γράφει ο Νίκος Νικολούδης,

διδάκτωρ Ιστορίας του πανεπιστημίου του Λονδίνου

Κατά κοινή ομολογία, η αρχαία Ελλάδα και ο πολιτισμός της έπαιξαν επί αιώνες καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση των ηθικών αξιών και γενικότερα του πολιτισμού του Δυτικού κόσμου. Με εξαίρεση τον Χριστιανισμό, κανένα άλλο σύστημα ιδεών δεν επηρέασε σε τόση έκταση και βάθος χρόνου τη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού πνεύματος όσο ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός και ο νεώτερος «αδελφός» του, ο ρωμαϊκός. Η αναγνώριση αυτής της διαπίστωσης από τους ευρωπαϊκούς λαούς ερμηνεύει σε μεγάλο βαθμό το φιλελληνικό ρεύμα κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης και τη σχετικά σύντομη αποδοχή της ελληνικής ανεξαρτησίας το 1830, παρά τις έντονες επιφυλάξεις των Μεγάλων Δυνάμεων της Ευρώπης προς όλες τις φιλελεύθερες επαναστάσεις την ίδια περίοδο (εν προκειμένω, είναι χαρακτηριστικό το συναφές σχόλιο του συγγραφέα, σύμφωνα με το οποίο: «Η Ελλάδα ολόκληρη κατάφερε να αναγνωρισθεί ως ύπαρξη, παρά τη φτώχεια της και την εξαθλίωσή της, λόγω των δεσμών της με την κλασική αρχαιότητα», σελ. 28).

Η αποδοχή του αρχαιοελληνικού πνεύματος από τον σύγχρονο Δυτικό κόσμο έχει καταστήσει ουσιαστικά υποχρεωτική την «υιοθέτησή» του και από τους Νεοέλληνες. Η πραγματικότητα όμως έχει αποδείξει κατ’ επανάληψη στο διάστημα των σχεδόν δύο αιώνων της ανεξαρτησίας του νεοελληνικού κράτους ότι αυτή η «υιοθεσία» έχει σε μεγάλο βαθμό τον χαρακτήρα τυπικής και μηχανιστικής αρχαιολατρίας η οποία συχνά δεν εκφράζει το νεοελληνικό θυμικό, στη διαμόρφωση του οποίου έχουν συμβάλει με την πάροδο των αιώνων πολλοί παράγοντες ξένοι προς το ήθος και τον χαρακτήρα των αρχαίων προγόνων μας. Αυτή η εγγενής αντίφαση βρίσκει την πλήρη έκφρασή της στη διαδικασία της εκμάθησης των αρχαίων ελληνικών στα σχολεία, η οποία συνήθως προκαλεί ψυχολογικά τραύματα, μάλλον απωθώντας  τους μαθητές παρά προσελκύοντας το ενδιαφέρον τους. Οι παραπάνω διαπιστώσεις ερμηνεύουν σε μεγάλο βαθμό την απουσία αξιόλογων κλασικών φιλολόγων και γενικότερα επιστημόνων ερευνητών του αρχαίου κόσμου από τη χώρα-κοιτίδα του αρχαιότερου ευρωπαϊκού πολιτισμού. Στην εποχή μας (εποχή παρακμής του σύγχρονου υλιστικού ευρωπαϊκού πολιτισμού), αυτή η έλλειψη γίνεται εντονότερα αισθητή, γεγονός που μας θυμίζει με τον γνωστό και διακριτικό του τρόπο ο καταξιωμένος συγγραφέας Τάκης Θεοδωρόπουλος στο έργο του με τίτλο «Βερονάλ». 

Μεταξύ των αναγνωστών των βιβλίων του (αλλά και των «απλών» δημοσιογραφικών κειμένων του) ο Θεοδωρόπουλος έχει καταξιωθεί για το μακροχρόνια σταθερό και ειλικρινές ενδιαφέρον του για την ελληνική Αρχαιότητα, το οποίο στηρίζεται στη βαθιά γνώση και κατανόησή της.

Υπ’ αυτή την έννοια, αποτελεί ίσως μοναδική περίπτωση μεταξύ των σύγχρονων Ελλήνων διανοουμένων, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων συνήθως απλά αναδιατυπώνει για χάρη μας ιδέες που κυκλοφορούν στις σύγχρονες κοιτίδες του Δυτικού πνεύματος. Την αγάπη του για την ελληνική Αρχαιότητα προσπαθεί να μας μεταδώσει και με αυτό το έργο του, κατά τρόπο όμως έμμεσο: μέσω δηλαδή της τραγικής ιστορίας ενός από τους ελάχιστους Νεοέλληνες κλασικούς φιλολόγους με διεθνή αναγνώριση, του Ιωάννη Συκουτρή. 
Η πνευματική διαμόρφωση του Συκουτρή αποτελεί την εξαίρεση του παραπάνω κανόνα της τυπικής νεοελληνικής αρχαιολατρίας. Προερχόμενος από φτωχή οικογένεια του μικρασιατικού ελληνισμού, ο Συκουτρής μυήθηκε κατά τις σχολικές και τις πανεπιστημιακές σπουδές του στο όραμα της αρχαίας Ελλάδας, οι διεισδυτικές φιλολογικές έρευνές του για την οποία του απέφεραν σταδιακά την αναγνώριση του πνευματικού κόσμου, τόσο της χώρας μας όσο και του εξωτερικού. Αντίθετα όμως από την πλειονότητα των Ελλήνων κλασικών φιλολόγων, δεν έβλεπε τη γνώση της αρχαίας Ελλάδας ως άψυχο επιστημονικό πεδίο. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Θεοδωρόπουλος, «μελετούσε για να ζήσει. Ήξερε πως τα πολύτιμα ευρήματα δεν έχουν καμιά αξία αν μείνουν νεκρά στις συλλογές των επιστημονικών εργαστηρίων. Η αρχαία σοφία ήταν πρώτη ύλη για τη σύγχρονη ζωή» (σελ. 12). Από την άλλη πλευρά, για τον Συκουτρή «η κλασική αρχαιότητα είναι το πολύτιμο μέταλλο του πολιτισμού μας, δεν είναι όλοι προορισμένοι να το αποκτήσουν. Αν δεν έχουν χρήματα να σπουδάσουν, ας ακολουθήσουν το βάναυσο επάγγελμα του πατέρα τους. Θα είναι χρησιμότεροι “προς την εθνικήν ολότητα”» (σελ. 90). 
Έχοντας αυτές τις «ελιτίστικές» και αντικομφορμιστικές απόψεις, οι οποίες τον διαφοροποιούσαν από τον πνευματικό «μέσο όρο» της Ελλάδας του Μεσοπολέμου, δεν είναι περίεργο ότι σταδιακά απωθήθηκε στο περιθώριο της ελληνικής πνευματικής κοινότητας. Έτσι, παρότι το 1930 είχε εκλεγεί υφηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, και ενώ το 1933 αρνήθηκε τη θέση του καθηγητή κλασικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πράγας, το 1936 απέτυχε να εκλεγεί καθηγητής κλασικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών εξαιτίας του «σκανδαλιστικού» προλόγου του στην εισαγωγή του πρώτου τόμου της έκδοσης του Συμποσίου του Πλάτωνα (την οποία είχε εκπονήσει), όπου έθιγε το θέμα της παιδεραστίας στην αρχαία Ελλάδα. Παρότι αντέκρουσε με επιτυχία τις αβάσιμες αιτιάσεις των επικριτών του, η απότομη ανακοπή της κατά τα άλλα μετεωρικής σταδιοδρομίας του επηρέασε καταλυτικά την ψυχοσύνθεσή του, οδηγώντας τον τελικά σε αυτοκτονία με το βαρβιτουρικό Βερονάλ. Έτσι, στις 21 Σεπτεμβρίου 1937 βρέθηκε νεκρός στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου στην Κόρινθο, σε ηλικία μόλις 37 ετών. 
Πέρα από αυτή καθεαυτή την παρουσίαση της πολυκύμαντης ζωής του Συκουτρή, το ενδιαφέρον του βιβλίου έγκειται στους πολλαπλούς τρόπους της προσέγγισης του θέματός του.

Παρά τη  σχετικά μικρή έκταση του έργου, ο συγγραφέας κατορθώνει να συνδυάσει αριστοτεχνικά σε αυτό τις αρετές μιας κλασικής βιογραφίας με εκείνες του δοκιμίου, της ιστορικής ανάλυσης της εποχής του Συκουτρή και, τέλος, του αστυνομικού θρίλερ σε ό,τι αφορά τα ακριβή αίτια του θανάτου του (ο οποίος αρχικά είχε αποδοθεί σε καρδιακή ανακοπή). Υπ’ αυτή την έννοια, ο Θεοδωρόπουλος ικανοποιεί ακόμη και τους πιο απαιτητικούς αναγνώστες, διατηρώντας αμείωτο τον ενδιαφέρον τους για τις πνευματικές αναζητήσεις του έως την εμφάνιση του επόμενου πονήματός του!

πηγη :istorikathemata.com