Ο Νίκος Σβορώνος (1911 – 26 Απριλίου 1989) υπήρξε σημαντικός Έλληνας ιστορικός με ιδιαίτερη επιρροή στην σύγχρονη ιστοριογραφία στην Ελλάδα. Ο Νίκος Σβορώνος γεννήθηκε το 1911 στη Λευκάδα.Προερχόταν από Βενιζελική οικογένεια  Στα μαθητικά του χρόνια είναι συνεκδότης του μαθητικού χειρόγραφου περιοδικού Νέος δρόμος (1926-1927). Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Από το 1935 έως το 1936 εργάστηκε στο Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης του εκδοτικού οίκου Δ.Δημητράκος. Εργάσθηκε στο Μεσαιωνικό Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών, στο οποίο προσλήφθηκε το 1936. Παράλληλα δίδασκε στο Πρότυπον Λύκειον Αθηνών (Σχολή Μπερζάν). Μετά την επιστροφή του από το μέτωπο της Αλβανίας συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση. Το 1942 υπέβαλε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ως διδακτορική διατριβή το Περί των εν Ελλάδι νομισμάτων κατά την Τουρκοκρατίαν.

Το 1943 εντάσσεται στις τάξεις του ΕΑΜ και συνεργάζεται στην έκδοση του παράνομου περιοδικού Πρωτοπόροι.Μετά τη διακοπή της έκδοσής του στα τέλη του 1943 εντάσσεται στον ΕΛΑΣ και ως στρατιωτικός διοικητής Βύρωνα-Καισαριανής συμμετείχε στην ένοπλη εμφύλια σύγκρουση της Αθήνας τον Δεκέμβρη του 1944 με επίκεντρο δράσης του την περιοχή του Μετς. Στη συνέχεια οπισθοχώρησε με το τάγμα του στο Τείχιον της Ναυπάκτου.

Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Αθήνα. Τον Δεκέμβριο του 1945, χάρις τις ενέργειες του διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου Οκτάβ Μερλιέ και με υποτροφία της Γαλλικής Δημοκρατίας, με το πλοίο «Ματαρόα» κατέφυγε στη Γαλλία. Στο Παρίσι γράφτηκε στην École Pratique des Hautes Études και στην Écoles des Langues Orientales. Το 1955 του αφαιρέθηκε η ελληνική ιθαγένεια και το 1961 απέκτησε τη γαλλική.

Το 1962 απέκτησε το doctorat τρίτου κύκλου και το 1975 ανακυρήχθηκε Docteur des Lettres της Σορβόννης. Εργάσθηκε στο CNRS και δίδαξε ως διευθυντής σπουδών στην École Pratique des Hautes Études (IV Section) ιστορία των θεσμών της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Μετά την πτώση της δικτατορίας δίδαξε στα πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Κρήτης, διετέλεσε μέλος της διοικούσας επιτροπής του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, και ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ των Πανεπιστημίων Αθηνών(1976) και Θεσσαλονίκης(1977). Πέθανε το 1989 στην Αθήνα.

Γράφει για τον Σβορώνο ο Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης:

Ο Ν. Σβορώνος ήταν πρώτα απ’ όλα άγρυπνη πολιτική συνείδηση. Καθώς δεν γνώριζε τι θα πει «αναβολή» και «ευκαιρία», περνούσε αποφασιστικά από την ιστορία και τη μελέτη της στην πράξη την πολιτική, όταν οι περιστάσεις το καλούσαν, για να ξαναγυρίσει στη μελέτη της ιστορίας, που του έδινε τα εργα­λεία να καταλαβαίνει τα κοινωνικά φαινόμενα στη διαχρονική τους πορεία. Με αίσθηση της μακράς διάρκειας και προτεραιότητες τα μεγάλα ιστορικά προβλήματα, που συνοδεύουν τον ελληνικό λαό στην πορεία του, δεν δίσταζε να γίνεται ο ιστορικός των μεγάλων προβλημάτων. Αναλύοντας σε βάθος τις περιπτώσεις που εξέταζε, έφτανε στη μετρημένη γενίκευση για να ξαναρχίζει και πάλι από την αρχή το βασάνισμα των συμπερασμάτων αλλά και των θεω­ρητικών εργαλείων και των γενικών αρχών που χρησιμοποίησε. Δεν ξεχώριζε τον ιστοριοδίφη από τον ιστορικό, την ανάλυση από τη σύν­θεση, την εξαντλητική μελέτη της πηγής από τις γενικές αρχές, που του είχαν αναδείξει το πρόβλημα. Θεωρούσε προϋπόθεση της διδασκαλίας την έρευνα και υψηλή δοκιμασία του ερευνητή τη διδασκαλία και την υψηλή εκλαΐκευση, στην ίδια πάντα γραμμή της ενότητας και της συμπληρωματικότητας των δρα­στηριοτήτων του ιστορικού μέσα στην κοινωνία του. Πύργωσε ένα σπουδαίο ιστορικό έργο παραδειγματικό και αναδείχθηκε ένα ζωντανό παράδειγμα ηθι­κό, παρακαταθήκη για το ταξίδι στο νέο αιώνα… [ http://helios-eie.ekt.gr ]

Βιβλία-άρθρα-συνεντεύξεις του Νίκου Σβορώνου

• Σβορώνος, Νίκος Γ., Το Ελληνικό έθνος: Γένεση και διαμόρφωση του Νέου Ελληνισμού, επιμέλεια Νάσος Βαγενάς, εκδ. Πόλις, 2004.
• Σβορώνος, Νίκος Γ., Ανάλεκτα νεοελληνικής ιστορίας και ιστοριογραφίας, εκδ. Θεμέλιο, 1999.
• Σβορώνος, Νίκος Γ., Επισκόπηση της νεοελληνικής ιστορίας, μετάφραση Αικατερίνη Ασδραχά, εκδ. Θεμέλιο, 1999.
• Σβορώνος, Νίκος Γ., Το εμπόριο της Θεσσαλονίκης τον 18ο αιώνα, εκδ. Θεμέλιο, 1996.
• Σβορώνος, Νίκος Γ., Δημαράς Κωνσταντίνος Θ., Η μέθοδος της ιστορίας: ιστοριογραφικά και αυτοβιογραφικά σχόλια, εκδ. Άγρα, 1995.
• Σβορώνος, Νίκος Γ., Les Novelles des empereurs macédoniens: Concernant la terre et les stratiotes, εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Ε.Ι.Ε.), Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών, 1994.
• Σβορώνος, Νίκος Γ., “Ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος”, Μνήμων, 14 (1992), σελ. 11-20.
• Σβορώνος, Νίκος Γ., Η Βυζαντινή επαρχία: πέντε μαθήματα, εκδ. Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού Και Γενικής Παιδείας, 1991.
• Σβορώνος, Νίκος Γ., “Ο απόηχος της Κρητικής λογοτεχνίας στην προφορική παράδοση της Λευκάδας”, Αριάδνη, 5 (1989), σελ. 331-337.
• Σβορώνος, Νίκος Γ., “Τα κύρια προβλήματα της περιόδου 1940-1950 στην ελληνική ιστορία”, στο Η Ελλάδα στη δεκαετία 1940-1950. Ένα έθνος σε κρίση,επιμέλεια Ιωάννης Ο. Ιατρίδης, εκδ. Θεμέλιο, 1984.
• Σβορώνος, Νίκος Γ., Études sur l’organisation intérieure, la société et l’économie del’Empire byzantin, εκδ. Variorum Reprints, 1973.
• Σβορώνος, Νίκος Γ., Recherches sur la tradition juridique à Byzance: la synopsis major des basiliques et ses appendices, εκδ. Presses Universitaires de France, 1964.
• Σβορώνος, Νίκος Γ., Η νομισματική κυκλοφορία στην Τουρκοκρατία, Επ. Επετ. Φιλ. Σχολ. Παν. Θεσσ/ίκης, τομ.ΙΘ, (1980), σελ.299-313

Βιβλιογραφία

• Σπύρος Ι. Ασδραχάς, “Νίκος Γ. Σβορώνος (1911-1989). Μια σκιαγραφία” και “Τι έγραψαν κάποτε για την ‘Ιστορία’ του Ν. Σβορώνου”, π. Ο Πολίτης, τχ. 113 (Ιούλ.-Αύγ. 2003), σελ. 29-33.
• Γιώργος Κοντογιώργης, “Οι Έλληνες διανούμενοι στο Παρίσι και ο Νίκος Σβορώνος”, Νέα Κοινωνιολογία, τχ. 43 (Χειμώνας 2006-2007), σελ. 120-124.
• Λίζα Σκουζέ-Πετρίδη, “Νίκος Σβορώνος, ‘Δεν κάνω ιστορία επ’ ευκαιρία’ [Συνέντευξη στη σειρά: Πορτραίτα-ντοκουμέντα]”, π. Πάνθεον, τχ. 786 (1.10.1983-24.10.1983), σελ. 29-32, 68-70 [= Κουβεντιάζοντας με ανθρώπους που σημάδεψαν τη ζωή μου, Αθήνα, εκδ. Ερμής, 1993, σ. 107-127].
• Κώστας Γ. Τσικνάκης, Εργογραφία Νίκου Γ. Σβορώνου, Λευκάδα, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Λευκάδας – Εταιρεία Φίλων Νίκου Σβορώνου, 2003.
• Χρήστος Χατζηιωσήφ, “Το έργο του Νίκου Σβορώνου και η ελληνική ιστοριογραφία. Πενήντα χρόνια αποκλίσεων και συγκλίσεων”, Σύγχρονα Θέματα, τ. 38, 5/1989, σελ. 24-33.
• Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης, Μνήμη Νίκου Σβορώνου, Μνήμων τομ.13 (1991), σελ.409-410
• Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης,. «Η τοπική ιστορία και ο Πάνος Γ. Ροντογιάννης (1911-1996). Ο Νίκος Γ. Σβορώνος (1911-1989) και η κληρονομιά του». Πρακτικά Ε΄Συμποσίου “Σταθμοί στην πορεία της Λευκάδας τον 20ό αιώνα”, σελ. 163-173, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Λευκάδας, Λευκάδα 3-5 Αυγούστου 2000, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα, 2001, σελ.163-173.
• Άγγελος Ελέφαντης, «Τυπολατρία και ουσία. Για την Ιστορίατου Σβορώνου»,Πολίτης, τχ.11 (Ιούνιος-Ιούλιος 1977), σελ.73

Πηγές

• Ηλίας Γεωργάκης: “Νίκος Σβορώνος: 100 χρόνια από τη γέννηση του διεθνούς κύρους Λευκαδίτη ιστορικού”. Τα ΝΕΑ, Κυριακή 2 Οκτωβρίου 2011.
• Κώστας Τσικνάκης, «Το περιοδικό του Πειραιά Πορεία (1945-1946) και μια συνεργασία του Νίκου Σβορώνου», Τα Ιστορικά, τομ.30, τχ.58, (Ιούνιος 2013), σελ.184-193
• Πανταζής Κοντομίχης, «Τα γυμνασιακά χρόνια του Ν.Σβορώνου στη Λευκάδα», Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών Αφιέρωμα στη μνήμη του Νίκου Σβορώνου, (επίμ.Στέφανος Παπαγεωργίου), Αθήνα, 1992, σελ.21-33
• Κώστας Τσικνάκης, «Η πρώτη περίοδος της επιστημονικής δραστηριότητας του Νίκου Σβορώνου», Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών ΕπιστημώνΑφιέρωμα στη μνήμη του Νίκου Σβορώνου, (επίμ.Στέφανος Παπαγεωργίου), Αθήνα, 1992, σελ.35-44