Η καταστροφική πολιτική της κυβέρνησης κατά της πολιτιστικής κληρονομιάς και υπέρ των ιδιωτών δεν έχει τέλος. Δεν διστάζει μάλιστα να ψηφίσει νέο νόμο προκειμένου να παρακάμψει αυτούς που ισχύουν στο ελληνικό και διεθνές δίκαιο. Συνολικά 161 κυκλαδικές αρχαιότητες μοναδικής αξίας, «σπάνια ή ακόμα και παγκοσμίως μοναδικά δείγματα της τέχνης και της τεχνικής του κυκλαδικού πολιτισμού», που βγήκαν, προφανώς, παράνομα από τη χώρα ως προϊόντα λαθρανασκαφών και ανήκαν στην ιδιωτική συλλογή Αμερικανού δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία, αντί να επαναπατριστούν παραχωρούνται στο νεοσύστατο Ινστιτούτο Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού με έδρα το Ντελαγουέρ. Κάτοχος λοιπόν της συλλογής δεν γίνονται τα δημόσια ελληνικά μουσεία, αλλά το νεοσύστατο ινστιτούτο, στο οποίο τα παραχώρησε ο συλλέκτης, και με βάση το καταστατικό του έχει σκοπό την προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας! Οι αρχαιότητες θα δοθούν για έκθεση στα ιδιωτικά μουσεία, στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης για 50 χρόνια και στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης της Αθήνας θα εκτεθεί μέρος τους.

Στο υπουργικό συμβούλιο της Τρίτης (30/8/22) η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη παρουσίασε το νομοσχέδιο για την «Κύρωση της συμφωνίας μεταξύ του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης και του Ινστιτούτου Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού του Ντελαγουέρ, σχετικά με την επιστροφή στην Ελλάδα συλλογής αρχαιοτήτων του κυκλαδικού πολιτισμού». Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργικού συμβουλίου, με την προς κύρωση συμφωνία «τα μέρη συμφωνούν και αποδέχονται ότι το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, ως εκπρόσωπος του ελληνικού Δημοσίου, που είναι ο αποκλειστικός κύριος των ελληνικών αρχαιοτήτων, σύμφωνα με τον ελληνικό αρχαιολογικό νόμο, (i) αναγνωρίζει το μη κερδοσκοπικό νομικό πρόσωπο "Ινστιτούτο Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού" με έδρα το Ντελαγουέρ και με καταστατικό σκοπό την προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας ως κάτοχο μιας συλλογής 161 σπάνιων αρχαιοτήτων του κυκλαδικού πολιτισμού, η οποία παραχωρήθηκε στο ινστιτούτο από ιδιώτη συλλέκτη της Νέας Υόρκης, δυνάμει της από 21 Ιουλίου 2022 Σύμβασης Εισφοράς ("Contribution Agreement") μεταξύ τους και (ii) εγκρίνει την έκθεση της συλλογής στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης ("MΕΤ") και την επιστροφή του πρώτου μέρους αυτής στην Ελλάδα το αργότερο έως τη 15η Οκτωβρίου 2022 και την πραγματοποίηση της πρώτης παγκόσμιας έκθεσής του προς το κοινό [...] στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης».

Η πολιτική ηγεσία κινήθηκε με απόλυτη μυστικότητα για το εγχείρημα, ενώ δεν εξέδωσε οποιαδήποτε ανακοίνωση. Το ΥΠΠΟΑ θεωρεί όφελος ότι οι αρχαιότητες επαναπατρίζονται «χωρίς αντιδικία και χωρίς καμία απολύτως οικονομική επιβάρυνση του ελληνικού Δημοσίου». Αντί δηλαδή να διεκδικήσει νομικά τις αρχαιότητες, αναγνωρίζει ως κάτοχο το αμερικανικό ίδρυμα και φέρνει στη Βουλή μια συμφωνία η οποία προβλέπει ότι το ελληνικό Δημόσιο παραιτείται από κάθε ένδικη διεκδίκηση για παρανόμως εξαχθέντα αρχαία.

Θριαμβολογεί ότι για την έκθεσή τους στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης για 50 χρόνια, η αίθουσα θα δοθεί «χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση του ελληνικού Δημοσίου» και θα υπάρχει η ένδειξη «Ελληνική Δημοκρατία – Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού» («Hellenic Republic – Ministry of Culture and Sports»). Ενα μέρος από τη συλλογή θα εκτεθεί στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης από 1η Νοεμβρίου 2022 έως 31 Οκτωβρίου 2023.

Άμεση ήταν η αντίδραση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων που με ανακοίνωσή του εκφράζει την έκπληξη και την απορία του τόσο για τον χειρισμό της υπόθεσης όσο και για τη μυστικότητα, καθώς στελέχη των αρμόδιων υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ είχαν «πλήρη και παντελή άγνοια» για το νομοσχέδιο και την επιστροφή της συλλογής. Ο ΣΕΑ σημειώνει ότι ειδικά στην παρούσα συγκυρία όπου «η συζήτηση και η πίεση για την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών που έχουν αποκτηθεί παράνομα από μουσεία και συλλογές εντείνονται διεθνώς, όπως μάλιστα αποτυπώθηκε και στην πρόσφατη σύνοδο του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) στην Πράγα, η Ελλάδα όφειλε να πρωταγωνιστεί στις διεργασίες αυτές». Οι αρχαιολόγοι καλούν την κυβέρνηση να δώσει άμεσα στη δημοσιότητα το σχέδιο νόμου «για να κριθεί τι πραγματικά κρύβουν οι διθυραμβικές ανακοινώσεις για το μέλλον της πολιτιστικής κληρονομιάς» και θέτουν οκτώ καίρια ερωτήματα.

Ερωτήματα

● Είναι ή όχι γεγονός ότι πρόκειται για μια συλλογή σημαντικών ευρημάτων, προϊόντα λαθρανασκαφών από σημαντικές θέσεις του κυκλαδικού πολιτισμού, τα οποία έχουν καταφανώς εξαχθεί παράνομα από την Ελλάδα; Είχε ή όχι η χώρα μας κάθε νόμιμο και ηθικό λόγο να διεκδικήσει την κυριότητα και την κατοχή τους;

● Είναι ή όχι γεγονός ότι μεσολαβούν η ελληνική κυβέρνηση και η ελληνική Βουλή προκειμένου να εκτεθούν παρανόμως εξαχθείσες αρχαιότητες σε ένα ιδιωτικό μουσείο στην Ελλάδα (Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης) και σε ένα ιδιωτικό στη Νέα Υόρκη (Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης) και όχι να "επαναπατριστούν";

● Είναι ή όχι αλήθεια ότι η κατοχή των αρχαιοτήτων δεν θα περιέλθει στο ελληνικό Δημόσιο αλλά σε ένα ίδρυμα άγνωστης σύνθεσης, με έδρα τις ΗΠΑ, που ιδρύεται για αυτόν τον σκοπό; Ποια είναι η διοίκηση του ιδρύματος, το οποίο θα αποφασίζει στο εξής για την τύχη των 161 κυκλαδικών αρχαιοτήτων; Ποιος το σύστησε και πότε;

● Είναι ή όχι γεγονός ότι αυτό που παρουσιάζεται ως "επαναπατρισμός", δεν είναι παρά η πρώτη εφαρμογή της τροπολογίας περί μακροχρόνιας έκθεσης των αρχαιοτήτων (έως 50 έτη, όπως αυτή η κυβέρνηση εισηγήθηκε και ψήφισε στον N. 4761/2020) στο εξωτερικό, και μάλιστα αφορά την έκθεση παρανόμως εξαχθεισών αρχαιοτήτων που δεν θα έχουν έρθει ποτέ στη χώρα μας;

● Η συλλογή παρανόμως αποκτηθέντων αντικειμένων του κυκλαδικού πολιτισμού θα έρθει ποτέ μόνιμα ολόκληρη στην Ελλάδα, είτε μέσα στο χρονικό διάστημα των 50 χρόνων είτε ύστερα από αυτό, στον βαθμό που ο κάτοχός της είναι ένα ίδρυμα με έδρα τις ΗΠΑ;

● Είναι ή όχι γεγονός ότι το ΥΠΠΟΑ έχει ανακοινώσει την ίδρυση Μουσείου Κυκλαδικού Πολιτισμού, αφιερωμένου εξ ολοκλήρου στον κυκλαδικό πολιτισμό της 3ης χιλιετίας π.Χ., στο Κάστρο της Νάξου και οι αρμόδιες υπηρεσίες εργάζονται για την υλοποίησή του στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ [...], τα 161 αρχαία αντικείμενα θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν την έκθεση του δημόσιου και μοναδικού στον κόσμο Μουσείου Κυκλαδικού Πολιτισμού [...];

● Είναι ή όχι αλήθεια ότι αυτή η πρακτική έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πολιτική επαναπατρισμού πολιτιστικών αγαθών, η οποία έχει εφαρμοστεί διαχρονικά από όλες τις πολιτικές ηγεσίες του ΥΠΠΟΑ ήδη από τη δεκαετία του 1930;», ρωτάει ο ΣΕΑ και θυμίζει ότι μέσω αντιδικιών και της δικαστικής οδού, η χώρα μας έχει αναγκάσει μουσεία, συλλέκτες, αρχαιοπώλες να παραδώσουν αρχαιότητες που είχαν εξαχθεί παράνομα.

● «Γιατί απαιτείται η υπογραφή και κύρωση "συμφωνίας" μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών, με εμπλοκή της ελληνικής Βουλής, ενώ έχουν επιτευχθεί επιστροφές σημαντικών αρχαιοτήτων μέσω υπογραφής απλών μνημονίων συνεργασίας με φορείς όπως το μουσείο J. P. Getty (το 2008 και το 2011), το υπουργείο Πολιτισμού της Βάδης-Βιρτεμβέργης (2014);».


πηγη: https://www.efsyn.gr