Εντυπωσιακή επιδείνωση εμφανίζει πλέον το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της χώρας. Από 2,72 δισ. ευρώ που το παρέλαβε η κυβέρνηση Μητσοτάκη -σύμφωνα με τα στοιχεία που μηνιαίως ανακοινώνει η Τράπεζα της Ελλάδας- μέσα σε μια τετραετία το έχει οδηγήσει στο δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2022 σε επίπεδα υψηλότερα των 13 δισ. και το πλέον πιθανόν είναι να κλείσει το 2022 στα 15 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου 6 φορές περισσότερο από το 2019! Η εξέλιξη αυτή έρχεται να διαψεύσει με ηχηρό τρόπο τις κυβερνητικές θριαμβολογίες για τις εξελίξεις στην οικονομία.
Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αποτυπώνει το «δούναι και λαβείν» της χώρας με όλο τον υπόλοιπο πλανήτη, δηλαδή τις πληρωμές από και προς την Ελλάδα για αγαθά, υπηρεσίες, κεφάλαια και πάσης φύσεως χρηματοοικονομικές εισροές και εκροές. Στην πραγματικότητα, αποτελεί τον καλύτερο καθρέφτη για την κατάσταση της οικονομίας μιας χώρας, καθώς αφορά το σύνολο των ιδιωτικών και κρατικών δραστηριοτήτων. Ισχυρές χώρες με ιδιαίτερα ανταγωνιστική οικονομία, όπως η Γερμανία, έχουν τεράστια πλεονάσματα στο ισοζύγιο πληρωμών τους.
Χρόνια παθογένεια
Το έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών (τρεχουσών συναλλαγών) αποτελεί χρόνιο πρόβλημα για την ελληνική οικονομία και επιτάθηκε μετά την πλήρη ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στη ζώνη του ευρώ. Αντανακλά την αδυναμία του παραγωγικού μεταποιητικού τομέα κυρίως και του ελλείμματος ανταγωνιστικότητας στην ελληνική οικονομία. Αχίλλειος πτέρνα της είναι το αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο, στο οποίο καταγράφεται η διαφορά μεταξύ εξαγωγών και εισαγωγών πάσης φύσεως αγαθών-εμπορευμάτων (από τρόφιμα και βιομηχανικά προϊόντα μέχρι πρώτες ύλες και προϊόντα τεχνολογίας και λογισμικό).
Το 2022 το εμπορικό έλλειμμα θα κλείσει στο υψηλότερο μετά το 2008 επίπεδο, καθώς αναμένεται να φτάσει κοντά στα 35 δισ. ευρώ (είναι ήδη στα 32,14 δισ. στο δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου), ενώ το 2019 ήταν στα 22,8 δισ. ευρώ και το 2008 πάνω από 44 δισεκατομμύρια. Βασική αιτία για την έκρηξη του εμπορικού ελλείμματος είναι η τεράστια αύξηση των εισαγωγών προϊόντων, που μόνο στο δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2022 έφθασε στο υψηλότερο σημείο από καταβολής ελληνικού κράτους, στα 76,6 δισ. ευρώ, δηλαδή 10 δισ. παραπάνω από το 2008! Και ακόμη υπολείπονται τα στοιχεία για δύο μήνες (Νοέμβριος-Δεκέμβριος) που περιλαμβάνουν και την εορταστική κατανάλωση, κάτι που σημαίνει ότι οι εισαγωγές θα αγγίξουν και ίσως θα ξεπεράσουν τα 80 δισ. ευρώ, ενισχύοντας τα μεταπρατικά χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας. Αν και, για να αποδοθούν «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι», η τεράστια αύξηση των εισαγωγών οφείλεται εν μέρει και στην τεράστια αύξηση των τιμών βασικών προϊόντων, όπως τα καύσιμα. Όμως και η Ελλάδα αύξησε τις εξαγωγές ενεργειακών προϊόντων σε υψηλότατες τιμές την ίδια περίοδο, καθώς επανεξήγαγε φυσικό αέριο προς τη Βουλγαρία (προς την οποία διεκόπη η ροή ρωσικού αερίου) αλλά και προϊόντα διυλιστηρίου από τις ελληνικές επιχειρήσεις του κλάδου (βασικός πελάτης είναι η Τουρκία…).
Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το γεγονός ότι, παρά τη θεαματική βελτίωση των ελληνικών εξαγωγών -και λόγω των πληθωρισμένων πλέον τιμών-, το εμπορικό έλλειμμα διευρύνθηκε. Παρήγορο είναι το γεγονός ότι οι εξαγωγές ελληνικών προϊόντων σημειώνουν σταθερή αύξηση και από 21,2 δισ. το 2008 είχαν εκτιναχθεί στα 32,4 δισ. ευρώ το 2018 και το 2019, για να πέσουν στα 28,9 δισ. λόγω της πανδημίας το 2020 και να επανέλθουν στα 39,3 δισ. το 2021 και στα 44 δισ. ευρώ το δεκάμηνο του 2022.
Η Ιταλία είναι ο πρώτος εξαγωγικός προορισμός για τα ελληνικά προϊόντα και το 2022 στη δεύτερη θέση ανέβηκε η Βουλγαρία λόγω των εξαγωγών αερίου. Στην πρώτη δεκάδα ακολουθούν η Γερμανία, η Κύπρος, οι ΗΠΑ, η Τουρκία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ισπανία, η Λιβύη και η Ρουμανία. Καύσιμα και φάρμακα αποτελούν τα κυριότερα προϊόντα που έχει εξαγάγει η Ελλάδα στο δεκάμηνο του 2022, ενώ εκτάκτως στην τρίτη θέση ανέβηκε το φυσικό αέριο λόγω των εξαγωγών κυρίως προς τη Βουλγαρία. Φάρμακα, πλάκες αργιλίου, τυριά, ψάρια, ελαιόλαδο, προϊόντα σωληνουργίας, φρούτα (κυρίως φράουλες και κεράσια), λαχανικά και η ηλεκτρική ενέργεια συμπληρώνουν τη λίστα των πλέον εξαγώγιμων ελληνικών προϊόντων.
Δεν σώζει ο τουρισμός
Το τεράστιο έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου έρχεται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες να μετριάσει το πλεόνασμα στο ισοζύγιο εισαγωγής και εξαγωγής υπηρεσιών, του οποίου βασικοί πυλώνες είναι ο τουρισμός και οι μεταφορές (οδικές, θαλάσσιες, σιδηροδρομικές). Μετά το 2019 επενδύθηκαν πολλά στον ελληνικό τουρισμό. Και το 2022 εκεί είχαν αποτεθεί πολλές από τις ελπίδες της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Παρ’ όλα αυτά, το 2022 φαίνεται ότι θα υστερήσει ελαφρά του 2019 ως προς τις εισροές τουριστικών εσόδων. Αντιθέτως, το 2022 σε επίπεδα ρεκόρ φαίνεται ότι θα κινηθούν οι εισροές από τον κλάδο των μεταφορών, ξεπερνώντας ακόμη και τα επίπεδα του 2008 και αγγίζοντας πιθανότατα τα 20 δισ. ευρώ. Υψηλότερα, δηλαδή, από τις τουριστικές εισροές, γεγονός που πρέπει να αποδοθεί και στην κατακόρυφη άνοδο των ναύλων λόγω και της ενεργειακής κρίσης αλλά και λόγω της κρίσης που δημιουργήθηκε στην εφοδιαστική αλυσίδα και για άλλες αιτίες (π.χ. Brexit).
Οι εξελίξεις στα δύο επιμέρους ισοζύγια (αγαθών και υπηρεσιών) καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις εξελίξεις στην ελληνική οικονομία και κυρίως στον ιδιωτικό τομέα. Υπάρχουν, βεβαίως, και τα ισοζύγια κεφαλαίων, πρωτογενών και δευτερογενών πληρωμών, για τα οποία θα επανέλθουμε στο μέλλον και όταν δημοσιοποιηθούν από την Τράπεζα της Ελλάδας τα συνολικά στοιχεία για το 2022.
πηγη: https://www.avgi.gr