιεύτηκε, το 1978 (αρ. 8), άρθρο του με θέμα: "Φίλων: Ιουδαίος ελληνιστής". Μελέτες του σε βιβλία, εκτός από τα δύο που αναφέρθηκαν παραπάνω είναι: Το σπίτι του Ροδάκη στην Αίγινα (1934 και β ́ εκδοση με πρόλογο Άρη Κωνσταντινίδη - 1997), Βιβλικές Ιστορίες - Συντεταγμένα κατά παράδοσιν (1954), Ελληνικά Τοπεία (1973, και β ́ έκδοση 1993), Παραδόσεις (2η έκδοση με αρχεία σχέδια των Φ. Κόντογλου, Γ. Γιάλτα, Γ. Παπαδέλλη, Σπ. Βασιλείου, Μ. Κοφινά και Καΐμη - 1975), Μύθοι (1979), Συναντήσεις (με τους Φ. Κόντογλου, Γιαννούλη Χαλεπά, Ν. Χατζηκυριάκο - Γκίκα - 1992). Επίσης έχει μεταφράσει, κυρίως από τα ιταλικά, διάφορα κείμενα δημοσιευμένα σε περιοδικά και εφημερίδες της εποχής του. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλές από τις μεταφράσεις του είναι φροντισμένες γλωσσικά ή εικονογραφημένες από τους Φ. Κόντογλου και Φοίβο Δέλφη. Τέλος, για τον Καΐμη έχουν δημοσιευθεί πολλά άρθρα από το 1929 μέχρι τις μέρες μας τα οποία περιλαμβάνονται στο βιβλίο του Δ. Π. Κοκκινίδη, Βιβλιογραφία Ιουλίου Καΐμη (1929-1940 και 1947-2004) , έκδοση του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος, 2004, απ' όπου έχουν ληφθεί αρκετά στοιχεία για το παρόν άρθρο. Επίσης, ο Μισέλ Φάϊς έχει εκδώσει μυθιστορηματική βιογραφία του Ιουλίου Καΐμη, με τίτλο Το Μέλι και η Στάχτη του Θεού, εκδόσεις Πατάκη, 2001. (Πρόσφατο δημοσίευμα του Βασίλη Πλάταρου, με τίτλο "Ο Τζούλιο Καΐμη και η λαϊκή παράδοση", δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ιστορία, Μάιος 2008). Ο Ιούλιος Καΐμης υπήρξε ένας αγνοημένος ερευνητής, μελετητής, ζωγράφος, συγγραφέας γι' αυτό προσεγγίζεται ως τύπος ποιητικού μύθου, ως άνθρωπος που αδυνατούσε να ζήσει την πραγματική ζωή. Ο Τέρπος Πηλείδης έγραφε ( Ελεύθερος Κόσμος, 9.3.1980): "Τον είδα, τυχαία, στο δρόμο, χαμένον μέσα στο ανώνυμο πλήθος, να περιφέρη το μειλίχιο βλέμμα του, πάνω από την τύρβη του αθηναϊκού δρόμου, αυτόν τον παράξενο, τον αλλόκοσμο θα έλεγα, Ιούλιο Καΐμη... Ποιοί άραγε και πόσοι τον ξέρουν; Σε πόσους λέει κάτι το όνομά του; Και όμως, είναι από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις των γραμμάτων μας. Με απέραντες γνώσεις (ξέρει δώδεκα γλώσσες, συμπεριλαμβανομένης και της... σανσκριτικής!) με βαθύτατη καλλιέργεια, με αυθεντικό "τάλαντον", είναι ο άνθρωπος που πρωτομίλησε για τον Καραγκιόζη (και μάλιστα, με μια μελέτη του στα γαλλικά, που είδε το φως, σαν ελληνική έκδοσι, το 1935) είναι εκείνος που επέβαλε, με τις αισθητικές μελέτες του, πλήθος νέων (και επιβληθέντων κατόπιν) καλλιτεχνών, ζωγράφος εξαίρετος και ο ίδιος, που, όμως, πάντα έμενε στη σκιά..." Δ. Ρηγίνος Αριστερά, ο Τζούλιο Καΐμη ζωγραφίζει (Αστεροσκοπείο, 1927). © EME. "Ήταν τόσο ανεξάρτητος. Είχε ξεπεράσει τόσο τις ανθρώπινες ανάγκες, που το να τον βοηθήσεις ήταν σαν να τον προσβάλλεις, παραβλέποντας τη δύναμή του. Του οφείλω πολλά. Αυτός μου γνώρισε τη Ρόζα Εσκενάζι και μου ‘μαθε πολλά για τον Καραγκιόζη. Μα ακόμα περισσότερα για την τέχνη και τη ζωή. Θα έπρεπε να συλλέξει κανείς ότι άφησε σε γραπτά τυπωμένα ή χειρόγραφα. Εφτάσαμε στην εποχή που θα κατανοηθούν ευκολότερα οι σκέψεις του. Ήταν στο είδος του ένας προφήτης" (Γιάννης Τσαρούχης, Καθημερινή (8.3.82). Αριστερά, ο Τζούλιο Καΐμη ζωγραφίζει (Αστεροσκοπείο, 1927). © EME. "Ήταν τόσο ανεξάρτητος. Είχε ξεπεράσει τόσο τις ανθρώπινες ανάγκες, που το να τον βοηθήσεις ήταν σαν να τον προσβάλλεις, παραβλέποντας τη δύναμή του. Του οφείλω πολλά. Αυτός μου γνώρισε τη Ρόζα Εσκενάζι και μου ‘μαθε πολλά για τον Καραγκιόζη. Μα ακόμα περισσότερα για την τέχνη και τη ζωή. Θα έπρεπε να συλλέξει κανείς ότι άφησε σε γραπτά τυπωμένα ή χειρόγραφα. Εφτάσαμε στην εποχή που θα κατανοηθούν ευκολότερα οι σκέψεις του. Ήταν στο είδος του ένας προφήτης" (Γιάννης Τσαρούχης, Καθημερινή (8.3.82). © EME © EME © EME © EME Αριστερά, στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου το 1938. Δεξιά, Περιστέρι, 1933. © EME Αριστερά, στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου το 1938. Δεξιά, Περιστέρι, 1933. © EME © EME © EME Ο Τζούλιο Καΐμη (άνω δεξιά) στις Δελφικές γιορτές, το 1927. Διακρίνονται : Σπύρος Παπαλουκάς, Σπύρος Βασιλείου, Γιώργος Ζογγολόπουλος, κ.ά. © EME Ο Τζούλιο Καΐμη (άνω δεξιά) στις Δελφικές γιορτές, το 1927. Διακρίνονται : Σπύρος Παπαλουκάς, Σπύρος Βασιλείου, Γιώργος Ζογγολόπουλος, κ.ά. © EME © EME © EME Αριστερά, 1971. Δεξιά, σχέδιο του Φώτη Κόντογλου (1938). © EME Αριστερά, 1971. Δεξιά, σχέδιο του Φώτη Κόντογλου (1938). © EME Νεό Ηράκλειο, 1979. © EME Νεό Ηράκλειο, 1979. © EME Ο τάφος του Τζούλιο Καΐμη στο νεκροταφείο της εβραϊκής κοινότητας στην Αθήνα (δίπλα στο Γ' νεκροταφείο). Φωτ. Σπ. Στάβερης. Ο τάφος του Τζούλιο Καΐμη στο νεκροταφείο της εβραϊκής κοινότητας στην Αθήνα (δίπλα στο Γ' νεκροταφείο). Φωτ. Σπ. Στάβερης. Φωτ. Σπ. Στάβερης. Φωτ. Σπ. Στάβερης. Φωτ. Σπ. Στάβερης. Φωτ. Σπ. Στάβερης. Πηγή: www.lifo.gr

Το εικονογραφημένο υλικό αυτής της δημοσίευσης προέρχεται από τον κατάλογο της αναδρομικής έκθεσης για τον Τζούλιο Καΐμη που διόργανωσε το 2003 το Εβραϊκό Μουσείο της Αθήνας. Την επιμέλεια είχε ο Μισέλ Φάις, μελετητής του έργου του Τζούλιο Καΐμη.

Το εικονογραφημένο υλικό αυτής της δημοσίευσης προέρχεται από τον κατάλογο της αναδρομικής έκθεσης για τον Τζούλιο Καΐμη που διόργανωσε το 2003 το Εβραϊκό Μουσείο της Αθήνας. Την επιμέλεια είχε ο Μισέλ Φάις, μελετητής του έργου του Τζούλιο Καΐμη. Πηγή: www.lifo.gr






Δεξιά, στο 'Αγιον 'Ορος το 1927. © EME

Δεξιά, στο 'Αγιον 'Ορος το 1927. © EME Πηγή: www.lifo.gr




Αριστερά, ο Τζούλιο Καΐμη ζωγραφίζει (Αστεροσκοπείο, 1927). © EME. "Ήταν τόσο ανεξάρτητος. Είχε ξεπεράσει τόσο τις ανθρώπινες ανάγκες, που το να τον βοηθήσεις ήταν σαν να τον προσβάλλεις, παραβλέποντας τη δύναμή του. Του οφείλω πολλά. Αυτός μου γνώρισε τη Ρόζα Εσκενάζι και μου ‘μαθε πολλά για τον Καραγκιόζη. Μα ακόμα περισσότερα για την τέχνη και τη ζωή. Θα έπρεπε να συλλέξει κανείς ότι άφησε σε γραπτά τυπωμένα ή χειρόγραφα. Εφτάσαμε στην εποχή που θα κατανοηθούν ευκολότερα οι σκέψεις του. Ήταν στο είδος του ένας προφήτης" (Γιάννης Τσαρούχης, Καθημερινή (8.3.82).

Αριστερά, ο Τζούλιο Καΐμη ζωγραφίζει (Αστεροσκοπείο, 1927). © EME. "Ήταν τόσο ανεξάρτητος. Είχε ξεπεράσει τόσο τις ανθρώπινες ανάγκες, που το να τον βοηθήσεις ήταν σαν να τον προσβάλλεις, παραβλέποντας τη δύναμή του. Του οφείλω πολλά. Αυτός μου γνώρισε τη Ρόζα Εσκενάζι και μου ‘μαθε πολλά για τον Καραγκιόζη. Μα ακόμα περισσότερα για την τέχνη και τη ζωή. Θα έπρεπε να συλλέξει κανείς ότι άφησε σε γραπτά τυπωμένα ή χειρόγραφα. Εφτάσαμε στην εποχή που θα κατανοηθούν ευκολότερα οι σκέψεις του. Ήταν στο είδος του ένας προφήτης" (Γιάννης Τσαρούχης, Καθημερινή (8.3.82). Πηγή: www.lifo.gr




 © EME


 © EME


Αριστερά, στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου το 1938. Δεξιά, Περιστέρι, 1933. © EME

Αριστερά, στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου το 1938. Δεξιά, Περιστέρι, 1933. © EME Πηγή: www.lifo.gr




 © EME

Ο Τζούλιο Καΐμη (άνω δεξιά) στις Δελφικές γιορτές, το 1927. Διακρίνονται : Σπύρος Παπαλουκάς, Σπύρος Βασιλείου, Γιώργος Ζογγολόπουλος, κ.ά. © EME

Ο Τζούλιο Καΐμη (άνω δεξιά) στις Δελφικές γιορτές, το 1927. Διακρίνονται : Σπύρος Παπαλουκάς, Σπύρος Βασιλείου, Γιώργος Ζογγολόπουλος, κ.ά. © EME Πηγή: www.lifo.gr




 © EME


Αριστερά, 1971. Δεξιά, σχέδιο του Φώτη Κόντογλου (1938). © EME

Αριστερά, 1971. Δεξιά, σχέδιο του Φώτη Κόντογλου (1938). © EME Πηγή: www.lifo.gr

Αριστερά, 1971. Δεξιά, σχέδιο του Φώτη Κόντογλου (1938). © EME Πηγή: www.lifo.gr



Νεό Ηράκλειο, 1979. © EME

Νεό Ηράκλειο, 1979. © EME Πηγή: www.lifo.gr

Νεό Ηράκλειο, 1979. © EME Πηγή: www.lifo.gr



Ο τάφος του Τζούλιο Καΐμη στο νεκροταφείο της εβραϊκής κοινότητας στην Αθήνα (δίπλα στο Γ' νεκροταφείο). Φωτ. Σπ. Στάβερης.

Ο τάφος του Τζούλιο Καΐμη στο νεκροταφείο της εβραϊκής κοινότητας στην Αθήνα (δίπλα στο Γ' νεκροταφείο). Φωτ. Σπ. Στάβερης. Πηγή: www.lifo.gr

Ο τάφος του Τζούλιο Καΐμη στο νεκροταφείο της εβραϊκής κοινότητας στην Αθήνα (δίπλα στο Γ' νεκροταφείο). Φωτ. Σπ. Στάβερης. Πηγή: www.lifo.gr




Φωτ. Σπ. Στάβερης.



Τζούλιο Καΐμη
ΤΖΟΥΛΙΟ ΚΑΙΜΗ.jpg
Ο Τζούλιο Καΐμη στο Άγιο Όρος το 1927
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση 1897[1][2]
Κέρκυρα
Θάνατος 31  Ιανουαρίου 1982[3]
Αθήνα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα ζωγράφος
συγγραφέας

Ο Τζούλιο Καΐμη ή Καΐμης (επίσης: Ιούλιος Καΐμης ή Χαΐμης, ιταλικά: Giulio Caimi‎, γαλλικά: Giulio Caïmi‎· Κέρκυρα, 1897 - Αθήνα, 1982)[4] ήταν Ρωμανιώτης (ελληνόφωνος Εβραίος) ζωγράφος και διανοούμενος, συγγραφέας, κριτικός και μελετητής του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού και της εβραϊκής παράδοσης.[5] Υπήρξε πρωτοπόρος και συστηματικός ερευνητής του ελληνικού θεάτρου σκιών, του Καραγκιόζη.[6]

Βιογραφία

Οικογενειακό περιβάλλον

O Τζούλιο Καΐμη γεννήθηκε στην πόλη της Κέρκυρας το 1897, από γονείς Ρωμανιώτες, σε ένα αρχοντικό σπίτι δίπλα από την εβραϊκή συναγωγή «Γκρέκα». Πατέρας του ήταν ο διαπρεπής εβραιολόγος και δάσκαλος Μωυσής Χαΐμης (1864-1929) και μητέρα του η Φανή Γιασουλά (†1951), απόγονος εμπορικής οικογένειας από τα Ιωάννινα. Ο Τζούλιο ήταν το μεγαλύτερο παιδί της οικογένειας, που είχε άλλα δυο, τον Αιμίλιο, και τη Ραχήλ.[4][7]

Το οικογενειακό περιβάλλον του Καΐμη, από το οποίο επηρεάστηκε σημαντικά, ήταν άνετο από οικονομική άποψη και με πολλά πνευματικά ερεθίσματα. Ο Μωυσής Χαΐμης, που είχε συναναστροφή με σπουδαίους ανθρώπους των γραμμάτων (όπως οι Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Λορέντζος Μαβίλης, Αλέξανδρος Πάλλης, Βλάσης Γαβριηλίδης, Ανδρέας Καρκαβίτσας και Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης), εξέδιδε στην Κέρκυρα το περιοδικό Ο Ισραηλίτης Χρονογράφος και αργότερα στη Αθήνα, έπειτα από την εγκατάσταση της οικογένειας στην πρωτεύουσα (το 1906), το περιοδικό Ισραηλιτική Επιθεώρησις (1912-1916), έντυπα τα οποία είχαν ως συνεργάτες και ορθόδοξους και καθολικούς χριστιανούς. Ως ακραιφνής δημοτικιστής συνεργαζόταν με το περιοδικό Ο Νουμάς, ενώ ενδέχεται να είχε εμπλοκή και στα Ευαγγελικά, τα αιματηρά επεισόδια της Αθήνας (1901) με αφορμή την απόδοση των Ευαγγελίων στη δημοτική γλώσσα από τον Αλ. Πάλλη.[8] Πολιτικά, ο Μωυσής Χαΐμης είχε συνταχθεί με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ξεκόβοντας από τη συντηρητική παράδοση των ομοθρήσκων του αστών.[7]

Σπουδές, καλλιτεχνική και ερευνητική δραστηριότητα

Ο Τζούλιο Καΐμη σπούδασε ζωγραφική στο Σχολείον των Τεχνών (προκάτοχος της ΑΣΚΤ) του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με καθηγητές τους Δημήτρη Γερανιώτη, Γεώργιο Ιακωβίδη και Σπύρο Βικάτο.[9] Από το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1920 και μετά, καταγράφεται ως ανταποκριτής της Ιταλικής εφημερίδας La Tribuna στη Ρώμη, ως συνδαιτυμόνας του Άγγελου Σικελιανού στις πρώτες Δελφικές Γιορτές (1927), ως καλλιτεχνική δύναμη στο "Άσυλο Τέχνης" του Νίκου Βέλμου, στο περιοδικό "Φραγκέλιο" του οποίου το 1928 πρωτοδημοσιεύεται η μετάφραση του Καΐμη κατευθείαν από τα Σανσκριτικά: "Οι έξη κανόνες της ινδικής ζωγραφικής" του Ινδού καλλιτέχνη Abanidranath Tagore. Στο "Άσυλο Τέχνης" γνωρίζεται με το ζωγράφο Γιάννη Τσαρούχη. Στα χρόνια της Σ.Κ.Τ. συνδέεται με τον Φώτη Κόντογλου ο οποίος στα 1929 τον εισάγει στο χώρο των γραμμάτων αλλά και τον "μυεί" στην κοινωνία του Άθω. Μέσα από το περιοδικό το "3ο Μάτι" του Στρατή Δούκα αναπτύσει προσωπική σχέση με το ζωγράφο και χαράκτη Νίκο Χατζηκυριάκο - Γκίκα και μέσω του Δούκα στα 1932 γνωρίζει τον Γερμανό ζωγράφο Klaus Vrieslander (1909-1944) με τον οποίον θα δημιουργήσουν τρία βιβλία: Το "αραβικό διήγημα" Ο Άτυχος Γάμος, Το σπίτι του Ροδάκη στην Αίγινα και το βασικό έργο του Καΐμη τη μελέτη του δηλαδή πάνω στο Ελληνικό Θέατρο Σκιών. Το 1934 περιπλανήθηκε πεζός στην Παλαιστίνη και στην Αίγυπτο. Οι εντυπώσεις των περιπλανήσεων αυτών καταγράφονται σε άρθρα του που δημοσιεύονται σε διάφορα περιοδικά της εποχής κατά τα έτη 1938-1939. Από το 1954 έως το 1957 φαίνεται να υπήρξε ευκαιριακός συνεργάτης διάφορων περιοδικών όπως το ιταλικό περιοδικό Olympio και λογοτεχνικό περιοδικό Cinzia της Φλωρεντίας. Επίσης δημοσιεύει μεταφρασμένη ποίηση του Φοίβου Δέλφη από τα Ελληνικά στα Ιταλικά και μεταφράζει ξένη ποίηση από τα Ιταλικά, γλώσσα η οποία υπήρξε και η μητρική του, στα Ελληνικά. Η κύρια μέριμνα του Καΐμη και αυτό που τον απασχόλησε μέχρι το τέλος της ζωής του ήταν το Ελληνικό Θέατρο Σκιών.

Ο Τζούλιο Καΐμη πέθανε στις 30 Ιανουαρίου 1982 σε μικρή απόσταση από το σπίτι του στη Ριζούπολη από καρδιακό επεισόδιο.

Εικαστικός καλλιτέχνης

Καιμής Paint1.jpg
 

Ο Καΐμη φιλοτέχνησε πολλούς ζωγραφικούς πίνακες τους οποίους χάριζε και σπάνια πουλούσε, χρησιμοποιώντας ευτελή υλικά και ζωγραφίζοντας σε καφενεία και ταβέρνες. Το 1995, εβδομήντα συνολικά έργα του, λάδια και ακουαρέλες, εκτέθηκαν σε μια αναδρομική έκθεση στο Εβραϊκό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Τα έργα της έκθεσης στη συνέχεια συμπεριλήφθηκαν σε λεύκωμα των εκδόσεων Caratzas με εισαγωγή του Μισέλ Φάις. Η τοπιογραφία του Καίμη τοποθετείται στο πλαίσιο της υπαιθριστικής ζωγραφικής δημιουργώντας έντονη αίσθηση του ανοιχτού χώρου και με έμφαση στην εκφραστικότητα του χρώματος, υπάγοντας την με αυτό τον τρόπο στον "εξπρεσιονιστικό υπαιθρισμό".

Ο τρόπος απεικόνισης των πορτρέτων του Καΐμη είναι ρεαλιστικός. Η πιστότητα στην απεικόνιση του εικονιζόμενου συνδυάζεται με τη μελέτη του χαρακτήρα και της ψυχικής του διάθεσης. Η ζωγραφική του Καΐμη ουδέποτε διαμορφώθηκε από τις ορίζουσες κάποιου ιδεολογικού και αισθητικού πλαισίου, δεν υπαγορεύτηκε από κοινωνικές αναγκαιότητες ούτε απευθυνόταν σε κάποια κοινωνική ομάδα.

Ο Ελληνικός Καραγκιόζης

Το 1935 δημοσιεύτηκε από τις "Ελληνικές Τέχνες" η μελέτη του Καΐμη για τον Καραγκιόζη -γραμμένη στα γαλλικά ως συνήθιζε να γράφει η τότε ελίτ- η οποία αποτελεί το βασικότερο ερευνητικό του εγχείρημα. Ερευνά την καταγωγή του θεάτρου σκιών και την εξέλιξη του, συνομιλεί με τους δασκάλους αυτής της τέχνης, επισυνάπτει έναν κατάλογο με τα ονόματα των πιο φημισμένων καλλιτεχνών του Ελληνικού Καραγκιόζη, από την εποχή της εμφάνισης του στην Ελλάδα το 1860 έως το 1935. Ο Ηλίας Πετρόπουλος αναφέρει στο βιβλίο του "Υπόκοσμος και Καραγκιόζης" ότι ο Καΐμης ήταν ο μελετητής που έγραψε για τον Καραγκιόζη τα πιο όμορφα πράγματα. Η πίστη του Καΐμη για αυτήν του τη μελέτη, τον οδήγησε σε επιτόπια λαογραφική έρευνα, μέσω της οποίας συγκέντρωσε και επεξεργάστηκε πρωτογενές υλικό, περιπλανώμενος σε χωριά της Αττικής και της Πελοποννήσου. Ήρθε σε επαφή με καραγκιοζοπαίχτες, κατέγραψε μαρτυρίες, συνέλεξε πληροφορίες για τη ζωή τους, κατανοώντας έτσι τον τρόπο που χρησιμοποιούν τη σάτιρα για να διακωμωδήσουν την πραγματικότητα της εποχής τους.Έτσι, ο Καΐμης μπορεί να θεωρηθεί ως ο πρώτος Έλληνας μελετητής που ασχολήθηκε συστηματικά με την ιστορία και την εξέλιξη του ελληνικού θεάτρου σκιών, συλλαμβάνοντας το ως ένα πολύπλευρο πολιτιστικό φαινόμενο, με διαστάσεις ιστορικές, κοινωνιολογικές και αισθητικές.

Εργογραφία

  • (1948) Βασικές θεωρίες γύρω από τις αρχές της τέχνης, εμπνευσμένες από δέκα σονέτα του Μιχαήλ Αγγέλου. Αθήνα.
  • (1954) Βιβλικές ιστορίες. Αθήνα: Εργαστήριο Γραφικών Τεχνών Στέφανου Ταρουσόπουλου
  • (1973) Ελληνικά τοπεία. Εικονογράφηση: Τζ. Καΐμη, Γιάννης Τσαρούχης, Γιώργος Γλιάτας, Κλέαρχος Λουκόπουλος, Γιώργος Χαρίδημος. Αθήνα: Τυπογραφείο Κώστα Κουλουφάκου. Επανέκδοση (ως Ελληνικά τοπία): Γαβριηλίδης, Αθήνα 1993.
  • (1975) Παραδόσεις. Εικονογράφηση: Τζ. Καΐμη, Φώτης Κόντογλου, Γιώργος Γλιάτας, Γιάννης Παπαδέλλης, Σπύρος Βασιλείου, Μ. Κοφινάς. Αθήνα. (Εμπλουτισμένη επανέκδοση των Βιβλικών ιστοριών).
  • (1979) Μύθοι. Αθήνα: Τυπογραφείο Κώστα Κουλουφάκου. (Με εικονογράφηση από διάφορους καλλιτέχνες).
  • (2005) Γύρω στο αίσθημα του ωραίου. Εισαγωγή: Σάββας Μιχαήλ. Επίμετρο: Μισέλ Φάις. Αθήνα: Γαβριηλίδης. ISBN 960-336-122-4. Γράφτηκε το 1944-46.

Παραπομπές

  1.  

Πηγές

Πρόσθετη βιβλιογραφία

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου