Είκοσι τέσσερα χρόνια από τον θάνατο του ποιητή τού «Αντισταθείτε» και τα μηνύματά του είναι επίκαιρα. Ο ποιητής του «Αντισταθείτε», ο Μιχάλης Κατσαρός, μιλούσε, μέσα απ’ τη ζωή και το έργο του, τη γλώσσα της επαναστατημένης συνείδησης - γομωμένη με ισχυρά «εκρηκτικά»: Στα «χρόνια της φωτιάς» της Εθνικής Αντίστασης πάλεψε, μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ και του ΕΑΜ, για τα πανανθρώπινα οράματα του σοσιαλισμού: «Τα οράματά μου, οι λαοί», έλεγε. Αργότερα, περπατώντας στους δρόμους της Αθήνας, προσχώρησε στον ΕΛΑΣ, με μια πλατιά ταινία στο στήθος του: «Η Αεροπορία του ΕΛΑΣ, Ελευθερία».
Πιάστηκε από συνεργάτες των Γερμανών κατακτητών, σύρθηκε στα κολαστήρια της Γκεστάπο. Βασανίστηκε αγρίως, κλείστηκε στις φυλακές Χατζηκώστα. Πήρε μέρος στον ηρωικό Δεκέμβρη του 1944, κατά των Εγγλέζων αποικιοκρατών. Το καλοκαίρι του 1945, ο «Ριζοσπάστης» δημοσίευσε ποίημά του με τον τίτλο «Σήμερα έγινα σύντροφος». Στις 20 του Μάη του 1947, πεθαίνει ο Γιώργος Σιάντος, ένας θρύλος του Κομμουνιστικού Κόμματος. Στις 26 του Μάη, ο «Ριζοσπάστης της Δευτέρας» φιλοξενεί το ποίημα του ΕΑΜίτη Μιχάλη Κατσαρού, «Στον τάφο του Γ. Σιάντου». Δεκαπεντασύλλαβος με δημώδες άρωμα θρήνου: «Αστροβολήστε πέλαγα! Κορφούλες ντουφεκάτε! / Επεσε ο γερο-πλάτανος και τράνταξε η γη μας! / Οι μαυρομάνες τον θρηνούν, κλαίνε τα παλικάρια. / Κι ανάβουνε στα στήθια τους δάσα και τραμουντάνες».
Το «Αντισταθείτε» είναι η επιστημολογία της Αντίστασης. Η σημειολογία του μας παραπέμπει διαρκώς στη διαλεκτική επεξεργασία για τον προσδιορισμό της ελευθερίας. Εγινε παρανάλωμα! Ανέβηκε στο συννεφιασμένο οροπέδιο, μαζί με τους δαφνοστεφείς ήρωες. Πορεύτηκε στους ιδεολογικούς δρόμους της Ρόζας Λούξεμπουργκ, του Λένιν, του Μαγιακόφσκι. Τον φώτιζαν όλοι οι ήρωες του 1821: «Την Ρούγα μου την παλαιά την χορηγώ διά τον εξόριστο Ρήγα». Ανέβηκε στο «Οροπέδιο» της Αντίστασης μαζί με τους ποιητές Μπλοκ, Μαγιακόφσκι, Αραγκόν, Νερούντα, Ρίτσο, Λειβαδίτη, Στάθη Πρωταίο και Αναγνωστάκη. Με ιδιαίτερη, μελωδική φωνή έψαλαν τους λαϊκούς αγώνες, την Οκτωβριανή επανάσταση του 1917, των οραμάτων, των ελπίδων, αλλά και των απογοητεύσεων που για ορισμένους αυτή προκάλεσε.
Η Αντίσταση τότε και σήμερα. Οι ρωγμές και οι όροι της πολιτικής εξουσίας. Η κριτική του ήταν: «Αντιστασιακούς έχουμε, εξ αντιστάσεως δεν έχουμε».
Από τους πρώτους Ελληνες ποιητές της λεγόμενης μεταπολεμικής γενιάς, του εμφυλίου και της ήττας, είδε τα ρήγματα του «πολιτικού ναού». Για να αναλύσει αυτές τις ιδέες, του «Αντισταθείτε», κατέβηκε πολύ χαμηλά. Μέχρι τα έγκατα της γης. Εγινε «αρουραίος» και αχθοφόρος των ιδεών της ελευθερίας. Προχώρησε πέρα από το νεκρό σώμα των ιδεών. Εφτασε μέχρι το λιοκόκκι της ανάλυσης ή της απορίας του. Ενας κύκλος βαμμένων λέξεων η ζωή του. Με τους νικητές μετά τον εμφύλιο να έχουν την αλαζονεία μιας αδίστακτης και αιματοβαμμένης εξουσίας, και για τον Μιχάλη Κατσαρό, ο κατατρεγμός και το ιδεολογικό κενό.
Ετσι, από τη δοκιμασία έφτασε στην ωριμότητα και την ανάλυση. Θέσεις πολιτικές τότε και τώρα. Μυστικές συνωμοτικές φράσεις του «1950» φανερές σήμερα. Μια φωνή αενάως για εκείνους που βλέπαμε και βλέπουμε και θα ξαναδούμε. Την όποια εξουσία, όταν δεν υπηρετεί τα συμφέροντα του λαού. Ο ποιητής βρίσκεται εν εγρηγόρσει με το «Αντισταθείτε».
Οταν αληθινά οι εξουσίες μπορούν να πουν στον λαό τους «Αντισταθείτε», «τότε μπορεί βέβαια να περάσουμε προς την ελευθερία». Ο ποιητής μάς έδωσε όραμα. Κήρυξε την αέναη επανάσταση. Η αποστασιοποίηση από τα πράγματα, τις παραστάσεις της εξουσίας. Να σταθείς κριτικά. Η εξουσία είναι για τον Κατσαρό το μόνο πράγμα που με τη χρήση του ο άνθρωπος δεν νιώθει κορεσμό, αντίθετα θέλει όλο και περισσότερα. Η Αριστερά ήταν για αυτόν η μεγάλη αγάπη του: Η ελευθερία. «Η Αριστερά είναι η τέχνη της αρετής», έλεγε. «Μην αφήσετε το νερό, τον άνεμο και τη γη. Κάθε λεπτό μαζί σας».
Συνέβαλε, βεβαίως, σε αυτό που συνηθίσαμε να λέμε αλλαγή ή καινούργιο στα δρώμενα. Είναι η ποίηση της διαφοράς, όπως είναι και η δημοκρατία της διαφοράς. Να υπηρετείς την πολιτεία και τον πολίτη, βεβαίως. «Κυκλοφορούσα αιώνες μέσα στο πλήθος σας / μαζεύοντας σκόρπιους σπόρους». «Αντισταθείτε... στα θούρια / στα γλυκερά τραγούδια με τους θρήνους / στους θεατές / στον άνεμο / σε όλους τους αδιάφορους και τους σοφούς / στους άλλους που κάνουνε το φίλο σας», «Αντισταθείτε στις υπηρεσίες των αλλοδαπών και διαβατηρίων».
«Εχω αρχίσει να πιστεύω ότι είμαι ολόκληρος η γυαλιστερή μπάλα του μπιλιάρδου και συγχρόνως η στέκα, ενώ ταυτόχρονα / μαζί μπορώ να βλέπω το παιχνίδι εξ αποστάσεως. Μερικές φορές βάζω και κιμωλία στη στέκα, και να η ποίηση», έλεγε ο ποιητής Μιχάλης Κατσαρός. Αυτή η μπάλα, που κυλούσε κάθε μέρα, μέχρι τον θάνατό του, έφτασε μέχρι τον ουρανό.
Υπερήφανος στη γη για τα διαλεκτικά του στοιχεία: «Ανεμος, νερό, φωτιά μέσα στο φύτρο πιο μικρό / δύναμη δύναμη βαθιά τα μόρια του κόσμου». Το μεγαλύτερο ποίημα είναι ο εαυτός μου, έλεγε χαμογελώντας. Εφυγε για την «έξοδό του» και την αθανασία τού «Αντισταθείτε», ενδόξως, ψάχνοντας τους «εφτά άδειους τηλεφωνικούς θαλάμους», για να ρίξει το κέρμα του, στους «Αρχαγγέλους».
Το «Αντισταθείτε» είναι η διαρκής προτροπή για τη μη απώλεια της εν εγρηγόρσει καταστάσεως του ανθρώπου. Υπήρξε: καταραμένος, ερωτικός, σαρκαστικός, νεόγλωττος, συλλαβιστής, εκκεντρικός, ο ποιητής κασκαντέρ! Μας καλεί να αντισταθούμε εναντίον της ομοιομορφίας, οικονομικής, πολιτιστικής, ολιγαρχικής και κοινωνικής. Οταν η τέχνη στηρίζεται στη βία και το «εξασκείν» την τέχνη σε προνόμια, τότε τα έργα, έλεγε, έχουν την τάση να γίνονται «φυλακές».
Σήμερα, που τα μείζονα κείμενα του αιώνα προετοιμάζονται για την εξόντωση της αυτονομίας τους, προϊόν της «μοιχείας» με την ιδιωτική οικονομία, «Αντισταθείτε»! Τότε, «υπάρχουν προϋποθέσεις για μια καινούργια άνοιξη». Ο αείμνηστος ποιητής, προφητικός νυν και αεί. Μας έφερε κρασί και μέθυσε τις καρδιές μας με νέους έρωτες.
Η τραγικότητα της επικαιρότητας του Μιχάλη Κατσαρού ή η ανατριχιαστικότητα της προφητικής του κατάνυξης είναι παρούσα με την επιστημολογία τού «Αντισταθείτε». Λάμπουν οι στίχοι του από τα «ίχνη βαστάζοντος παιδιού». Την αθωότητα. Ο Αγγελος της ελευθερίας...
*Ο Παναγιώτης Καραβασίλης, ποιητής αλλά και αναλυτής συστημάτων πληροφορικής, ήταν στενός φίλος του Μιχάλη Κατσαρού
πηγη: https://www.efsyn.gr