Στις αρχές Δεκεμβρίου η «Τίνα», η «Τούλα», ο «Τάκης» και ο «Σήφης», οι τέσσερις μαυροπετρίτες που σημάνθηκαν με πομπό στα Αντικύθηρα από τους ανθρώπους της Ορνιθολογικής Εταιρείας, έφτασαν στη μακρινή Μαδαγασκάρη, έχοντας διανύσει με ασφάλεια περίπου 8.000 χλμ. πάνω από ερήμους και θάλασσες. Στη Μαδαγασκάρη οι μαυροπετρίτες θα παραμείνουν μέχρι και τις αρχές Απριλίου, όταν θα ξεκινήσουν για το ταξίδι της επιστροφής με προορισμό τις αποικίες τους στα Αντικύθηρα και στις παρακείμενες νησίδες. Αυτοί οι μετανάστες του ουρανού, που δεν γνωρίζουν σύνορα και πατρίδα τους είναι όλη η γη, είναι που αιώνες τώρα συνδέουν με το πέρασμά τους λαούς, ηπείρους και πολιτισμούς. Είναι τα αποδημητικά πουλιά που με τον ερχομό τους σηματοδοτούν τις αλλαγές των εποχών. Εκατομμύρια μεταναστευτικά πουλιά ταξιδεύουν κάθε φθινόπωρο από την Ευρώπη προς τις περιοχές όπου θα περάσουν τον χειμώνα στην Αφρική, από όπου θα επιστρέψουν την άνοιξη. Οι φτερωτοί μετανάστες, εκτός από το πέρασμα της Μεσογείου και την αφιλόξενη Σαχάρα, στο μεγάλο αυτό ταξίδι που κάνουν δύο φορές τον χρόνο έχουν να αντιμετωπίσουν και τον μεγαλύτερο κίνδυνο όλων, τον άνθρωπο, που καραδοκεί με διάφορα παράνομα μέσα για να τους σκοτώσει.
Πληθυσμοί που μειώνονται
Πυροβολημένα παράνομα, παγιδευμένα ή κολλημένα σε ξόβεργες περίπου 25 εκατομμύρια πουλιά θανατώνονται παράνομα κάθε χρόνο στην προσπάθειά τους να περάσουν πάνω από τη Μεσόγειο. Όπως υποστηρίζουν επιστήμονες και ειδικοί μελετητές, οι πληθυσμοί κάποιων ειδών που κάποτε ήταν άφθονοι στην Ευρώπη μειώνονται συνεχώς και κάποια από αυτά έχουν υποστεί τόσο δραματική μείωση, ώστε βρίσκονται στο χείλος της εξαφάνισης. Μολονότι τα αποδημητικά πουλιά είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά είδη, με ικανότητα προσαρμογής στις αλλαγές συνθηκών, οι ανθρώπινες πιέσεις συνεχώς αυξάνονται, με αποτέλεσμα τα πουλιά να αδυνατούν να προσαρμοστούν σε περιβάλλοντα ολοένα και πιο αφιλόξενα, μολυσμένα και επικίνδυνα. Οι εκτιμήσεις των επιστημόνων είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές καθώς για πολλά αποδημητικά πουλιά οι πληθυσμοί τους σύντομα αναμένεται να καταρρεύσουν, ενώ για ορισμένα είδη αυτό το όριο φαίνεται να πλησιάζει επικίνδυνα.
Η μαύρη τρύπα
Η Ελλάδα είναι μια χώρα που κάθε χρόνο φιλοξενεί εκατοντάδες είδη πουλιών και αποτελεί παγκοσμίως σημαντικό μεταναστευτικό πέρασμα. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με την Ορνιθολογική Εταιρεία, η χώρα μας θεωρείται «μαύρο σημείο» (black spot), μια «μαύρη τρύπα», δηλαδή, για τα μεταναστευτικά πουλιά - κυρίως λόγω της έντασης του φαινομένου της λαθροθηρίας που εξακολουθεί να καταγράφεται σε πολλές περιοχές της χώρας μας και ειδικά στα Ιόνια νησιά. Δυστυχώς, παρόλο που και στη χώρα μας τόσο η θανάτωση όσο και η παγίδευση/εμπορία άγριων πουλιών απαγορεύονται από τον νόμο, στην Ελλάδα κάθε χρόνο περισσότερα από 700.000 μεταναστευτικά πουλιά πέφτουν θύματα παράνομης θανάτωσης και παγίδευσης. Την ίδια ώρα, με όπλα, δίχτυα ή ξόβεργες γύρω στα 5 με 8 εκατομμύρια πουλιά τον χρόνο χάνουν με τρόπο βασανιστικό τη ζωή τους στην γειτονική Ιταλία, που χαρακτηρίζεται ως η χειρότερη χώρα στον τομέα αυτόν μετά την Αίγυπτο.
Ανοιξιάτικη σφαγή στο Ιόνιο
Ενας μεγάλος αριθμός μεταναστευτικών πουλιών που σκοτώνονται στην Ελλάδα αφορά τα τρυγόνια, που πέφτουν θύματα λαθροθηρίας κυρίως στα νησιά του Ιονίου κατά τη διάρκεια της άνοιξης. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε από το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών και την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE Against Bird Crime, εκτιμάται ότι 57.000 πουλιά σκοτώνονται κάθε άνοιξη στα νησιά του Ιονίου. Παρόλο που το ανοιξιάτικο κυνήγι έχει απαγορευτεί στην Ελλάδα από τη δεκαετία του 1980, ερευνητές έχουν καταγράψει εκτεταμένους μαζικούς πυροβολισμούς τρυγονιών και άλλων προστατευόμενων πουλιών σε νησιά του Ιονίου, τα οποία βρίσκονται κατά μήκος ενός από τους σημαντικότερους διαδρόμους μετανάστευσης για τα πουλιά μεταξύ Αφρικής και Ευρώπης. Σύμφωνα με στοιχεία οργανώσεων που ασχολούνται με την προστασία των μεταναστευτικών πουλιών, η κατάσταση για τα τρυγόνια είναι ιδιαίτερα ανησυχητική ειδικά στο νησί της Ζακύνθου, εκεί όπου οι λαθροκυνηγοί επιμένουν στο εθιμικό, όπως υποστηρίζουν, δικαίωμά τους να κυνηγούν αρνούμενοι να συμμορφωθούν με τη νομοθεσία, βάζοντας παράλληλα σε κίνδυνο ένα είδος που χαρακτηρίζεται ως ένα από τα ταχύτερα μειούμενα είδη πουλιών σε όλη την Ευρώπη.
Οιωνοί κινδύνων
Πέραν του νόμιμου και παράνομου κυνηγιού, ένα από τα μεγάλα προβλήματα που τα αποδημητικά πουλιά αντιμετωπίζουν είναι η συστηματική απώλεια βιοτόπων. Οι βιότοποι αναπαραγωγής στην Ευρώπη έχουν εδώ και χρόνια συρρικνωθεί κυρίως λόγω της εντατικοποίησης των καλλιεργειών και της εκμετάλλευσης των δασών, της επέκτασης των κατοικημένων περιοχών και του οδικού δικτύου. Φτάνοντας δε στην Αφρική, τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Οι περιοχές που τα πουλιά ξεχειμωνιάζουν καταστρέφονται επίσης ταχύτατα, αφού το περιβάλλον θυσιάζεται στον αγώνα λαών και κρατών να επιζήσουν. Όπως εξηγούν οι ορνιθολόγοι, το αποκορύφωμα του δράματος των μεταναστευτικών πτηνών είναι η ξηρασία των τελευταίων ετών στην περιοχή του Σαχέλ, νότια της Σαχάρας, όπου μεγάλες εκτάσεις με στέπες και σαβάνες έχουν γίνει έρημος και τα μεταναστευτικά πουλιά αναγκάζονται να πετούν κάθε χρόνο όλο και πιο νότια για να βρουν κατάλληλους χώρους. Τα μεταναστευτικά πουλιά που γίνονται μάρτυρες των περιβαλλοντικών αλλαγών είναι οι οιωνοί των κινδύνων που έρχονται απειλητικοί για όλους.
www.avgi.gr