Σε πείσμα των εκκλήσεων των επιστημόνων, η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA) ενέκρινε στις 7 Μαρτίου 2022 τη μαζική απελευθέρωση δισεκατομμυρίων γενετικά τροποποιημένων κουνουπιών στις πιο πολυπληθείς και γεωργικά σημαντικές Πολιτείες των ΗΠΑ.
Η βρετανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Oxitec πήρε Άδεια Πειραματικής Χρήσης για την απελευθέρωση μιας γενετικά τροποποιημένης έκδοσης του είδους Aedes aegypti (θεωρείται ότι ευθύνεται για σχεδόν όλα τα περιστατικά μετάδοσης ασθενειών στον άνθρωπο) στις κομητείες Fresno, Tulare, San Bernadino και Stanislaus στην Καλιφόρνια και στην κομητεία Monroe στη Φλόριντα. Και αυτό το πείραμα θα είναι η μεγαλύτερη απελευθέρωση μεταλλαγμένων εντόμων στον κόσμο.
Η έγκριση της EPA ήρθε παρά τις αυξανόμενες ανησυχίες που διατυπώθηκαν από επιστήμονες, ειδικούς στον τομέα της δημόσιας υγείας και περιβαλλοντικές οργανώσεις σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις στη στον άνθρωπο, το περιβάλλον και τα απειλούμενα είδη.
Πως δρουν τα μεταλλαγμένα κουνούπια
Τα μεταλλαγμένα κουνούπια είναι αρσενικού γένους και φέρουν ένα γονίδιο που προκαλεί τον θάνατο των θηλυκών ατόμων στο στάδιο της προνύμφης. Τα αρσενικά κουνούπια, επιζούν και διασταυρώνονται με με άγρια θηλυκά κουνούπια, οδηγώντας έτσι σε κατάρρευση τον τοπικό πληθυσμό, σύμφωνα με την εταιρεία βιοτεχνολογίας.
Όπως επισημαίνει, όμως, η οργάνωση Center for Food Safety «δεν υπάρχουν δημόσια διαθέσιμα δεδομένα που να υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς της Oxitec ότι τα γενετικά τροποποιημένα κουνούπια θα μειώσουν τη συχνότητα εμφάνισης ασθενειών που μεταδίδονται από τα κουνούπια».
Μια ανεξάρτητη έρευνα από επιστήμονες του Πανεπιστημίου Yale αποκάλυψε ότι μετά από δύο χρόνια συνεχών απελευθερώσεων των γενετικά τροποποιημένων κουνουπιών σε περιοχή δοκιμών στη Βραζιλία απέτυχαν να μειώσουν τους πληθυσμούς του Aedes aegypti.
Η μελέτη του Yale διαπίστωσε επίσης ότι τα μεταλλαγμένα κουνούπια αναπαράγονται με τους τοπικούς πληθυσμούς των κουνουπιών Aedes aegypti, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται υβριδικά κουνούπια στην άγρια φύση που μπορεί να είναι πιο επιθετικά, πιο δύσκολο να εξαλειφθούν και μπορεί να αυξήσουν την εξάπλωση των ασθενειών που μεταδίδονται.
«Οι επιστήμονες βρήκαν γενετικό υλικό από γενετικά τροποποιημένα κουνούπια σε άγριους πληθυσμούς σε σημαντικά επίπεδα, πράγμα που σημαίνει ότι τα μεταλλαγμένα κουνούπια δεν είναι στείρα και θα μπορούσαν να προκαλέσουν πολύ περισσότερα προβλήματα στην δημόσια υγεία και στο περιβάλλοντος από όσα θα έλυναν υποστηρίζουν ότι θα έλυναν», δήλωσε η Dana Perls, Υπεύθυνη Προγράμματος Τροφίμων και Τεχνολογίας στο Friends of the Earth, και κάτοικος της Καλιφόρνια.
«Η EPA πρέπει να κάνει μια πραγματική αναθεώρηση των πιθανών κινδύνων και να σταματήσει να αγνοεί τη ευρεία αντίθεση στις κοινότητες όπου θα πραγματοποιηθούν εκδόσεις», συμπλήρωσε.
Η πειραματική απελευθέρωση υποτίθεται ότι θα διερευνήσει εάν τα μεταλλαγμένα κουνούπιa μπορούν να μειώσοyν τον πληθυσμό των κουνουπιών Aedes aegypti - ένα είδος που μπορεί να φέρει κίτρινο πυρετό, δάγγειο πυρετό και Ζίκα. Ωστόσο, η Καλιφόρνια δεν έχει κρούσματα αυτών των ασθενειών, όπως αναφέρουν τα Κέντρα Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ. Επιπλέον, το κουνούπι Aedes aegypti δεν είναι διαδεδομένο στην Καλιφόρνια.
«Αυτό το πείραμα είναι περιττό και ακόμη και επικίνδυνο, καθώς δεν υπάρχουν τοπικά επίκτητα κρούσματα δάγκειου πυρετού, κίτρινου πυρετού, τσικουνγκούνια ή Ζίκα στην Καλιφόρνια», δήλωσε ο Jaydee Hanson, διευθυντής του Center for Food Safety.
Απέκρυψαν τα δεδομένα από τα πειράματα στη Φλόριντα και τη Βραζιλία
Η EPA δεν δημοσίευσε δεδομένα από δοκιμές πεδίου της Oxitec στη Φλόριντα ή τη Βραζιλία και βασικές πληροφορίες σχετικά με τις επιπτώσεις στην υγεία, συμπεριλαμβανομένης της αλλεργιογόνου δράσης και της τοξικότητας, αφαιρέθηκαν από την αίτηση της εταιρείας για άδεια. Η EPA δεν απαιτούσε βασικές επιστημονικές αξιολογήσεις, συμπεριλαμβανομένης αξιολόγησης ειδών υπό εξαφάνιση, ανάλυσης επιπτώσεων στη δημόσια υγεία ή δοκιμών εγκλωβισμένων πριν από οποιαδήποτε περιβαλλοντική απελευθέρωση. Η EPA αρνήθηκε να συγκαλέσει επιστημονική συμβουλευτική ομάδα όπως κάνει για άλλα νέα φυτοφάρμακα.
«Μόλις απελευθερωθούν στο περιβάλλον, τα γενετικά τροποποιημένα κουνούπια δεν μπορούν να ανακληθούν», είπε ο Δρ. Ρόμπερτ Γκουλντ, Πρόεδρος του San Francisco Bay Physicians for Social Responsibility και κάτοικος της Καλιφόρνια. «Αντί να προχωρήσουμε σε ένα μη ελεγχόμενο υπαίθριο γενετικό πείραμα, χρειαζόμαστε προληπτική δράση, διαφανή δεδομένα και κατάλληλες εκτιμήσεις κινδύνου».
Παρά την έντονη αντίθεση επιστημόνων και κατοίκων, τον Απρίλιο του 2021, η Oxitec και η επιτροπή ελέγχου κουνουπιών της Florida Keys ξεκίνησαν την απελευθέρωση μισού δισεκατομμυρίου γενετικά τροποποιημένων κουνουπιών στην κομητεία Monroe της Φλόριντα. Ούτε το συμβούλιο ελέγχου κουνουπιών ούτε η Oxitec ενημέρωσαν τους κατοίκους της κοινότητας για τις τοποθεσίες απελευθέρωσης μέχρι τρεις ημέρες νωρίτερα, και δεν υπήρχε ενημερωμένη συγκατάθεση από μέλη της κοινότητας που επηρεάστηκαν πριν από την απελευθέρωση.
Μετά την έγκριση της EPA, το Υπουργείο Κανονισμού για τα φυτοφάρμακα της Καλιφόρνια και οι τοπικές περιοχές καταπολέμησης κουνουπιών θα αποφασίσουν επίσης εάν θα εγκρίνουν την άδεια για απελευθέρωση. Εάν εγκριθούν, δισεκατομμύρια κουνούπια GE θα απελευθερωθούν για μια περίοδο 2 ετών σε 4 κομητείες της Καλιφόρνια, αρχής γενομένης από το 2022 ενώ η υφιστάμενη απελευθέρωση μεταλλαγμένων κουνουπιών στην κομητεία Monroe της Φλόριντα, θα παραταθεί για άλλα 2 χρόνια.