Το πρωί της 15ης Απριλίου 2009, φοιτητές της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών στο Ζάγκρεμπ διέκοψαν μαθήματα για να δηλώσουν αποκλεισμό των εγκαταστάσεων. Αυτό που ξεκίνησε ως μια ακόμη φοιτητική απεργία ενάντια στην αχαλίνωτη εμπορευματοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα γινόταν την ημέρα που η Αριστερά γεννήθηκε - ή μάλλον θα αναγεννηθεί - στα μετα-σοσιαλιστικά Βαλκάνια.

Εμπνευσμένοι από μια βραχύβια φοιτητική εργασία που πραγματοποιήθηκε στο Βελιγράδι το 2006, οι μαθητές στο Ζάγκρεμπ οργάνωσαν τον αγώνα τους γύρω από έναν στόχο (δωρεάν εκπαίδευση), μια μέθοδο (αποκλεισμός και κατοχή) και μια φόρμα (συνέλευση ολομέλειας ή ολομέλεια) ). Αυτό το κοκτέιλ, μαζί με την ενθουσιώδη υποστήριξη που επεκτάθηκε αμέσως από μια ποικιλία φορέων της κοινωνίας των πολιτών, ακαδημαϊκών, πνευματικών και πολιτιστικών φορέων στην Κροατία καθώς και σε ολόκληρη την περιοχή μετέτρεψαν αυτήν την φοιτητική κατοχή σε πολιτικό σεισμό.

Θα προόριζε όλα τα χαρακτηριστικά της νέας Αριστεράς των Βαλκανίων: μια ευρεία συμμαχία αριστερών και προοδευτικών ηθοποιών, έναν αγώνα για τα κοινά (σε αυτήν την περίπτωση, την εκπαίδευση), την εκπόνηση της αντι-καπιταλιστικής κριτικής της μετα-σοσιαλιστικής κατάστασης, και τελευταίο αλλά σίγουρα όχι λιγότερο σημαντικό, η χρήση της οριζόντιας και συμμετοχικής δημοκρατίας Όποιος είναι αόριστα εξοικειωμένος με την ατελείωτη «μετάβαση» των μετα-σοσιαλιστικών κοινωνιών προς τις οικονομίες της ελεύθερης αγοράς και τις φιλελεύθερες δημοκρατίες από το 1989 θα αναγνωρίσει αμέσως πόσο άσχημα και ακόμη και σοκαριστικά αυτά τα γεγονότα στο Ζάγκρεμπ ήταν για τους ανθρώπους σε αυτήν την περιοχή, όπου τόσο η ιδεολογία όσο και Το σύγχρονο πολιτικό κίνημα του σοσιαλισμού προοριζόταν να τοποθετηθεί στον κάδο απορριμμάτων της ιστορίας.

Η κατάρρευση του σοσιαλιστικού μπλοκ όχι μόνο εξαφάνισε ολόκληρα τα πολιτικά συστήματα από το χάρτη, αλλά και τις οργανωτικές δομές και τις πολιτιστικές παραδόσεις των σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών εργατικών κινημάτων. Κυριολεκτικά μια μέρα στην άλλη, η υπεράσπιση αυτών των κινήσεων για αλληλεγγύη και κοινωνική ισότητα - συμπεριλαμβανομένου του αγώνα για δωρεάν υπηρεσίες υγείας, στέγαση και εκπαίδευση - υποβλήθηκε σε πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική περιθωριοποίηση. Τα υλικά σύμβολα και η ιδεολογία των πρώην καθεστώτων διαγράφηκαν βιαστικά μέσω της καταστροφής και της απομάκρυνσης των μνημείων, της ονομασίας των δρόμων και των αλλαγών στο δημόσιο λεξιλόγιο.

Τα σοσιαλιστικά καθεστώτα διέφεραν σημαντικά όσον αφορά την προέλευσή τους, την πολιτική οργάνωση, τις κοινωνικές και οικονομικές πολιτικές και τις μεθόδους καταστολής της διαφωνίας, αλλά συλλογικά θεωρήθηκαν ως ένα ανεπιθύμητο ιστορικό διάλειμμα, μια εκτροπή ξένη προς τις εθνικές παραδόσεις. Ο παγκόσμιος zeitgeist της δεκαετίας του 1990, γενικά απορρίπτοντας τα σοσιαλιστικά ιδανικά, συνορεύει με την αντικομμουνιστική υστερία στην Κεντρική, Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη. Η οργή ενάντια στον σταλινικό πατερναλισμό και την καταπίεση οδήγησε επίσης σε έναν ιστορικό ρεβιζιονισμό ότι σε ορισμένες χώρες ήταν ανοιχτός, ή μόλις σκεπασμένος, στην επιβεβαίωση των συνεργατικών, φασιστικών και ναζιστικών κινημάτων και προσωπικοτήτων.

Η κατάρρευση των σοσιαλιστικών καθεστώτων που μοιάζει με ντόμινο διαβρώθηκε οποιεσδήποτε έννοιες πιθανών εναλλακτικών λύσεων, ή ενός δρόμου για αυτές τις κοινωνίες που έχουν κολλήσει τώρα ανάμεσα στην ήττα του κρατικού σοσιαλισμού και τον θρίαμβο του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Κανείς δεν μίλησε πλέον, όπως είχαν οι πρώην αντιφρονούντες, για τον «σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο», όπως όλοι ήλπιζαν αντί για «καπιταλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο» - κάτι πιο κοντά στην εικόνα της σουηδικής σοσιαλδημοκρατίας στην ακμή της παρά στο βαθύ κοινωνικό ανισότητες βρετανικών και αμερικανικών κοινωνιών. Σε κάθε περίπτωση, η ιδέα μιας κοινωνίας που βασίζεται στην αλληλεγγύη και την κοινωνική και οικονομική ισότητα, και επομένως σε μια κριτική του καπιταλισμού, δεν έπαιξε κανένα ρόλο σε αυτήν τη νέα παγκόσμια τάξη. Η διακήρυξη από τον νεοφιλελευθερισμό ότι ο καπιταλισμός είναι το «μοναδικό παιχνίδι στην πόλη» και η φιλελεύθερη αυταπάτη του «τέλους της ιστορίας» και οι δύο αντηχεί αμέσως σε μέρη των Βαλκανίων, στη Ρουμανία,Βουλγαρία και Αλβανία - και, μετά από μια σειρά καταστροφικών πολέμων, στις χώρες που κάποτε σχημάτισαν τη Γιουγκοσλαβία.

Αυτός ο νέος τόμος των Igor Štiks και Krunoslav Stojaković καταγράφει τους αγώνες, τις επιτυχίες και την αποτυχία της νέας Αριστεράς στα Βαλκάνια την τελευταία δεκαετία και εισάγει διεθνείς αναγνώστες στους οργανισμούς, τους ηθοποιούς και τους συνασπισμούς που οδηγούν την αναγέννησή του.

Download the PDF

πηγη:https://www.rosalux.de/en/publication/id/44627/the-new-balkan-left?cHash=55eeecb96d8cd12f4ebc90581152b855