Loading...

Κατηγορίες

Πέμπτη 22 Ιούλ 2021
Κω[ν]σταντίνος Χατζόπουλος (1868-1920), ήταν από τους πρωτοπόρους του δημοτικισμού και του σοσιαλισμού στην Ελλάδα
Κλίκ για μεγέθυνση

 

 
 

Ο Κωσταντίνος (Κώστας) Χατζόπουλος (11 Μαΐου 1868 – 22 Ιουλίου 1920) ήταν μυθιστοριογράφος, ποιητής, διηγηματογράφος, μεταφραστής και δοκιμιογράφος, από τους πρωτοπόρους του δημοτικισμού και του σοσιαλισμού στην Ελλάδα. Ο Κωσταντίνος Χατζόπουλος, πρωτότοκος γιος του κτηματία Ιωάννη Χατζόπουλου και της Θεοφάνης Στάικου, γεννήθηκε στη Μείλκη Αγρινίου (σημερινό Βραχώρι) και είχε έξι αδέλφια, την Αλεξάνδρα, το Δημήτριο, το Γεώργιο, την Ασπασία, το Ζαχαρία και τον Αγαμέμνονα.

Τέλειωσε το δημοτικό σχολείο του Αγρινίου, ολοκλήρωσε τα εγκύκλια μαθήματά του στο Μεσολόγγι και το 1882 γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου αποφοίτησε το 1888. Μετά τις σπουδές του υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία ως έφεδρος ανθυπολοχαγός (1889-1891) και εργάστηκε για σύντομο χρονικό διάστημα ως δικηγόρος στη γενέτειρά του, γρήγορα όμως σταμάτησε να δουλεύει, έφυγε για την Αθήνα (1893) και μπήκε στους λογοτεχνικούς κύκλους, όπου την ίδια εποχή δρούσε και ο αδελφός του Δημήτριος.

Μετά τον πόλεμο του 1897 (στον οποίο υπηρέτησε ως έφεδρος αξιωματικός) επέστρεψε στην Αθήνα και ίδρυσε το λογοτεχνικό περιοδικό Τέχνη, που κυκλοφόρησε για έναν μόλις χρόνο (1898-1899), ωστόσο στάθηκε πρωτοποριακό σε επίπεδο διεθνούς ενημέρωσης για τη λογοτεχνική κίνηση και σε επίπεδο συνεργατών.

Γύρω στα 1899 παρακολούθησε μαθήματα γερμανικών με τον Κάρολο Ντίτριχ, μετέπειτα καθηγητή πανεπιστημίου στη Δρέσδη. Από το 1900 και ως την έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου έμεινε μακριά από την Ελλάδα (με ενδιάμεσες σύντομες επισκέψεις) και αρχικά πήγε στη Γερμανία, όπου μελέτησε γερμανική λογοτεχνία και φιλοσοφία, παρακολούθησε μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Δρέσδης, ίδρυσε το Αδελφάτο της Δημοτικής στα πλαίσια του δημοτικιστικού κινήματος και ασπάστηκε το σοσιαλισμό.

Στο Μόναχο ίδρυσε τη Σοσιαλιστική Δημοκρατική Ένωση και μετέφρασε στη δημοτική το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, μετάφραση η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εργάτης του Βόλου. Το 1914 επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου εξέδωσε διηγήματα και δημοσίευσε άρθρα, δοκίμια, κριτικές και μεταφράσεις σε έντυπα όπως ο Νουμάς, η Νέα Ζωή (Αλεξάνδρειας), καθώς επίσης στο Δελτίο του Εκπαιδευτικού Ομίλου και παρέμεινε ως το 1920.

Ο Κωσταντίνος Χατζόπουλος πέθανε από τροφική δηλητηρίαση στο Ιόνιο Πέλαγος, πάνω στο ιταλικό ατμόπλοιο Μontenegro κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του προς το Μόναχο μαζί με τη γυναίκα του Sunny Hagmann και την κόρη του Σέντα. Η σορός του τάφηκε στο Πρίντεζι. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1884 δημοσιεύοντας ποιήματα με το ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός στο περιοδικό Εβδομάς του Δημητρίου Καμπούρογλου, με πρώτο το Έλα ξανθή. Δημοσίευσε τέσσερις ποιητικές συλλογές, τρεις συλλογές διηγημάτων, τρεις νουβέλες, άρθρα, κριτικές μελέτες και λογοτεχνικές μεταφράσεις. Ξεκίνησε τη λογοτεχνική του δραστηριότητα μέσα στους κόλπους της λεγόμενης Νέας Αθηναϊκής Σχολής, παρουσιάζοντας στα πρώτα έργα του επιδράσεις από τα ρεύματα του συμβολισμού και της ηθογραφίας.

Μετά το ταξίδι του στη Γερμανία στη σκέψη του προστέθηκαν νέες επιρροές από το νατουραλισμό, το συμβολισμό και το σοσιαλισμό, τις οποίες προσπάθησε να προωθήσει παράλληλα προς τον αγώνα του για την υπεράσπιση της δημοτικής και οι οποίες βρήκαν την ολοκλήρωσή τους στο μυθιστόρημα Φθινόπωρο, που θεωρήθηκε ως σταθμός στην ιστορία της ελληνικής πρόσληψης του συμβολισμού και άσκησε σημαντική επίδραση στις μεταγενέστερες προσπάθειες στον ίδιο χώρο.

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στις μεταφράσεις του, με τις οποίες επιχείρησε να καταστήσει γνωστά στην Ελλάδα κάποια από τα σημαντικότερα ονόματα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Ως το καλύτερο έργο του στο χώρο της μετάφρασης θεωρείται ο Φάουστ του Γκαίτε, ενώ μετάφρασε επίσης την Ιφιγένεια εν Ταύροις του ίδιου και έργα των Σαίξπηρ, ΄Ιψεν, Γκόγκολ, Στρίντμπεργκ, Γρίλπαρτσερ, Χάουπτμαν, Χόφμανσταλ και άλλων. Μετέφρασε επίσης το Κομμουνιστικό Μανιφέστο των Μαρξ-΄Εγκελς, ενώ αξιοσημείωτα είναι επίσης τα κριτικά του κείμενα.

ΠΗΓΗ: http://www.ekebi.gr

1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Κώστα Χατζόπουλου βλ. Βαλέτας Γ.Μ., «Χατζόπουλος Κωνσταντίνος», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια24. Αθήνα, Πυρσός, 1934, Ζήρας Αλεξ., «Χατζόπουλος Κωνσταντίνος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό9β. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988, Καρβέλης Τάκης, «Κωνσταντίνος Χατζόπουλος», Η παλαιότερη πεζογραφία μας· Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμοΙ΄ (1900-1914), σ.86-131. Αθήνα, Σοκόλης, 1997, Μερακλής Μ.Γ., «Κωνσταντίνος Χατζόπουλος», Η ελληνική ποίηση· Ρομαντικοί – Εποχή του Παλαμά – Μεταπαλαμικοί· Ανθολογία – Γραμματολογία, σ.378-381. Αθήνα, Σοκόλης, 1977 και Σταυροπούλου Έρη, «Χρονολόγιο Κωνσταντίνου Χατζόπουλου (1868-1920)», Διαβάζω319, 29/9/1993, σ.30-36.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

• Άγρας Τέλλος, «Η συμβολιστική πεζογραφία και το Φθινόπωρο του Κ.Χατζόπουλου», Νέα Εστία17, ετ.Θ΄, 1η/6/1935 αρ.203, σ.510-518 και 15/6/1935, αρ.204, σ.566-574 (τώρα και στον τόμο Τέλλος Άγρας Κριτικά Τόμος τρίτος· Μορφές και κείμενα της πεζογραφίας· Φιλολογική επιμέλεια Κώστας Στεργιόπουλος, σ.220-257. Αθήνα, Ερμής, 1984).
• Ανεμούδη – Αρζόγλου Κρίστα, Κωνσταντίνου Χατζόπουλου· Κείμενα Κριτικής· Μια πρώτη απόπειρα βιβλιογραφίας. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., 1983.
• Ανεμούδη-Αρζόγλου Κρίστα (φιλολογ. επιμέλεια), Κωνσταντίνου Χατζόπουλου· Κριτικά Κείμενα. Αθήνα, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 1996.
• Βαλέτας Γ.Μ., «Χατζόπουλος Κωνσταντίνος», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια24. Αθήνα, Πυρσός, 1934.
• Βελουδής Γιώργος (εισαγ.φιλολογική επιμ.), Χατζόπουλος Κων/νος· Ο πύργος του ακροποτάμου. Αθήνα, Οδυσσέας, 1986.
• Βελουδής Γιώργος (εισαγ.φιλολογική επιμ.), Κων/νος Χατζόπουλος· Τα ποιήματα. Αθήνα, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 1992.
• Γιάκος Δημ., Λυρικοί της Ρούμελης. Αθήνα, 1958.
• Γκιόλιας Μάρκος, Το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα και ο Κώστας Χατζόπουλος. Αγρίνιο, Μοσχονάς, 1996.
• Γουνελάς Χ.Δ., Η σοσιαλιστική συνείδηση στην ελληνική λογοτεχνία 1897-1912. Αθήνα, Κέδρος, 1994.
• Ζήρας Αλεξ., «Χατζόπουλος Κωνσταντίνος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό9β’. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988.
• Θρύλος Άλκης, «Κ.Χατζόπουλος», Κριτικές μελέτες ΙΙΙ, σ.43-117. Αθήνα, Σαριβαξεβάνης, 1925.
• Καλογιάννης Γ.Χ. Ο Νουμάς και η εποχή του (1903-1934) · Γλωσσικοί και ιδεολογικοί αγώνες. Αθήνα, Επικαιρότητα, 1984.
• Καραντώνης Αντρέας, «Κωνσταντίνος Χατζόπουλος», Φυσιογνωμίες· Τόμος πρώτος, σ.2227-241. Αθήνα, Παπαδήμας, 1977.
• Καρβέλης Τάκης, «Κωνσταντίνος Θεοτόκης – Κωνσταντίνος Χατζόπουλος· Συγκριτική επισκόπηση του έργου τους», Πόρφυρας57-58, 4-9/1991, σ.254-278 (τώρα και στον τόμο Δεύτερη ανάγνωση· Κριτικά κείμενα 1984-1991, τομ. Β΄, σ.25-65. Αθήνα, Σοκόλης, 1991.
• Καρβέλης Τάκης, «Κωνσταντίνος Χατζόπουλος», Η παλαιότερη πεζογραφία μας· Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμοΙ΄ (1900-1914), σ.86-131. Αθήνα, Σοκόλης, 1997 (όπου και επιλογή βιβλιογραφίας).
• Καρβέλης Τάκης, Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, ο πρωτοπόρος. Αθήνα, Σοκόλης, 1998.
• Κοκκόλης Ξ.Α., «Οι προβληματισμοί της κριτικής και ο Παλαμάς, 1880-1910» , Η κριτική στη νεώτερη Ελλάδα, σ.79-144. Αθήνα, Ίδρυμα Σχολής Μωραϊτη, 1981.
• Κορδάτος Γιάννης, Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος. Αθήνα, Καραβάκος, 1956. (έκδοση β΄)
• Μερακλής Μ.Γ., «Κωνσταντίνος Χατζόπουλος», Η ελληνική ποίηση· Ρομαντικοί – Εποχή του Παλαμά – Μεταπαλαμικοί· Ανθολογία – Γραμματολογία, σ.378-381. Αθήνα, Σοκόλης, 1977.
• Νικολάου Δημήτρης, «Άγνωστα κριτικά κείμενα του Κων/νου Χατζόπουλου (Η συνεργασία του με τα Παναθήναια)», Τεύχη του Ε.Λ.Ι.Α2, 1989, σ.239-248.
• Πανίτσας Κ.Γ., Κωνσταντίνος Χατζόπουλος· Ο ποιητής, ο πεζογράφος, ο κριτικός, ο μεταφραστής, ο ιδεολόγος. Πάτρα, Εταιρεία Ελληνοϊταλικής Φιλίας και Έρευνας, 1994.
• Παπακώστας Γιάννης, «Κ.Χατζόπουλος: Από την Τέχνη στον Υπεράνθρωπο. Θεωρητικές διαφοροποιήσεις», Η λέξη120, 3-4/1994, σ.177-183.
• Π[αράσχος Κλέων], «Κ.Χατζοπούλου: Βραδυνοί θρύλοι», Νέα Εστία14-15, ετ.Α΄, 15/10/1927, σ.823-824.
• Πατρικίου-Σταυρίδη Ρένα, Δημοτικισμός και κοινωνικό πρόβλημα. Αθήνα, Ερμής, 1976.
• Σαχίνης Απόστολος, «Κωνσταντίνος Χατζόπουλος», Το νεοελληνικό μυθιστόρημα, σ.180-195. Αθήνα, Εστία, 1958 (και έκδοση στ΄, διορθωμένη, 1991).
• Σεφεριάδου Ανθούλα, Οι γυναικείες μορφές στο πεζογραφικό έργο του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου. Ιωάννινα, Έρευνες στη Νέα Ελληνική Φιλολογία, 1982.
• Σεφεριάδου Ανθούλα, «Βιογραφικά», «Για το έργο του», «Το πεζογραφικό έργο του Κ.Χατζόπουλου», Κώστα Χατζόπουλου, Άπαντα, μέρος πρώτο: πεζά, πρώτος τόμος. Φιλολογική επιμέλεια Ανθούλα Σεφεριάδου. Αθήνα, Πατάκης, 1988.
• Σιδέρης Γιάννης, Ιστορία του Νέου Ελληνικού Θεάτρου · Τόμος πρώτος (1794 – 1908). Αθήνα, ΄Ικαρος, χ.χ. (και επανέκδοση Αθήνα, Καστανιώτης, 1991).
• Σταυροπούλου Έρη (φιλολογ. επιμ.), Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, · Τα διηγήματα, σ.9-52 και 313-342. Αθήνα, Συνέχεια, 1989.
• Σταυροπούλου Έρη, «Ο νέος από τη λυβική έρημο· Ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος για τον Αλαφροΐσκιωτο και τον Άγγελο Σικελιανό», Νέα ΕστίαΙΝΓ΄, αρ.133, σ.733-742.
• Τωμαδάκης Βασ.Φρ., «Νεοελληνική Βιβλιογραφία · Τα περιοδικά Τέχνη και Διόνυσος», ΕΕΦΣΠΑ20 (1969-1970, σ.120-154.
• Χάρης Πέτρος (επιμ.), Κ.Χατζόπουλος, Σπ.Πασαγιάννης και άλλοι. Αθήνα, Αετός, 1955 (στη σειρά Βασική Βιβλιοθήκη, αρ.32).
• Χάρης Πέτρος, «Ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος και το Φθινόπωρο», Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, Φθινόπωρο, σ.7-26. Αθήνα, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 1990.
• Χατζίνης Γιάννης, «Ο συμβολισμός στη νεοελληνική πεζογραφία», Νέα ΕστίαΝΔ΄, Χριστούγεννα 1952, αρ.635, σ.117-123.
• Χωραφάς Στρατής, Συμβολή στη βιβλιογραφία του Κ.Χατζόπουλου. Αθήνα, Φιλιππότης, 1983.
Αφιερώματα περιοδικών
• Ο Νουμάς696, ετ.ΙΖ΄, 8 Αυγούστου 1920.
• Νεοελληνικά γράμματα193, 10/8/1940.
• Ελληνική ΔημιουργίαΘ΄, 1/5/1952, αρ.102.
• Νέα Εστία28, ετ.ΙΔ΄, 15/10/1940, αρ.332.
• Λογοτεχνικό Δελτίο29, Νοέμβριος 1969, αρ.5.
• Σύνθεση (Αγρίνιο), 7-8/1970.
• Διαβάζω319, 29/9/1993.

Εργογραφία
(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις) 1

Ι.Ποίηση
• Τα τραγούδια της ερημιάς. Αθήνα, τυπ. Εστίας Κ.Μαίσνερ και Ν.Καργαδούρη, 1898 (με το ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός).
• Τα ελεγεία και τα ειδύλλια. Αθήνα, έκδοση του περ. Τέχνη, 1898 (με το ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός).
• Απλοί τρόποι. Αθήνα, Ζηκάκης, 1920.
• Βραδινοί θρύλοι. Αθήνα, Βασιλείου, 1920.
ΙΙ.Πεζογραφία
• Αγάπη στο χωριό· Σχεδιογραφήματα Λουκά Γεραλή. Αθήνα, τυπ. Εστία, 1910.
• Ο πύργος του Ακροπόταμου· Ηθογραφία. Αθήνα, Φέξης, 1915.
• Υπεράνθρωπος· Διήγημα. Αθήνα, Φέξης, 1915.
• Τάσω, Στο σκοτάδι κι άλλα διηγήματα. Αθήνα, τυπ.Εστία, 1916.
• Φθινόπωρο. Αθήνα, τυπ. Εστία, 1917.
• Η Αννιώ και άλλα διηγήματα· Μετά κριτικού προλόγου Κωστή Παλαμά. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1923.
ΙΙΙ.Μετάφραση
• Γκαίτε, Ιφιγένεια εν Ταύροις· Μετάφρασις Κ.Χατζόπουλου. Τυβίγγη, τυπ. Λάουπ, 1910 (και έκδοση τρίτη, αναθεωρημένη, Αθήνα, Ι.Κολλάρος, 1920).
• Το κοινωνιστικό μανιφέστο των Μαρξ – Ένγκελς. Αθήνα, τυπ. της Εφημερίδας των εργατών, 1913.
• Γουσταύου Γκέιγερσταμ, Το βιβλίο του μιρκού αδελφού· Μυθιστόρημα ενός γάμου· Μετάφραση από το σουηδικό Κωνσταντίνου Χατζόπουλου. Αθήνα, Βασιλείου, 1915.
• Γκαίτε, Φάουστ. Αθήνα, Εστία, 1916.
• Γκόγκολ, Ο επιθεωρητής.
• Φραντς Γκριλλπάρτσερ, Μήδεια· Τραγωδία σε πράξεις τέσσερες· Μετάφραση Κωνσταντίνου Χατζόπουλου. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1927.
• Έρμαν Μπαγκ, Οι τέσσεροι διάβολοι· Μετάφραση Κώστα Χατζόπουλου. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1927.
• Ούγκο φον Χόφφμαννσταλ, Ηλέκτρα. Αθήνα, Εστία, 1916.
ΙΙΙ.Συγκεντρωτικές εκδόσεις
• Ποιήματα. Αθήνα, Ίκαρος, 1955.
• Άπαντα· ΠεζάΙ. Αθήνα, Ίκαρος, 1956.
• Άπαντα· ΠεζάΙΙ. Αθήνα, Ίκαρος, 1957.
• Άπαντα· Μέρος πρώτο· Πεζά · Φιλολογική επιμέλεια Ανθούλα Σεφεριάδου. Αθήνα, Πατάκης, 1988.
• Τα διηγήματα· Φιλολογική επιμέλεια Έρη Σταυροπούλου. Αθήνα, Συνέχεια, 1989.
• Τα ποιήματα · Εισαγωγή – φιλολογική επιμέλεια Γιώργου Βελουδή. Αθήνα, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 1992.
• Κριτικά κείμενα (εισαγωγή – επιμέλεια Κρίστας Ανεμούδη – Αρζόγλου). Αθήνα, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 1996.
1. Για αναλυτικότερα εργογραφικά στοιχεία του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου, βλ. Ανεμούδη – Αρζόγλου Κρίστα, Κωνσταντίνου Χατζόπουλου· Κείμενα Κριτικής· Μια πρώτη απόπειρα βιβλιογραφίας. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., 1983 και Καρβέλης Τάκης, «Κωνσταντίνος Χατζόπουλος», Η παλαιότερη πεζογραφία μας· Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμοΙ΄ (1900-1914), σ.86-131. Αθήνα, Σοκόλης, 1997.

Επιπλέον Πληροφορίες

Αρχείο του λογοτέχνη υπάρχει στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.)

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου