«Δεκαπέντε μόλις χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης των Χανίων, κατάντικρυ στην οχυρωμένη νησίδα που φράσσει την είσοδο στο λιμάνι της Σούδας, δεσπόζει το οθωμανικό φρούριο Ιτζεδίν. Η χρήση του πρώτα ως στρατιωτικού οχυρού και έπειτα ως φυλακής συνάμα με τις προσπάθειες για την προστασία και την ανάδειξή του ως τόπου ιστορικής μνήμης είναι το θέμα αυτής της ιστορικής εργασίας.
Μέχρι την πτώση της χούντας των συνταγματαρχών το 1974 ούτε ένας δρόμος δεν είχε ονοματοθετηθεί, ούτε ένα γλυπτό δεν είχε φιλοτεχνηθεί, για να υπενθυμίζει στους επισκέπτες το μαρτύριο και τη θυσία εκατοντάδων κομμουνιστών και άλλων δημοκρατικών πολιτών που ως πολιτικοί κρατούμενοι φυλακίστηκαν εκεί.
Μ' αυτόν τον επιλεκτικό τρόπο που καταδίκαζε στη λήθη ό,τι δεν θεωρούνταν πολιτικά σημαντικό να σημειωθεί στον χώρο με μέσο αυτό που το 1976 ο Φίλιππος Ηλιού ονόμασε "ιδεολογική χρήση της ιστορίας", επιχειρήθηκε να παραχθεί εθνική και κοινωνική συνοχή και ταυτόχρονα πολιτική ισορροπία, αποκλείοντας από τη συγκεκριμένη εκδοχή της δημόσιας σφαίρας την "κοινότητα μνήμης" των αγωνιστών της Αριστεράς που είχαν ηττηθεί στρατιωτικά στον Εμφύλιο Πόλεμο (1946 - 1949) και είχαν παραμείνει πολλά χρόνια στις φυλακές και τις εξορίες, γιατί θεωρήθηκε πως με βάση τις ψυχροπολεμικές διαιρέσεις υπονόμευαν την επιδιωκόμενη συνοχή. Ωστόσο, μετά την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης το 1982 η κατάσταση άλλαξε, με αποτέλεσμα το 1986 να αναγνωριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο που χρήζει προστασίας.
Ακόμα, όμως και σήμερα, αυτό το έξοχο δείγμα της οθωμανικής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής παραμένει εγκαταλελειμμένο "στο έλεος του φθοροποιού χρόνου", ενώ ελάχιστα είναι και τα ακαδημαϊκά κείμενα που έχουν γραφεί για την ιστορία του και την αποκατάστασή του ως τόπου ιστορικής μνήμης.
Για να ξεπεράσει ο ιστορικός ερευνητής αυτόν τον σκόπελο, οφείλει να κινηθεί δραστήρια για τη συγκέντρωση και επεξεργασία "του συνόλου των ιχνών που έχουν αφήσει οι φορείς της δράσης στο παρελθόν", ιδιαίτερα όσων έχει αποτυπώσει η "αντι-μνήμη" (counter - memory) των πολιτικών κρατουμένων και των απογόνων τους. Έτσι, η νέα μορφή γνώσης που θα παραχθεί από τα ιστορικά υποκείμενα που αποτελούν το αντικείμενο της "ιστορίας από τα κάτω", θα καταστεί ικανή να υπερβεί τις σιωπές της ακαδημαϊκής Ιστορίας, για να τεκμηριώσει με πιο "δημοκρατικούς" όρους το αίτημα της προστασίας, αποκατάστασης και ανάδειξης του φρουρίου Ιτζεδίν ως μνημείου με υπερτοπική σημασία.» (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Συγγραφέας: Δαμασκηνός, Δημήτρης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Συντομογραφίες και ακρωνύμια
Περίληψη
Abstract
Εισαγωγή
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ
ΤΟ ΦΡΟΥΡΙΟ ΙΤΖΕΔΙΝ ΩΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΟΧΥΡΟ
Ενετοκρατία (1212-1645)
Οθωμανική περίοδος (1645-1898)
ΤΟ ΦΡΟΥΡΙΟ ΙΤΖΕΔΙΝ ΩΣ ΦΥΛΑΚΗ
Κρητική Πολιτεία (1898-1913)
Ελληνικό κράτος (1913-1971)
Ο "Εθνικός Διχασμός", η Μικρασιατική Εκστρατεία και η δικτατορία του Θ. Πάγκαλου (1913-1929)
Το Ιδιώνυμο και η δικτατορία του Ι. Μεταξά (1929-1941)
Το φρούριο Ιτζεδίν ως αποθήκη οπλισμού (1941-1944) και η "Οχυρά Θέσις Κρήτης" (Οκτ. 1944 - Ιούλιος 1945)
Το φρούριο Ιτζεδίν ως τόπος προσωρινής κράτησης δωσιλόγων (1945-1946)
Το φρούριο Ιτζεδίν στη δίνη του Εμφυλίου Πολέμου και των συνεπειών του (1948-1964)
"...Και ξημερώνοντας μέρα κακή" στα Χανιά"
Πολιτικοί κρατούμενοι τα χρόνια της χούντας (1967-1974)
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ: ΤΟ ΦΡΟΥΡΙΟ ΙΤΖΕΔΙΝ ΩΣ ΤΟΠΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ
Παραρτήματα
Πηγές - Βιβλιογραφία
Το βιβλίο κυκλοφόρησε χθες από τις εκδόσεις "ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ". Όποιος ή όποια ζει στην Αθήνα και θέλει να το αγοράσει, μπορεί να επισκεφθεί και το βιβλιοπωλείο των εκδόσεων "ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ" (Ζωοδόχου Πηγής 85, Αθήνα, τκ. 11473) ή να επικοινωνήσει στα τηλέφωνα 210-3648170 & 210-3648197 για να το παραγγείλει με αντικαταβολή.