Ο Μάρκος Ανναίος Λουκανός (Marcus Annaeus Lucanus, 3 Νοεμβρίου 39 – 30 Απριλίου 65) ήταν Ρωμαίος ποιητής, ο οποίος γεννήθηκε στην Κόρδοβα της Ισπανίας. Ήκμασε στη Ρώμη κατά τους χρόνους του αυτοκράτορα Νέρωνα. Ανιψιός του Σενέκα του Νεότερου, σπούδασε ρητορική και γρήγορα αναμείχθηκε με την πολιτική ζωή. Ο Λουκανός, όπως και ο θείος του, ανήκε στον στενό αυλικό λογοτεχνικό κύκλο του Νέρωνα και αρχικώς επιχείρησε να τον εξυμνήσει, τελικώς όμως στράφηκε με το έργο του εμμέσως εναντίον της καταπιεστικής για την αριστοκρατία ηγεμονίας του. Έτσι εξέφραζε μία εύγλωττη μερίδα των ανώτερων κοινωνικών τάξεων η οποία έβλεπε με καχυποψία το αυτοκρατορικό καθεστώς που εγκαινίασε ο Αύγουστος και αναπολούσε το παλαιό καθεστώς, όταν κυρίαρχος της Ρώμης και κέντρο των αποφάσων ήταν η Σύγκλητος. Το αποτέλεσμα ήταν να χάσει την εύνοια του Νέρωνα και να διαταχθεί να αυτοκτονήσει, σε πολύ νεαρή ηλικία, για αντικυβερνητική συνωμοσία (την ίδια μοίρα υπέστη και ο Σενέκας).
Ο Λουκανός έγραψε ποιήματα όπως το έπος «Φαρσάλια», εμπνευσμένο από τον εμφύλιο πόλεμο του Ιουλίου Καίσαρα και του Πομπήιου, όπου εξυμνούσε υπογείως το συγκλητικό καθεστώς των περασμένων χρόνων. Με το έργο του αυτό στράφηκε ανοιχτά εναντίον του βιργιλικού ύφους: ο Βιργίλιος είχε αποθεώσει αλληγορικά τον Αύγουστο και τη νέα, αυτοκρατορική τάξη πραγμάτων με ένα ομηρικό έπος, ενώ ο ίδιος υπέσκαπτε ουσιαστικώς τον «φιλότεχνο» Αυτοκράτορα της δικής του εποχής με ένα «σύγχρονο», πεσσιμιστικό αντισυμβατικό ποίημα ευρισκόμενο στον αντίποδα της Αινειάδας· στα Φαρσάλια εκλείπει τελείως ο μυθολογικός μηχανισμός και οι θεϊκές παρεμβάσεις, υιοθετείται ένα σχεδόν χρονογραφικό ύφος και ο Ιούλιος Καίσαρας, προπάτορας του νέου καθεστώτος, σκιαγραφείται με τα μελανότερα χρώματα ως ένας επίδοξος, εγωκεντρικός τύραννος. Ο Πομπήιος από την άλλη, η αντίθετη όψη του Αινεία, παρουσιάζεται ως μία ρεαλιστική, υπέργηρη και εξελισσόμενη φιγούρα οικογενειάρχη με την Τύχη να τον έχει εγκαταλείψει. Τελικώς για τον Πομπήιο ο μόνος δρόμος για την ηθική ελευθερία είναι ο θάνατος για μια δίκαιη υπόθεση.