Στο πολυαναμενόμενο εργασιακό νομοσχέδιο, πέρα από τις διατάξεις που ενσωματώνουν την Ευρωπαϊκή Οδηγία 1152/2019 για διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας, περιλαμβάνονται και αλλαγές που γεννούν εύλογο προβληματισμό για τις πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης ακόμα και στους πιο καλοπροαίρετους.
Σύμφωνα με τις διαρροές του υπουργείου Εργασίας, στο νομοσχέδιο θα υπάρχει η πρόβλεψη για ένα νέο μοντέλο εργασιακής σχέσης όσον αφορά τα ελληνικά δεδομένα, τις συμβάσεις μηδενικών ωρών (zero hour contracts). Στις συγκεκριμένες συμβάσεις δεν προδιατυπώνεται ούτε συγκεκριμένος αριθμός ημερών εργασίας ούτε ωρών εργασίας και δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του νόμου ή των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας για τα κατώτατα όρια αποδοχών και τα χρονικά όρια εργασίας. Δεν προβλέπονται προσαυξήσεις για εργασία την Κυριακή, εξαιρέσιμες αργίες και νυχτερινή εργασία ούτε αναρρωτικές άδειες σε περίπτωση ασθένειας.
Η κυβέρνηση πίσω από την υποτιθέμενη προσπάθεια για εφαρμογή διαφανών πρακτικών στην αγορά εργασίας, με ένα Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) σε χειμερία νάρκη και χωρίς πρώτα να έχει ελέγξει την αδήλωτη εργασία, φέρνει από την «πίσω πόρτα» την απόλυτη ευελιξία και μάλιστα χωρίς ίχνος ασφάλειας. Οι συμβάσεις αυτές θα είναι απολύτως ετεροβαρείς, καθώς θα γεννούν υποχρεώσεις μόνο για τον εργαζόμενο και θα χορηγούν δικαιώματα μόνο στις επιχειρήσεις. Ο εργοδότης δεν θα έχει καμία υποχρέωση να απασχολήσει τον εργαζόμενο αν τελικά δεν τον χρειαστεί, ενώ, αντιθέτως, ο εργαζόμενος θα πρέπει να βρίσκεται σε διαρκή ετοιμότητα για παροχή εργασίας και εφόσον έχει δεσμευθεί για αυτήν, θα εργαστεί οποτεδήποτε χωρίς να λαμβάνονται υπόψη Κυριακές και αργίες. Υπάρχει ο κίνδυνος να νομιμοποιηθεί ένα ήδη άτυπα υπάρχον καθεστώς αυθαιρεσίας, αφού πιθανολογείται ότι μετά τη θέσπιση του νέου μοντέλου οι συμβάσεις μερικής απασχόλησης θα μετατραπούν μαζικά σε συμβάσεις μηδενικών ωρών για να αντλήσουν οι επιχειρήσεις κέρδη από τη «μονόπλευρη ευελιξία», που απολαμβάνει αποκλειστικά ο εργοδότης. Να επισημάνουμε ότι οι απασχολούμενοι με τις συμβάσεις αυτές δεν θεωρούνται άνεργοι από τη ΔΥΠΑ, παρά το γεγονός ότι λαμβάνουν κατά κανόνα χαμηλότερες απολαβές από το ύψος του επιδόματος ανεργίας.
Το μοντέλο των συμβάσεων μηδενικών ωρών δεν είναι καινούργιο. Εφαρμόστηκε τη δεκαετία του 1990 στη Βρετανία με τους λεγόμενους «lunchoners» (εργαζόμενοι που κάλυπταν στις επιχειρήσεις αιχμής για λίγες ώρες καθημερινά τους μόνιμους εργαζομένους, όταν οι τελευταίοι έκαναν διάλειμμα για μεσημεριανό). Εφαρμόζεται κατά κόρον στη Σκωτία, όπου περίπου ένα 4% του εργατικού δυναμικού της χώρας απασχολείται με αυτή τη μορφή εργασίας. Δεν είναι τυχαίο ότι οι απασχολούμενοι με συμβάσεις μηδενικών ωρών είναι οι χαμηλότερα αμειβόμενοι στη χώρα αυτή. Στην Ιρλανδία το 2019 η κυβέρνηση ψήφισε νόμο που προβλέπει την κατάργηση των συμβάσεων μηδενικών ωρών, ενώ το ίδιο έκανε και η Νέα Ζηλανδία το 2016. Στην Ολλανδία, αντίστοιχα, τον Απρίλιο του 2023 η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της να προχωρήσει στην κατάργηση του συγκεκριμένου μοντέλου εργασίας. Η Οδηγία δεν προβλέπει υποχρεωτική υιοθέτηση των συμβάσεων μηδενικών ωρών από τα κράτη-μέλη. Προβλέπει, όμως, ότι όπου ισχύουν τέτοιες συμβάσεις οι εργαζόμενοι πρέπει να προστατεύονται.
Για ποιον λόγο η ελληνική κυβέρνηση δείχνει αυτή τη σπουδή να θεσπίσει ένα παρωχημένο μοντέλο, που υποχωρεί στην Ευρώπη και εντείνει την αβεβαιότητα στον κόσμο της εργασίας; Ποιοι ωφελούνται από αυτή την αλλαγή; Πάντως, δεν φαίνεται να ωφελούνται οι εργαζόμενοι, για τους οποίους οι «μηδενικές ώρες» ταυτίζονται με τη μηδενική ασφάλεια.
* Ο Κώστας Τσουκαλάς είναι δικηγόρος
πηγη: https://www.avgi.gr