Έφυγε από τη ζωή ο σημαντικός Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος και θεωρητικός της λογοτεχνίας, Νάνος Βαλαωρίτης, το βράδυ της Πέμπτης, σε ηλικία 98 ετών.

Με τον θάνατο του Νάνου Βαλαωρίτη κλείνει ένα κεφάλαιο στην νεοελληνική λογοτεχνία, το οποίο «έγραψε» μόνος του, ήταν ο μοναδικός «εκπρόσωπός» του και ολοκληρώθηκε μαζί του.

Διότι αυτή η πολυεπίπεδη δημιουργική προσωπικότητα, «συνομίλησε», τόσο αισθητικά, όσο και πραγματικά, με τους εμβληματικότερους συντελεστές των ανανεωτικών ρευμάτων της παγκόσμιας λογοτεχνίας, από τον Μοντερνισμό του Τόμας Ελιοτ, τον Υπερρεαλισμό του Αντρέ Μπρετόν και την ελληνική «Γενιά του ’30», μέχρι τους Μπήτνικς, με τον Τζακ Κέρουακ και τον Λόρενς Φερλινγκέτι.

Συνεπώς, ναι μεν ο Νάνος Βαλαωρίτης αποτελεί, μαζί με τον Εμπειρίκο, μία από τις γνησιότερες σουρεαλιστικές λογοτεχνικές «φωνές» της Ελλάδας, ωστόσο, είναι προφανές ότι ξεπερνά την τυπική ένταξή του σε ρεύματα. 

Αλλωστε, όπως το έθεσε ο ίδιος μιλώντας στο Tvxs, επικαλούμενος τον Προυστ «το σπουδαιότερο πράγμα σε έναν συγγραφέα, είναι να μπορεί να ξεχάσει! Να μπορέσει να ξεχάσει, για ν' αρχίσει να ψάχνει να ξαναθυμηθεί»…

 

Διαβάστε επίσης

 

Η ζωή και το έργο του

Ο Νάνος Βαλαωρίτης γεννήθηκε στην Λωζάννη, στην Ελβετία και είναι γιος του Διπλωμάτη Κωνσταντίνου Βαλαωρίτη, γιου του Ιωάννη Α. Βαλαωρίτη. Γράφει από νέος και πρωτοδημοσιεύει στα Νέα Γράμματα το 1939. Το 1944 φεύγει απ' την γερμανοκρατούμενη Ελλάδα μέσω του Αιγαίου στην Τουρκία, από εκεί στη Μέση Ανατολή και τελικά στην Αίγυπτο όπου συναντάει τον Σεφέρη ο οποίος υπηρετούσε την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση ως γραμματέας της ελληνικής πρεσβείας στο Κάιρο. 

Το 1944 μετά από προτροπή του Σεφέρη ο Βαλαωρίτης ταξιδεύει στο Λονδίνο για να βοηθήσει στην ανάπτυξη λογοτεχνικών δεσμών μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας. Συναντά τους Τ.Σ. Έλιοτ, Γ.Χ. Όντεν, Ντύλαν Τόμας και εργάζεται για τον Λούις ΜακΝις στο BBC. 

Εκτός από τη μελέτη αγγλικής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου, κάνει και μεταφράσεις (στα αγγλικά) Ελλήνων μοντερνιστών ποιητών, μεταξύ των οποίων του Ελύτη και του Εμπειρίκου. Το 1947 εκδίδει την Τιμωρία των Μάγων, την πρώτη του ποιητική συλλογή, στο Λονδίνο. 

Το διάστημα 1954-60 έμεινε στο Παρίσι και γνώρισε τον Αντρέ Μπρετόν και τους υπερρεαλιστές. Στο Παρίσι γνώρισε την μελλοντική (1960) σύζυγό του, την Αμερικανίδα Μαρί Γουίλσον (1922-2017).

Το 1960 επιστρέφει στην Ελλάδα, και ανάμεσα 1963 και 1967 είναι ο εκδότης και διευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού Πάλι. Όταν η χούντα έρχεται στην εξουσία το 1967, νιώθει πως δεν έχει άλλη επιλογή παρά να αυτοεξοριστεί, έτσι το 1968 ταξιδεύει στις ΗΠΑ όπου και διδάσκει συγκριτική λογοτεχνία και δημιουργικό γράψιμο στο πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο, μια θέση που κράτησε για 25 χρόνια. Εκεί, ποιητικά του κείμενα εκδόθηκαν από τον οίκο City Lights του Λώρενς Φερλινγκέττι.

Οργάνωσε παρουσίαση των Ελλήνων υπερρεαλιστών στο Κέντρο Πομπιντού το 1990-91. Διηύθυνε από το 1989 έως το 1995 με τον ποιητή Αντρέα Παγουλάτο το περιοδικό «Συντέλεια», το οποίο επανεκδόθηκε το 2004 με τίτλο «Νέα Συντέλεια». 

Βραβεύσεις

Το 1959 βραβεύτηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης το οποίο και αρνήθηκε. Πήρε το Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1982) και το Κρατικό Βραβείο Χρονικού - Μαρτυρίας (1998). Επίσης έλαβε κι ένα βραβείο του Ν.Ρ.Α. [National Poetry Association (Αμερικανική Εταιρεία Ποίησης)] το 1996 - βραβείο που είχε δοθεί προηγουμένως στους Φερλινγκέττι, Γκίνσμπεργκ και άλλους. Έχει λάβει το Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το ποιητικό του έργο (2006). Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας του απένειμε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος Τιμής (2006). Το 2009 τιμήθηκε με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του. Βιβλία του έχουν εκδοθεί στο εξωτερικό σε αγγλικές και γαλλικές μεταφράσεις. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Στην Ελλάδα επέστρεψε μόνιμα το 2004.

Εργογραφία:

Ποίηση

  • Η τιμωρία των μάγων, Λονδίνο 1947
  • Κεντρική στοά, Αθήνα 1958
  • Εστίες μικροβίων, εκδ. Καλώδιο, Σαν Φρανσίσκο 1977
  • Ανώνυμο ποίημα του Φωτεινού Αηγιάννη, Ίκαρος 1978
  • Ο ήρωας του τυχαίου, Τραμ, Θεσσαλονίκη 1979
  • Η πουπουλένια εξομολόγηση, Ίκαρος 1982
  • Στο κάτω κάτω της γραφής, Νεφέλη 1984
  • Ο έγχρωμος στυλογράφος, Δωδώνη 1986
  • Ποιήματα Ι", Ύψιλον 1987, "Ποιήματα ΙΙ", Ύψιλον 1987
  • Ανιδεογράμματα, Καστανιώτης 1996
  • Ήλιος ο δήμιος μιας πράσινης σκέψης, Καστανιώτης 1996
  • Αλληγορική Κασσάνδρα, Καστανιώτης 1998
  • Η κάθοδος των Μ, Ύψιλον 2002
  • Μια αλφάβητος των κωφαλάλων, Άγκυρα 2003
  • Άστεγος ο Μέγας, Ύψιλον 2004
  • Το ξανανοιγμένο κουτί της Πανδώρας, Άγκυρα 2006

Πεζογραφία

  • Ο προδότης του γραπτού λόγου, Ίκαρος 1980
  • Απ' τα κόκκαλα βγαλμένη, Νεφέλη 1982, β΄ έκδοση 1999
  • Μερικές γυναίκες, Θεμέλιο 1982
  • Ο θησαυρός του Ξέρξη, Εστία 1984, Άγκυρα 2008
  • Η δολοφονία, Θεμέλιο 1984
  • Η ζωή μου μετά θάνατον εγγυημένη, Νεφέλη 1995
  • Παραμυθολογία, Νεφέλη 1996
  • Ο σκύλος του Θεού, Καστανιώτης 1998, β΄ έκδοση 2004
  • Τα σπασμένα χέρια της Αφροδίτης της Μήλου, Άγρα 2002
  • Γνωρίζετε την Ελπινίκη; Ηλέκτρα 2005

Δοκίμια

  • Ανδρέας Εμπειρίκος, Ύψιλον 1989
  • Για μια θεωρία της γραφής, Εξάντας 1990
  • Μοντερνισμός, πρωτοπορία και πάλι, Καστανιώτης 1997
  • Αλληλογραφία Γ. Σεφέρη - Ν. Βαλαωρίτη 1945-1958, Ύψιλον 2004
  • Για μια θεωρία της γραφής, Β, Ηλέκτρα 2006

https://tvxs.gr