Μπορεί να κατηγορηθεί η υπουργός πολιτισμού Λίνα Μενδώνη για παράβαση καθήκοντος στην περίπτωση της υπόθεσης των 161 αρχαιοτήτων της συλλογής Στερν; Έχει δίκιο η αντιπολίτευση και το σύνολο των αρχαιολόγων που αντιδρούν και μιλούν για παράνομες διαδικασίες και νομιμοποίηση της αρχαιοκαπηλίας, κατηγορίες που η υπουργός αρνείται;

Το έγγραφο που δημοσιεύει το tvxs σήμερα δεν αφήνει καμία αμφιβολία. Πρόκειται για έγγραφο της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπ. Πολιτισμού, το οποίο είχε κατατεθεί στην Βουλή πριν την κύρωση της συμφωνίας και σημειώνει βήμα προς βήμα, με ποιον τρόπο η υπουργός κινήθηκε έξω από κάθε νόμιμη διαδικασία.

Στο έγγραφο, επιβεβαιώνεται πως η υπουργός, έμαθε την ύπαρξη της Συλλογής Στερν και την κράτησε κρυφή από τις υπηρεσίες και τις διωκτικές αρχές που θα μπορούσαν να δράσουν για την έρευνα της προέλευσης των αρχαίων και την πιθανή κατάσχεσή τους.  Υπέγραψε εν κρυπτώ τη συμφωνία τον περασμένο Ιούλιο, ενώ υπάρχουν σαφείς διατάξεις στον αρχαιολογικό νόμο σχετικά με το τι πρέπει να πράξει όποιος -  αντιληφθεί την ύπαρξη μνημείων που ανήκουν στην  πολιτιστική κληρονομιά της χώρας, στην κατοχή ιδιώτη. Επίσης η κ. Μενδώνη, υπέγραψε μια συμφωνία χωρίς να ελέγξει την προέλευση των αρχαιοτήτων και τη διαδρομή τους ως την Ν. Υορκη.

Οι αρμόδιες υπηρεσίες, ενημερώθηκαν για τη Συλλογή Στερν μέσω του τύπου και άρχισαν να ψάχνουν το τι συμβαίνει με τη συλλογή, αφότου ο νόμος είχε κατατεθεί στη Βουλή. Η Γενική Διεύθυνση -και όχι η υπουργός- ήταν αυτή που ζήτησε τη γνώμη της αρμόδιας υπηρεσίας , όπως μαθαίνουμε από την ημερομηνία του άλλου εγγράφου, που αφορά το πότε κινήθηκε η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών!

Το έγγραφο της  Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπ. Πολιτισμού, περιγράφει τη διαδικασία που θα έπρεπε να ακολουθηθεί σύμφωνα με τον Αρχαιολογικό Νόμο  και προτείνει τη νόμιμη διαδικασία αντιμετώπισης του Στερν. Όλες οι παραλείψεις που περιγράφονται στο έγγραφο ουσιαστικά βαρύνουν αποκλειστικά την υπουργό, αφού η υπουργός και το γραφείο της είχαν τον αποκλειστικό χειρισμό της υπόθεσης, με διαπραγματεύσεις που κρατήθηκαν μυστικές από κάθε αρμόδια Υπηρεσία και διωκτική αρχή. 

«...ανακύπτουν ζητήματα  παράκαμψης των προβλεπόμενων από τον αρχαιολογικό νόμο διαδικασιών που συνιστούν ουσιώδεις παραλείψεις της διοίκησης.

Ως προς τη νομιμότητα, σημειώνεται ότι πρόκειται για παραλείψεις νόμιμων οφειλομένων ενεργειών και ουσιώδους τύπου, καθώς αυτές προβλέπονται ρητώς από ειδικές διατάξεις.  Οι σημαντικότερες εξ αυτών αφορούν τη διαδικασία περί άδειας κατοχής κινητών μνημείων και δανεισμού τους, οι οποίες φαίνεται να αγνοήθηκαν και να υποκαταστάθηκαν από τη συναφθείσα συμφωνία.

Εν προκειμένω, η παραχώρηση της κατοχής προς το Ινστιτούτο Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού του Ντελαγουέρ (HACI), πραγματοποιήθηκε κατά παράδοξο τρόπο μέσω της από 21-7-22 γραπτής ιδιωτικής συμφωνίας μεταξύ του Λέοναρντ Στερν και του ανωτέρω ιδρύματος. Κατά τη σύμβαση αυτή, είναι ο Λ. Στερν που μεταβιβάζει την κυριότητα προς το Ινστιτούτο και όχι  ο κύριος των κινητών μνημείων (το ελληνικό δημόσιο). Ενώ με την προς κύρωση συμφωνία, το δημόσιο αναγνωρίζει ως έγκυρη και ισχυρή τη συμφωνία αυτή.

Ωστόσο όπως είναι φανερό, ο LS είναι παντελώς αναρμόδιος να μεταβιβάσει οποιοδήποτε δικαίωμα προς τρίτον, καθώς η υπουργός πολιτισμού της Ελλάδας, είναι η μοναδική αρμόδια εκ του νόμου να δώσει σχετική άδεια, κατόπιν γνωμοδότησης του ΚΑΣ, ως εκπρόσωπος του κυρίου ιδιοκτήτη (ελληνικό δημόσιο).

Επομένως η σύμβαση εισφοράς, που αποτελεί στην πραγματικότητα σύμβαση μεταβίβασης δικαιώματος κατοχής, είναι παντελώς ανίσχυρη και δεν παράγει έννομες συνέπειες, διότι

α. έχει συναφθεί από αναρμόδια πρόσωπα, β. έχει πραγματοποιηθεί με συμφωνία και όχι με υπουργική απόφαση, γ. έχει συμφωνηθεί κατά παράλειψη ουσιώδους τύπου (έχει παραχθεί χωρίς υπ. απόφαση και γνωμοδότηση του ΚΑΣ). Σημειώνεται ότι η γνωμοδότηση του ΚΑΣ διαμορφώνεται από τις εισηγήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών του Υπ. Πολιτισμού οι οποίες εν προκειμένω δεν συνέταξαν σχετική εισήγηση».

Αναφέρονται επίσης  παραλείψεις ως τον μακροχρόνιο δανεισμό και την έκθεση των μνημείων στο HACI και το ΜΕΤ σημειώνοντας πως:

«Δεν πληρούται καμία διαδικασία του νόμου και δεν ακολουθήθηκε η νόμιμη διαδικασία»

Η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπ. Πολιτισμού, πρότεινε τέλος αντί της ψήφισης της συμφωνίας στη Βουλή, την άμεση αναστολή της κύρωσής της, ώστε:

• Να παραδώσει ο Στερν τα αντικείμενα  στα χέρια των υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ για έλεγχο, να καταθέσει τα νομιμοποιητικά έγγραφα, να ανακληθεί η συμφωνία περί έγκρισης και παραχώρησης του δικαιώματος της κατοχής στο ινστιτούτο HACI και να περιέλθει στο ΥΠΠΟΑ.
• Να καταθέσει ο Στερν αίτηση για άδεια κατοχής, και να εισηγηθούν οι αρμόδιες υπηρεσίες για το αν πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις
• Να υποβάλει αίτηση το ΜΕΤ (Μητροπολιτικό Μουσείο Ν. Υορκης) για έκδοση απόφασης δανεισμού και έκθεσης αρχαιοτήτων.
• Να εισηγηθούν οι υπηρεσίες, να γνωμοδοτήσει το ΚΑΣ και να εκδοθεί υπουργική απόφαση εφόσον πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις.

Τίποτε από τα παραπάνω δεν έκανε η Υπουργός. Αντιθέτως, αφού αποδείχτηκε ότι ένα ειδώλιο ήταν στο αρχείο του αρχαιοκάπηλου Μαικήνα, όχι μόνο δεν αναζήτησε τη συνδρομή των ιταλικών διωκτικών αρχών, αλλά μιλά σε συνεντεύξεις εναντίον του αρχαιολόγου που το αποκάλυψε, και χρησιμοποιεί επιχειρήματα, που θα χρησιμοποιούσε ο συνήγορος του Στερν σε περίπτωση που το ελληνικό δημόσιο τον πήγαινε στα δικαστήρια.

Βέβαια, όλα αυτά, με τη συνενοχή του πρωθυπουργού, ο οποίος χθες στα εγκαίνια μέρους της συλλογής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, ομολόγησε, πως έχει κι ο ίδιος επισκεφθεί την οικία του Στερν για να δει τη συλλογή του.

Ολόκληρο το έγγραφο που κατατέθηκε στη βουλή