Ένας συνασπισμός 11 χωρών της ΕΕ πρότεινε να καταργηθούν οι εθνικοί στόχοι στην πρόταση της ΕΕ για τη μείωση της χρήσης των φυτοφαρμάκων κατά το ήμισυ έως το 2030. Η εν λόγω πρόταση ενδέχεται να ενσωματωθεί στην επίσημη θέση του Συμβουλίου στο πλαίσιο των διοργανικών συνομιλιών.

Η αρχική πρόταση της Επιτροπής για τον κανονισμό για τη βιώσιμη χρήση των φυτοφαρμάκων (SUR), που υποβλήθηκε τον Ιούνιο του 2022, προτείνει τη συνολική μείωση στη χρήση των φυτοφαρμάκων κατά 50% έως το 2030.

Στόχος της πρόταση αυτής, ήταν η θέσπιση ξεχωριστών εθνικών στόχων στα κράτη μέλη μεμονωμένα συνυπολογίζοντας τυχόν διαφορές μεταξύ του καθώς και προκλήσεις που αντιμετωπίζουν,  ώστε τελικώς να διαμορφωθεί μια μια κοινή κατεύθυνση πορείας.

«Κάθε κράτος μέλος συμβάλλει, μέσω της θέσπισης και επίτευξης εθνικών στόχων […] στη μείωση έως το 2030  κατά 50% σε επίπεδο ΕΕ τόσο της χρήσης όσο και του κινδύνου των χημικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων», αναφέρει η πρόταση της Επιτροπής.

Ωστόσο, πρόσφατα, ένας συνασπισμός 11 κρατών μελών πρότεινε την αναδιατύπωση της πρότασης της SUR, ώστε να καταργηθεί εντελώς η αναφορά στους εθνικούς στόχους, σύμφωνα με έγγραφο του Συμβουλίου της ΕΕ που διέρρευσε και είδε το Euractiv.

Η συγκεκριμένη πρόταση υποβλήθηκε από τη Βουλγαρία, την Τσεχική Δημοκρατία, την Εσθονία, την Ουγγαρία, την Ιταλία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, τη Μάλτα, την Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία και παρουσιάστηκε σε συνεδρίαση της ομάδας εργασίας τη Δευτέρα (16 Οκτωβρίου).

Αντί για εθνικούς στόχους, η πρόταση προτείνει ότι κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να περιγράφει στο εθνικό του σχέδιο δράσης «τις δράσεις που πρέπει να αναληφθούν για να συμβάλουν στην προσέγγιση των Ενωσιακών στόχων μείωσης για το 2030».

Το κείμενο καταργεί επίσης μια αναφορά από την πρόταση της Επιτροπής σχετικά με τη μεθοδολογία υπολογισμού αυτών των εθνικών στόχων.

Οι δράσεις αυτές θα πρέπει να «βασίζονται σε υγιείς επιστημονικές και στατιστικές αρχές», σύμφωνα με την πρόταση, η οποία απαριθμεί διάφορους παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό των δράσεων αυτών.

Σε αυτούς περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, οι ανάγκες ασφάλειας των τροφίμων, η διαθεσιμότητα «οικονομικά και τεχνικά δικαιολογημένων» μη χημικών μέτρων και τα είδη των παρασίτων που υπάρχουν σε κάθε κράτος μέλος.

Η πρόταση προσθέτει ότι οι δράσεις αυτές μπορούν να προσαρμοστούν εάν οι συνθήκες αλλάξουν.

Για παράδειγμα, αυτό θα συμβεί εάν η ανάγκη χρήσης πιο επικίνδυνων φυτοπροστατευτικών προϊόντων έχει «αυξηθεί λόγω έλλειψης εναλλακτικών λύσεων» ή λόγω της εμφάνισης νέων επιβλαβών οργανισμών, από τα χωροκατακτητικά είδη ή από τις κλιματικές επιπτώσεις, καθώς και λόγω αλλαγών στο καθεστώς ανθεκτικότητας των επιβλαβών οργανισμών.

Ωστόσο, η λίστα δεν τελειώνει. Τα κράτη μέλη της εν λόγω ομάδας έχουν προτείνει να προστεθεί στην πρόταση ότι τα κράτη μέλη έχουν επίσης το δικαίωμα να «τροποποιούν κατάλληλα» τις δράσεις λόγω απρόβλεπτων λόγων άλλων από αυτούς που ήδη αναφέρονται στην πρόταση.

Η πρόταση SUR συζητιέται αυτή τη στιγμή από τους νομοθέτες του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου, με το τελευταίο να ελπίζει ότι θα υιοθετήσει μια κοινή θέση εγκαίρως για την οριστική ψηφοφορία του Νοεμβρίου.

Καθώς οι υπουργοί εξακολουθούν να διαπραγματεύονται τη θέση τους επί του φακέλου, η τελική του μορφή είναι ακόμη υπό διαμόρφωση. Αυτό σημαίνει ότι, εάν κερδίσει την υποστήριξη άλλων χωρών, η πρόταση αυτή θα συμπεριληφθεί στην τελική θέση του Συμβουλίου της ΕΕ και να συζητηθεί κατά τις τριμερείς διαπραγματεύσεις.

Ερωτηθείς σχετικά με τις αντιδράσεις στην αίθουσα, πηγή προσκείμενη στο θέμα δήλωσε στο Euractiv ότι υπάρχει «περιορισμένη υποστήριξη για δεσμευτικούς στόχους μείωσης».

Ωστόσο, η κίνηση αυτή δεν πήγε καλά με τους ενδιαφερόμενους φορείς, οι οποίοι προειδοποίησαν ότι ευτελίζει την πρόταση της Επιτροπής από κάθε ουσία.

«Η διαγραφή των δεσμευτικών εθνικών στόχων μείωσης […] θα οδηγούσε τον κανονισμό SUR να είναι ένα μέτρο για το τίποτα», δήλωσε στο Euractiv η Kristine De Schamphelaere, υπεύθυνη πολιτικής για τη γεωργία στην ομάδα εκστρατείας Pesticide Action Network Europe.

Η ίδια πρόσθεσε ότι η κίνηση αυτή δεν έχει καμία σχέση με «τη φωνή των πολιτών και της επιστήμης», επισημαίνοντας μια πρόσφατη δημοσκόπηση του IPSOS, η οποία διερεύνησε τις απόψεις των πολιτών από 6 χώρες της ΕΕ. Διαπίστωσε ότι το 81,8% των ερωτηθέντων ανησυχεί για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της χρήσης φυτοφαρμάκων, ενώ το 75,9% ανησυχεί για τις επιπτώσεις των φυτοφαρμάκων στην υγεία του ίδιου και της οικογένειάς του.