* «Παν μέτρον άριστον». Ίσως, αλλά για να πετύχεις το μέτρο, το να το επιδιώκεις είναι το λιγότερο, κωμικό. Για να βρεις το μέτρο πρέπει να έχεις ζήσει τα άκρα. Η μόνη αλήθεια που διαφεύγει τη διάβρωση είναι αλήθεια των άκρων!

* Αν ένας είναι έτοιμος ν’ αποκαλύψει, ν’ ανακαλύψει, πρέπει να’ ναι την ίδια ώρα έτοιμος να εκποιήσει!

* Το πρώτο γνώρισμα της κριτικής είναι η καλή προαίρεση.

* Η πνευματική υπεροπλία πολλές φορές σκοπεύοντας την υπεροχή πετυχαίνει τη μόνωση!

*Στις διαδοχικές στάσεις που παίρνει η ζωή μας, η θέληση είναι πάντα δεσμευμένη^. Η ελεύθερη  θέληση είναι μια αυταπάτη, υπάρχει ο συνεχής δείκτης προς την αυτοκαταστροφή: τη μόνιμη ιδέα, οποιασδήποτε μονιμότητα, στο πνεύμα και ακινησία.

Ελευθερία αληθινή στη βούληση δεν υπάρχει παρά μόνο μια φορά: τη στιγμή που ο Λόγος παραχωρεί στον άνθρωπο το δικαίωμα επιλογής ανάμεσα στην καταστροφή, που είναι η μοίρα του και στη διαφυγή προς τη ζωή που είναι η μόνη απόλυτη ανάγκη του.

* Ο άνθρωπος ζει για να καταστραφεί^. Δεν καταστρέφεται γιατί πρέπει να ζήσει!

* Δεν ξέρω τίποτα αν δεν το αγαπήσω πρώτα! Στον κάθε άνθρωπο μπορεί ν’ αρέσει, ο άνθρωπος μπορεί ν’ αγαπήσει οτιδήποτε! Αυτό που αγαπά θα είναι ωραίο! Ωραίο μόνο γι’ αυτόν; Μόνο, επειδή για έναν μονάχα είναι κάτι ωραίο, αυτό είναι και πυρηνικά κι αυθύπαρκτα κι απόλυτα ωραίο, αυτό κιόλας απόκτησε την ιδιότητα του ωραίου. Του άρεσε, άρα είναι ωραίο! Κι όχι, επειδή ήταν «φύσει ωραίο», που η παντοδύναμη ιδιότητά του, θα το κάνει να επιζήσει. Κάτι το «φύσει ωραίο» δεν υπάρχει, ούτε κι η «ομορφιά» είναι απόλυτη. Η ομορφιά ζητά την αγάπη και φυσικά δεν είναι σε θέση να την εκβιάσει. Η αγάπη προϋπάρχει της ομορφιάς.

* Το ερώτημα, κάθε είδους ερώτημα, καταργείται με  την ευτυχία!

   Κάθε αίσθημα, μια και το ‘νιωσες, είναι λογικό – αλλά κι η λογική γονιμοποιείται μόνο με το αίσθημα.

* Γι’ αυτά που δίνω δε ζητώ αμοιβή. Κάποτε, κάποια μικρή, αλλά αγκυροβολημένη στιγμή, θα θελήσεις, άνθρωπε, να με ανταμείψεις. Το αν θα μπορέσεις ή όχι, είναι ζήτημα, καθαρά, συγκυρίας. Η ανταμοιβή σου, πάντως, <ένα μου άρεσε ή ένα μ’ έκανε να σκεφτώ!>, θα είναι ευπρόσδεκτη, όσο ευπρόσδεκτη ήταν σε μένα η ιδέα να σε ωφελήσω!..

* Είναι αδύνατο να κατανοήσουμε κάτι χωρίς αρχή.

   Τα σφάλματά μας μπορεί να τα συνειδητοποιούμε – τις γκάφες μας, ποτέ!

* Στην εποχή μας, την εντονότερη εθνική συνείδηση, έχουν οι Τσιγγάνοι!

* Το μόνο μυστικό της Τέχνης (όποιας μορφής), είναι, να μην κόψει ποτέ τον ομφάλιο λώρο με τη ζωή.

* Ο μοναδικός, όμως, σκοπός ενός καλλιτέχνη <όπως εσύ>, πρέπει να’ ναι η φιλοδοξία να δημιουργήσει νέα «μυστικά!». Αλλά, όχι τη βεβαιότητα, πως θα δημιουργήσει καλύτερα… Γιατί το καινούριο για να ‘ναι καλό συνάμα πρέπει να ‘χεις πρωτύτερα αγαπήσει το άγνωστο που κλείνει μέσα του και που εσένα προσμένει, να το φανερώσεις!

* Η αγάπη, λοιπόν, και το άμεσο παράγωγό της, η ικανότητα, δεν έχει καμιά κυτταρική σχέση με την τεχνική, την ιστορία και τη μεθοδολογία της τέχνης. Η αγάπη και μόνο η αγάπη είναι ο ομφάλιος λώρος της γνώσης με την ανακάλυψη.

* Το αληθινό συναίσθημα που γεννά η Τέχνη δεν είναι η λύπη ή η χαρά, αλλά η συγκίνηση. Ή μάλλον το ρίγος που προέρχεται από τη συγκίνηση, καθώς λέει κι ο Έλιοτ!..

* Ένα αληθινό επάγγελμα χρειάζεται σαν ένα σταθερό αντίβαρο στην «ερασιτεχνία» του πνεύματος.

* Το πνεύμα βρίσκει τις πιο ακέριες του στιγμές, όταν δεν εξυπηρετεί καμία αρχή, αλλά τότε μόνο μπορεί και να σαστίσει με την ίδια του την ακεραιότητα.

   Οι συγκρούσεις επαγγέλματος και ερασιτεχνίας είναι πολλές φορές αναπόφευκτες, αλλά, η λογική της τελικής ωφέλειας ξεριζώνει το κεντρί της.

* Το αποκορύφωμα της αρετής επιτυγχάνεται με την ειλικρίνεια του άντρα και την τρυφερότητα της γυναίκας.

* Κι οι επαύλεις είναι αστεία σκύβαλα μπροστά στη μονολιθική συμπαγή καρδιά του φτωχικού καλυβιού.

* Υπάρχουν τρία είδη ανθρώπων: οι αμαθείς. Οι αμαθείς λόγω μόρφωσης. Οι μορφωμένοι. [Βλέπε σχετικό άρθρο μου στην εφημερίδα: «Τα νέα της Αιγιαλείας»].

* Έγραψε κάποτε, κάπου, κάποιος: «Το να θέλει ο κ. Π^. να επιφέρει την ομαλότητα δια της ανωμαλίας, μου θυμίζει τις χειρότερες στιγμές του Δρος Τζέκυλ ή τις καλύτερες στιγμές του κ. Χάυντ».

* Αν τα πράγματα κάνουν πάντα αυτό για το οποίο δημιουργήθηκαν^. έλαβαν το είναι ακριβώς για facere veritatem (για να κάνουν την αλήθεια), είναι αληθινά και ο ίδιος σκοπός οφείλει να καθορίζει όλες τις περιπτώσεις, για τις οποίες ζητείται από την άνθρωπο, να συζεύξει λογική και ηθική, για να παρουσιάσει την αλήθεια.

Ο Πλάτων, όμως, είπε: «πως τα πράγματα δεν είναι ίδια στην τελειότητά τους. Όλα τα πράγματα που κατέχουν μια ανάλογη τελειότητα, την κατέχουν δυνάμει μιας πανομοιότυπης κατάστασης^*. Ξεκινάς από την παρατήρηση πως όλοι οι άνθρωποι κλίνουν προς το καλό ή όπως λέμε σήμερα, επιλέγουν αυτό που πιστεύουν για καλό τους… Θεμελιώνει πάνω στον αρμό της ικανότητας της ανθρώπινης γνώσης _ μνήμη, ευφυΐα και επιθυμία…»

* Ο κόσμος, δεν είναι παρά μια διαρκής τραμπάλα. Όλα τα πράγματα ταλαντεύονται χωρίς σταματημό, χάρη στη γενική κίνηση, όσο και στη δική τους. Η ίδια η σταθερότητα δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια ασθενέστερη κίνηση. Επομένως, τα πάντα μπορούν ν’ αλλάξουν από τη μια στιγμή στην άλλη. Πρόκειται για μια κατάσταση^* διαφορετικών και αστάθμητων γεγονότων και αβέβαιων ιδεών και, πολύ περισσότερο, σήμερα, αντίθετων: είτε εγώ είμαι ο ίδιος, είτε διαφορετικός, είτε συλλαμβάνω τον κόσμο σύμφωνα με άλλες πτυχές και σκέψεις. Τόσο πολύ που να αντιφάσκω με τον εαυτό μου, αλλά, όπως είπε ο Δημάδης^(α), ποτέ δεν αντιφάσκω με την αλήθεια. Εάν η ψυχή μου μπορούσε να σταθεροποιηθεί, δε θα δοκιμαζόμουν, θα είχα λύσει τις απορίες μου^**. Γιατί αυτή (η ψυχή μου) βρίσκεται πάντα σε δοκιμασία και υπό εξέταση!.. <Ή καλύτερα δε θα συνέχιζα να με αναλύω και να μου θέτω ερωτήματα, επειδή θα βρισκόμουν σε μια κατάσταση^*. Κι έτσι θα σταματούσα να βασανίζομαι και να βασανίζω κι εσάς, όσους έχετε ακόμη το κουράγιο και την υπομονή να με… διαβάζετε!!!

* Η αμαρτία είναι μια αδυναμία, μια ανεπάρκεια και οπωσδήποτε, ‘όχι θετική δυνατότητα. Μια προσεκτική θεώρηση μας επιτρέπει να ισχυριστούμε πως ο άνθρωπος έχει τη δύναμη να διατηρήσει μιαν εντιμότητα θέλησης από αγάπη για την ίδια την εντιμότητα (τ΄ακούτε ΠΑΣΟΚΟΙ! Κι όχι δώσαμε τον Άκη και ξεμπερδέψαμε! Να μην τρελαθούμε!!!). Κάποια στιγμή, όλοι μας επιτέλους, ν’ αποκηρύξουμε τη διαφθορά, που διαβρώνει την κοινωνία και αυτούς που «καίγονται από απληστία» και για να αποκτήσουν έξωθεν καλή μαρτυρία, αποδεικνύονται πολύ γενναιόδωροι, στο να ελαφρύνουν και τη συνείδησή τους (π.χ., πάλι οι ΠΑΣΟΚΟΙ, που πέταξαν ένα κόκκαλο στο λαό, (αυτό που ονομάζουμε: επίπλαστη ευημερία), τα εκκλησάκια που έχτισαν σε κάποιες βίλες και άλλα πολλά, τέτοια!..

* Το να αγαπά κανείς τον άνθρωπο σημαίνει να φθάνει να τον καταλαβαίνει^(.) και μέσω της οδού μπορεί να δημιουργήσει αγάπη προς κάθε αντικείμενο, που εξετάζει ή μελετάει, σ’ ένα πλέγμα λογικής, θέλησης κι επιθυμίας, που αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του Homo Sapiens!

   «ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ, η αρχιγέτιδα δύναμη της ζωής, είναι σήμερα καταδιωκόμενο κι απ’ τον ουρανό του πνευματικού ανθρώπου, έχουν πέσει όλα τα οδηγητικά άστρα των ανένδοτων ιδανικών!»^***.

   «ΟΙ ΟΜΟΡΦΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ: Δώρημα δοκιμασίας του Θεού, δικής τους και των άλλων…»

   Η ΟΜΟΡΦΙΑ είναι έργο και δώρο τ’ ουρανού! Δε φέρνει γαλήνη, αλλά πόνο και πάθος κατοχής.

* Κατεστημένο: Νεόπλαστος όρος που δηλώνει ένα σύνολο συμφερόντων και ιδεών που κυριαρχεί σε μια κοινωνία, και τους φορείς των συμφερόντων και της συνεπακόλουθης ιδεολογίας¹.

   Η έννοια του κατεστημένου αντιδιαστέλλεται προς ιδεολογίες που δε βρίσκουν κρατική έκφραση ή κάλυψη, πολεμούνται ή παραμερίζονται. Οι τελευταίες δεν είναι ανάγκη να είναι ιδεολογίες μειονοτήτων, μπορεί να είναι και ιδεολογίες ευρέων κοινωνικών στρωμάτων. Σίγουρο οπωσδήποτε είναι πως οι «ελεύθερες ιδεολογίες» είναι προοδευτικές, ενώ το «κατεστημένο» έχει σχέση με τη «συντήρηση». Ωστόσο και οι προοδευτικές ιδεολογίες, όταν οι φορείς τους καταλάβουν και διατηρήσουν, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα την εξουσία, γίνονται κατεστημένο²!..

   Τα μεταπολεμικά χρόνια διαφωτιστές φιλόσοφοι και φιλόσοφοι της πράξης (Έρικ Φρομ, Βίλχελμ Ράιχ και Χέρμπερτ Μαρκούζε) επιδίωξαν να κάνουν συνειδητή Μάης 1968).

   Ενθουσιασμένοι, από την κριτική και την πολεμική κατά του κατεστημένου των παραπάνω φιλοσόφων, οι Συριζαίοι, πίστεψαν πως θα μπορούσαν ν’ ανατρέψουν το περιβόητο κατεστημένο και δε βρέθηκε κάποιος, με λίγη γνώση (φιλοσοφίας και κοινωνιολογίας) να τους ορμηνεύσει πως, όταν το σύστημα είναι καπιταλιστικό (Νεοφιλελεύθερο – Θατσερικό), οι «αριστερές ιδέες για έναν καλύτερο κόσμο… μοιάζουν με τα πιθάρια των Δαναιήδων!..», κι όταν το κατάλαβαν ανέκραξαν, σαν τεθλιμμένες χήρες: «Είχαμε αυταπάτες!..»³.

   Ένα ήταν το πρόβλημα, Αλέξη, η επιστροφή, έστω και του ενός τετάρτου από τα κλεμμένα δύο τρισεκατομμύρια και δε θα είχαμε καμία ανάγκη, ούτε εταίρους, τρόικες και νταβατζήδες – προστάτες!..

Πάνος Ανέστιος (Αλέφαντος)

Πολιτικός Επιστήμονας – Νομικός

Δάσκαλος τ’ ανθρωπισμού

Παραπομπές, βιβλιογραφία:

1. Δημήτρης Γέροντας, Στοχασμοί και Αφορισμοί, Δρυμός, Αθήνα 1986.
2. Ιατροφιλόσοφος, Γιωτοπάνος, και Αγηδέας και Αείεργος, Αθήνα 2017.
3. Χόρχε Μπουκάι, Ιστορίες να σκεφτείς, OPERA Αθήνα 2012.
4. Σωκράτης Γκίκας, φιλοσοφικό Λεξικό, Φελέκης Αθήνα 1982.
5. Έριχ Φρομ, Ζεν Βουδισμός και ψυχανάλυση, Μπουκουμάνης, Αθήνα 1979.

Παραπομπές

    * Συνήθως στον πληθυντικό «καταστάσεις». Εξωτερικές συνθήκες μέσα στις οποίες βρίσκεται το άτομο χωρίς τη θέλησή του και τις οποίες ωστόσο είναι ανάγκη να αντιμετωπίσει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Οι καταστάσεις προκαλούν την ανθρώπινη ύπαρξη.

Η ανθρώπινη ύπαρξη, κατά Γιάσπερς, αντιμετωπίζει αναγκαστικά τον πόνο, τον αγώνα, την ενοχή και το θάνατο και τότε συνειδητοποιεί τα ακραία όρια του εαυτού της.

    ** Βλέπε σχετικό άρθρο μου: Συνάντησα έναν άνθρωπο, που είχε φοβίες και απορίες.

    *** Το χρώμα διέφθειρε τον άνθρωπο σε βαθμό μη αναστρέψιμο και τα Μ.Μ.Ε. με την προβολή ποδοσφαιριστών, ακόμη και στα κρατικά κανάλια, από το πρωί μέχρι το βράδυ, Σεφ και «ντελικατέζεν»!..

    (α)._ Δημάδης, πρόσωπο που αναφέρεται στο «Βίοι Παράλληλοι», ο οποίος παραδέχεται ότι συχνά αντιφάσκει, αλλά ποτέ εις βάρος του Κράτους (πιθανόν να εννοεί το Δημοσθένη).

1. Το κατεστημένο εκφράζεται με τους νόμους, με την παιδεία, με τους μηχανισμούς άσκησης της εξουσίας και εξυπηρέτησης συμφερόντων κ.τ.λ. Φορέας του κατεστημένου είναι μια κοινωνική τάξη που κατέχει ή επηρεάζει την πολιτική εξουσία μέσα από τις δημοκρατικές διαδικασίες, που τις κινεί και τις εκμεταλλεύεται σαν θαυμάσιος ταχυδακτυλουργός…
2. Το φαινόμενο αυτό παρουσιάστηκε στη Σοβιετική ένωση. Ήταν αδύνατο να το διαχειριστούν και γι’ αυτό διαλύθηκαν!..
3. Δε διδάχτηκαν τίποτα από αντίστοιχα φαινόμενα, στη Γαλλία με τους δυο αριστερούς υπουργούς και στην Ιταλία που ανέλαβε την εξουσία η Αριστερά και διαλύθηκε;

     (.)    Κατανόηση: Μέθοδος έρευνας που χρησιμοποιείται στην Ψυχολογία, την Κοινωνιολογία και την Ιστορία… Η μέθοδος της κατανόησης προσέχει τις συναρτήσεις των γεγονότων, το συνειρμό των νοημάτων, τη θέση τους σε μια ενότητα, σ’ ένα σύνολο. Η κατανόηση για το Ντιλτάι και το Σπράγκερ είναι βιωματική, ενώ για το Μαξ Βέμπερ διανοητική ενέργεια. Τη μέθοδο της κατανόησης ο Ντιλτάι θεώρησε ως τη μόνη κατάλληλη της Ψυχολογίας (Κατανοούσα ή Κατανοητική Ψυχολογία).

   Στο ψυχολογικό πεδίο, ο Άντλερ, θεώρησε την κατανόηση σαν αποτέλεσμα ταύτισης του ερευνητή με την ψυχική κατάσταση του άλλου, που εξετάζει, που θέλει να τον «κατανοήσει». Και ο Φρόυντ έδωσε σημασία στο νόημα των ψυχικών διαταραχών και ασθενειών, συνδέοντάς το με την αιτιοκρατική αντίληψη…

   Στην Κοινωνιολογία εισήγαγε τη μέθοδο της κατανόησης ο Μαξ Βέμπερ (Κατανοούσα ή Κατανοητική Κοινωνιολογία).

   Παρατηρείται, φιλοσοφικοκοινωνιολογικά, το παράδοξο: έχοντες και κατέχοντες να δηλώνουν «προοδευτικοί!» και πένητες, άστεγοι και ταλαίπωροι να συντάσσονται με τους «νεοφιλελεύθερους!», τους λεγόμενους και «συντηρητικούς» που βασικό στοιχείο της ιδεολογίας αυτής είναι ο ανταγωνισμός, δηλαδή, ό,τι αισχρότερο και ανηθικότερο υπάρχει στον κόσμο τούτο!!!