Loading...

Κατηγορίες

Δευτέρα 25 Νοέ 2019
Το «κόλπο γκρόσο» της αναθεώρησης
Κλίκ για μεγέθυνση

14:50 | 25.11.2019

Κώστας Δουζίνας

 

 

 

H διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης, που ολοκληρώνεται σήμερα, άρχισε το 2016 με μια πρωτοφανή δημόσια διαβούλευση. Η Νέα Δημοκρατία απείλησε ότι δεν θα συμμετάσχει.

 
Οι συνταγματικές αλλαγές δεν είναι ιδεολογικά, αξιακά ή πολιτικά ουδέτερες. Αποτελούν πεδίο μάχης μεταξύ συγκρουόμενων ιδεολογιών και ταξικών συμφερόντων, βρίσκονται δηλαδή στον πυρήνα της πολιτικής.

H διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης, που ολοκληρώνεται σήμερα, άρχισε το 2016 με μια πρωτοφανή δημόσια διαβούλευση. Η Νέα Δημοκρατία απείλησε ότι δεν θα συμμετάσχει.

Αναγκάστηκε όμως να πάρει μέρος, κατέθεσε δεκάδες προτάσεις στην προτείνουσα Βουλή και καταψήφισε τη συντριπτική πλειονότητα των προτάσεων. Τώρα προτείνει πέντε ουσιαστικές αλλαγές, οι τρεις των οποίων ήταν του ΣΥΡΙΖΑ: την αποσύνδεση της αδυναμίας εκλογής του Προέδρου από τη διάλυση της Βουλής, την εισαγωγή της ψήφου των αποδήμων και τη μερική βελτίωση του άρθρου 86 περί ποινικής ευθύνης υπουργών.

Η Δεξιά τις υιοθέτησε και τις παραμόρφωσε. Οι αναθεωρήσεις του 2001 και του 2008 χαρακτηρίστηκαν «άνευρες» με μικρό θεσμικό αποτύπωμα. Αυτή θα είναι η τύχη και της σημερινής, που θα μείνει στην Ιστορία ως η αναθεώρηση του «κόλπου».

Αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή. Στη συζήτηση της Βουλής ακούγεται από όλες τις πλευρές ότι στην αναθεώρηση πρέπει να υπάρχουν συναινέσεις. Αλλά η συναίνεση ισχύει μόνο σε τεχνικά θέματα που δεν πηγαίνουν στην καρδιά της πολιτικής αντιπαράθεσης. Δεν θα έπρεπε να προκαλεί έκπληξη.

Το Σύνταγμα εκφράζει την ισορροπία των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων τη στιγμή της θέσπισης, της αναθεώρησης ή της ερμηνείας του. Οι συνταγματικές αλλαγές δεν είναι ιδεολογικά, αξιακά ή πολιτικά ουδέτερες. Αποτελούν πεδίο μάχης μεταξύ συγκρουόμενων ιδεολογιών και ταξικών συμφερόντων, βρίσκονται δηλαδή στον πυρήνα της πολιτικής.

Οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ και της Ν.Δ. που παρουσιάστηκαν στην προηγούμενη Βουλή δίνουν τα δύο σχέδια που συγκρούονται για το αύριο. Από τη μία, το όραμα για μια προοδευτική χώρα δημοκρατίας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Από την άλλη, οι προτάσεις της Δεξιάς, μαζί με αυτές του ΣΥΡΙΖΑ που είχε απορρίψει, σηματοδοτούν τη συνέχεια του παλιού, του business as usual και της κοινωνικής αναλγησίας.

Οι περισσότερες απορρίφτηκαν από την προηγούμενη Βουλή για να αποφύγει η χώρα τη συνταγματική επιστροφή στα μνημόνια. Η επιβεβλημένη απόρριψή τους έχει όμως μια παράπλευρη απώλεια. Οι προτάσεις της Δεξιάς δεν βρίσκονται σήμερα στον δημόσιο διάλογο. Η προβολή και συζήτηση του συνολικού συνταγματικού πακέτου θα έδινε ένα πανόραμα των αντιδραστικών σχεδίων της Δεξιάς. Η Ελλάδα γλίτωσε από τη συνταγματική τους κατοχύρωση, αλλά και η Νέα Δημοκρατία απέφυγε την έκθεσή τους σε συστηματική δημόσια εξέταση.

Ας θυμηθούμε λοιπόν το χάσμα που χωρίζει τα δύο συνταγματικά σχέδια.
Κοινωνικό κράτος

Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ εισάγει ή ενισχύει μια σειρά κοινωνικών δικαιωμάτων και δημόσιων αγαθών στην υγεία και την κοινωνική πρόνοια. Προστατεύει την εργασία και εγγυάται ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Απαγορεύει την ιδιωτικοποίηση του νερού και της ενέργειας.

Δίνει κανονιστική πυκνότητα στα απισχνασμένα κοινωνικά δικαιώματα και τα κάνει δικαστικά αγώγιμα όπως τα ατομικά και τα πολιτικά. Για την Αριστερά, τα κοινωνικά δικαιώματα δεν είναι δευτερεύοντα ούτε αποτελούν δίχτυ ασφαλείας για τους φτωχούς συμπολίτες μας, μια παραλλαγή φιλανθρωπίας. Η συνταγματοποίησή τους αποτελεί τμήμα του σταδιακού κοινωνικού μετασχηματισμού προς τον ορίζοντα της ισότητας και της δημοκρατίας.

Διαμετρικά αντίθετη, η Νέα Δημοκρατία επικαθόριζε την κοινωνική πολιτική με τη συνταγματοποίηση του «χρυσού κανόνα» των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, των ελεύθερων αγορών και των ιδιωτικών κερδοφορικών πανεπιστημίων. Αλλά ο «χρυσός» κανόνας είναι χρυσός μόνο για τους σύγχρονους Μίδες. Αν ο προϋπολογισμός δεν ισοσκελιστεί, θα κοπούν μισθοί και συντάξεις, είπαν στην επιτροπή της αναθεώρησης οι κ. Βορίδης και Γεωργιάδης. Ετσι θα έμπαινε ο νεοφιλελευθερισμός στο Σύνταγμα, όπως απαιτούσε ο Σόιμπλε και το ΔΝΤ.

Υπάρχει και ένα παράδοξο. Η συνταγματοποίηση του νεοφιλελευθερισμού πηγαίνει χέρι χέρι με την αποφιλελευθεροποίηση, την εγκατάλειψη του πολιτικού φιλελευθερισμού και του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει την απαγόρευση διακρίσεων λόγω φύλου, ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού και αναγνωρίζει την υποχρέωση ίσης αμοιβής για ίση εργασία ανεξάρτητα από την ηλικία.

Οταν η ομοφοβία, ο ρατσισμός, ο σεξισμός και η γυναικοκτονία δηλητηριάζουν την κοινωνία, πρέπει να νομοθετήσουμε τον αποτροπιασμό μας για κάθε διάκριση. Η Ν.Δ. διαφωνεί με την πρόταση. Συνταγματοποιεί τον οικονομικό φιλελευθερισμό αλλά εγκαταλείπει την πολιτική του μορφή αρνούμενη προστασίες που είναι σεβαστές σε όλη την Ευρώπη. Η συνταγματική σύμπλευση του νεοφιλελευθερισμού με τα φαντάσματα της Ακροδεξιάς.
Δημοκρατία

Ολες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό, λέει το άρθρο 1 του Συντάγματος. Αλλά η λαϊκή κυριαρχία βρίσκεται σε υποχώρηση και οι αγορές επιβάλλονται στην πολιτική. Οι κοινωνίες είναι πολύπλοκες, μας λένε, τα προβλήματα είναι δύσκολα, η πάλη των τάξεων τελείωσε, οι κοινωνικές εντάσεις έχουν μειωθεί. Μόνο ειδικοί και τεχνοκράτες έχουν τις σωστές απαντήσεις στα οικονομικά, αναπτυξιακά και περιβαλλοντικά προβλήματα της εποχής.

Ετσι αφαιρείται ύλη και αρμοδιότητες από την πολιτική και μεταφέρονται σε μη κοινοβουλευτικά ελεγχόμενους φορείς, ανεξάρτητες αρχές, συνταγματικά και άλλα ειδικά δικαστήρια, ισχυρούς προέδρους της Δημοκρατίας. Πολλά από τα λεγόμενα «θεσμικά αντίβαρα» είναι ανεξέλεγκτα βαρίδια της πολιτικής, την απονευρώνουν και αποξενώνουν τους πολίτες.

Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει την απλή αναλογική που οδηγεί σε κυβερνητικές συναινέσεις, το καλύτερο πολιτικό αντίβαρο στον αυταρχισμό της κυβέρνησης. Υποστηρίζει την επέκταση της λαϊκής συμμετοχής και την άμεση δημοκρατία με τη κατοχύρωση δημοψηφισμάτων και τη θεσμοθέτηση της λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας.

Αυτά τα μέτρα φέρνουν τον λαό στο προσκήνιο και τη διαβούλευση στον λαό. Αποτελούν την αρχή μιας πορείας επανασύνδεσης της δημοκρατίας με τον δήμο. Η άρνηση της Ν.Δ. αποκαλύπτει το βασικό της ένστικτο: τον φόβο του λαού, τον τρόμο των ενεργών πολιτών.
Τα δύο κόλπα

Η μόνη σημαντική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ που υιοθέτησε η Νέα Δημοκρατία, παρ’ ότι διαφωνούσε απόλυτα, ήταν αυτή για τη διαδικασία εκλογής του Προέδρου. Την ψήφισε στην προηγούμενη Βουλή για να έχει πάνω από 180 ψήφους, σκοπεύοντας να την αλλάξει πλήρως με την πλειοψηφία που θα είχε αν κέρδιζε τις εκλογές.

Ηταν το «κόλπο γκρόσο», όπως δήλωσε περιχαρής ο «εμπνευστής» του τον Ιανουάριο, όταν τελείωσε η σχετική ψηφοφορία. Σαν κάτι παπατζήδες στο Μοναστηράκι είχε «παγιδέψει» τους αφελείς, αποτρέποντας τη «δεξιά παρένθεση», την οποία όμως ο ΣΥΡΙΖΑ είχε αποκλείσει με την πρότασή του.

Οπως είπε ο εμπνευστής την περασμένη εβδομάδα, η πολιτική προαγωγή του καθυστέρησε. Τώρα ήρθε πλούσια και την αξίζει. Είναι από τους ελάχιστους καλλιεργημένους δεξιούς και έχει μελετήσει τις μηχανές της perfidious Albion. Είδαμε πάλι την ταξική αλαζονεία που «ξεγέλασε» τους πληβείους για να εκλέγει τον Πρόεδρο μόνη της. Η κουτοπονηριά συμπαραστάτης της εξουσίας.

Το δεύτερο «κόλπο» είναι το άρθρο 86. Για την Αριστερά, η αλλαγή του συστήματος ευθύνης υπουργών είναι εμβληματική. Η κατάργηση της σύντομης παραγραφής είναι μια αρχή. Αλλά τα νομικίστικα παιχνίδια με τα «κατά την άσκηση» και «επ’ ευκαιρία» είναι αλυσιτελή. Πρέπει να καταργηθεί το 86, δηλαδή το σύστημα που οδηγεί στο «τέλειο έγκλημα» και την ατιμωρησία των πολιτικών (https://www.efsyn.gr/themata/politika-kai-filosofika-epikaira/144939_tel...).

Ο,τι ισχύει για όλους τους πολίτες πρέπει να ισχύει για τους υπουργούς, όπως στη Γερμανία, τη Μεγάλη Βρετανία και πολλά κράτη. Ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε μια άτολμη πρόταση και η Δεξιά την εκμεταλλεύτηκε, αφήνοντας το σύστημα ουσιαστικά αλώβητο, στις διαθέσεις των δικαστών. Συμπέρασμα; Στα δικαιώματα και τη δημοκρατία ακολουθήσαμε τις πίστεις μας και αφήσαμε ένα σημάδι για το μέλλον. Στα θεσμικά δειλιάσαμε. Αποτύχαμε. Θα προσπαθήσουμε ξανά. Θα αποτύχουμε καλύτερα.

* O Κώστας Δουζίνας είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και πρόεδρος του Ιδρύματος «Νίκος Πουλαντζάς»

πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

https://left.gr

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου