Η πανδημία είναι συλλογικός κίνδυνος. Είμαστε όλοι μαζί απέναντί της. Και μαζί πρέπει να την αντιμετωπίσουμε. Ως κοινωνία. Τα προνόμια «μόνο για εμβολιασμένους» είναι ο χειρότερος τρόπος αντιμετώπισης: είναι διχαστικά. Σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία το προνόμιο έχει πάντοτε αρνητικό περιεχόμενο. Σημαίνει το αδικαιολόγητο πλεονέκτημα, κάτι που το απολαμβάνουν ορισμένοι μόνο, αντί να έχουν ισότιμα πρόσβαση όλοι. Γι’ αυτό και τα προνομιακά μέτρα θέτουν πάντοτε ζητήματα συνταγματικότητας.

Το προφανές είναι ότι όσοι δεν ανήκουν στους «προνομιούχους» αποκλείονται από διάφορες πτυχές της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, το δικαίωμα συμμετοχής στην οποία προστατεύεται από το άρθρο 5 παράγραφος 1 του Συντάγματος. Κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες (εστίαση, μετακινήσεις κ.λπ.) μόνο για ορισμένους δεν νοούνται στο σύστημά μας. Τα εστιατόρια ή λεωφορεία «μόνο για εμβολιασμένους» είναι εξίσου αδιανόητα όσο και εκείνα «μόνο για λευκούς» που γνωρίσαμε σε άλλους τόπους και άλλες εποχές. Οπως εκείνα συνιστούσαν φυλετική διάκριση, αυτά συνιστούν διάκριση λόγω υγειονομικής κατάστασης.

Για την προαγωγή του εμβολιασμού θα μπορούσαν να θεσπιστούν κίνητρα, δηλαδή μέτρα θετικής επιβράβευσης. Σε εκείνες τουλάχιστον τις πληθυσμιακές ομάδες όπου ο εμβολιασμός καθίσταται υποχρεωτικός, η παράβαση της υποχρέωσης θα μπορούσε να συνοδεύεται ακόμα και από αρνητικές συνέπειες, δηλαδή κυρώσεις. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν είναι συνταγματικά επιτρεπτό να θεσπίζονται αρνητικά αντι-κίνητρα, δηλαδή να τιμωρούνται με αποκλεισμό από κοινωνικές δραστηριότητες όσοι από τον γενικό πληθυσμό δεν έχουν εμβολιαστεί παρότι δεν έχουν καταρχήν τη σχετική υποχρέωση. Δεν νοείται τιμωρία χωρίς παράβαση μιας νομικής υποχρέωσης. Βασική αρχή του φιλελευθερισμού είναι ότι το δίκαιο δεν μπορεί να τιμωρεί αντικοινωνικές απλώς συμπεριφορές, αν δεν τις έχει καταστήσει παράνομες. Είναι το ίδιο σαν να τιμωρεί το δίκαιο κάποιον απλώς επειδή είναι αγενής.

Ακόμη χειρότερο είναι ότι τα μέτρα που ανακοινώθηκαν δεν τιμωρούν μόνο την αντικοινωνική συμπεριφορά όσων επιλέγουν να μην εμβολιαστούν. Τιμωρούν, εξίσου και αδιακρίτως, και όσους δεν έχουν επιλογή. Καταρχάς, όσους για ιατρικούς λόγους εξαιρούνται από τον εμβολιασμό. Και, κυρίως, όσους δεν έχουν προλάβει να εμβολιαστούν μέχρι την έναρξη ισχύος των μέτρων, μια και το εμβολιαστικό πρόγραμμα είναι σε εξέλιξη και φαίνεται πως έχει ακόμα χρόνο μπροστά του.

Υπάρχει όμως και μια άλλη όψη, που ίσως είναι πιο σκοτεινή. Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν αναθέτουν –ακριβέστερα, μεταθέτουν– στους επαγγελματίες της εστίασης, των μεταφορών και άλλων κλάδων την ευθύνη και την εξουσία να ελέγχουν τους πελάτες τους για να επιλέξουν εκείνους στους οποίους επιτρέπεται να παρέχουν τις υπηρεσίες τους.

Είναι αμφίβολο αν η επιβολή της υποχρέωσης επιλογής πελατών είναι συμβατή με την οικονομική ελευθερία τους, την οποίαν επίσης προστατεύει το άρθρο 5 παράγραφος 1 του Συντάγματος. Το ακόμα χειρότερο εδώ, όμως, είναι ότι η μεθόδευση αυτή συνιστά ακόμη ένα βήμα προς την κοινωνία της επιτήρησης. Μια συνθήκη δηλαδή όπου το κράτος δεν περιορίζεται να επιτηρεί το ίδιο με διάφορους τρόπους τους πολίτες, αλλά υποχρεώνει και ιδιώτες να τους επιτηρούν για λογαριασμό του.

Οι αυτοαποκαλούμενοι φιλελεύθεροι έχουν σιωπήσει για πολλά αμφιλεγόμενα μέτρα την περίοδο της πανδημίας. Η σιωπή τους συνιστά συνενοχή όσο η έλλειψη αντιδράσεων εθίζει την κρατική εξουσία σε ολοένα και πιο αντιδραστικές παρεκκλίσεις. Θα σιωπήσουν και τώρα;

πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

πηγη: https://left.gr