Από την κατάληψη της Νομικής το ’73 μέχρι τα σημερινά 50χρονα της Μεταπολίτευσης, για αρκετούς απ’ όσους ανέπτυξαν αντιδικτατορική δράση ο δρόμος δεν διανύθηκε εύκολα. Πολύ περισσότερο για όσους βρέθηκαν στα μπουντρούμια της ΕΣΑ. Ένας απ' αυτούς, ο Δημήτρης Σερεμέτης, αν. καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, απ' όπου αφυπηρέτησε τα προηγούμενα χρόνια, βίωσε τον εγκλεισμό και τον βασανισμό και τώρα, μισόν αιώνα μετά, καταθέτει τη δική του μαρτυρία στο καινούργιο βιβλίο του «Βασανιστήρια στην ΕΣΑ. Ένα σενάριο (χωρίς πλατεΐτσα στην Κοκκινιά)» (εκδ. Πόλις). Ενεργό μέλος του φοιτητικού αντιδικτατορικού κινήματος, από τους εκπροσώπους του που το καθεστώς έστειλε αιφνιδιαστικά στον στρατό για να αναστείλει τη δράση τους, πρόφτασε να αγοράσει τον τηλεβόα που χρησιμοποίησαν οι συνάδελφοί του στην κατάληψη της Νομικής πριν παρουσιαστεί στο στρατόπεδο της Τρίπολης. Δεν μπόρεσε ωστόσο να γλιτώσει τη σύλληψη μετά την απόλυσή του από τον στρατό. Καθώς το βιβλίο του επαναφέρει στο παρόν πρόσωπα και γεγονότα, ο συγγραφέας ανασύρει στη μνήμη εκείνη την περίοδο και μας βοηθάει να κατανοήσουμε ένα παρελθόν που δεν είναι τόσο μακρινό. Οι αποσιωπήσεις, οι προσπάθειες αναθεώρησης των ιστορικών γεγονότων, η Δημοκρατία, οι προσδοκίες και οι διαψεύσεις, ζητήματα Κράτους Δικαίου, αλλά και οι μικρές χαραμάδες ελπίδας από τις αντιδράσεις των πολιτών κυριαρχούν στη συζήτηση. «Η Δημοκρατία για να ζει και να ανθίζει χρειάζεται τη διαρκή ετοιμότητα των πολιτών, την εγρήγορσή τους και συνεχή φροντίδα από όλους μας» επιμένει ο Δημήτρης Σερεμέτης. Καθώς η κουβέντα επεκτείνεται σε όσα βίωσε στην ΕΣΑ, στο τραύμα του βασανισμού, αδυνατεί να περιγράψει το πορτρέτο του βασανιστή. Ωστόσο δεν κρύβει την απογοήτευσή του για την ατιμωρησία αυτών που προκάλεσαν τόσο πόνο. «Η ατιμωρησία των βασανιστών είναι μια ανοιχτή πληγή για την Ελληνική Δημοκρατία» υπογραμμίζει. Την ίδια ώρα όμως στρέφει το ενδιαφέρον στο μέλλον. «Μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι γιατί το μέλλον της χώρας, το μέλλον της Δημοκρατίας, μπορούν να το πάρουν στα χέρια τους οι νέοι» λέει, για να κλείσει με μια νότα αισιοδοξίας αυτή η συζήτηση.
«Βασανιστήρια στην ΕΣΑ». Γιατί τώρα αυτό το βιβλίο;
Πιο νωρίς θα ήταν πιο επώδυνο για μένα, αλλά και για όλους τους συναγωνιστές στους οποίους αναφέρομαι, να μιλήσω γι' αυτά τα γεγονότα. Από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε να είναι παρεξηγήσιμη η συζήτηση για τα ζητήματα του βασανισμού, γιατί κατά διαστήματα καλλιεργήθηκε η καχυποψία ότι επιθυμούσαμε να «εξαργυρώσουμε» τη συμμετοχή μας στον αντιδικτατορικό αγώνα. Τώρα πια δεν μπορεί να υπάρξει τέτοιου είδους κριτική, γιατί τόσο στην επαγγελματική όσο και στην πολιτική κονίστρα είμαστε ουσιαστικά απερχόμενοι.
Εσείς πώς βρεθήκατε στην ΕΣΑ;
Την άνοιξη του 1973 αποδείχτηκε ότι δεν αρκούσε το μέτρο της διακοπής αναβολής στράτευσης με το οποίο οδηγήθηκαν στον στρατό εκατό περίπου από τους πρωταγωνιστές του φοιτητικού κινήματος ώστε αυτό να ελεγχθεί. Έτσι ο Ιωαννίδης, τον Απρίλιο - Μάιο της ίδιας χρονιάς, διεκδίκησε και πήρε την έγκριση να αναλάβει η στρατιωτική αστυνομία, η ΕΣΑ, τη βίαιη καταστολή του φοιτητικού κινήματος με μαζικές συλλήψεις και βασανισμούς. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήμουν κι εγώ. Βρέθηκα στην ΕΣΑ μέχρι την αμνηστία του Αυγούστου του 1973.
Φαινόταν μακρινή τότε η αποκατάσταση της Δημοκρατίας;
Για μας δεν ετίθετο έτσι το ζήτημα, γιατί αισιοδοξούσαμε ότι χάρη στις κινητοποιήσεις μας το καθεστώς δεν θα αργούσε να καταρρεύσει.
Στην ΕΣΑ, τι ακριβώς βιώσατε;
Δεν μπορεί να το εξηγήσει κανείς με μερικές λέξεις. Αν έπρεπε να περιοριστώ σε μια φράση, θα έλεγα μόνο ότι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι ιερή.
Τι σημαίνει το «χωρίς πλατεΐτσα στην Κοκκινιά» που έχετε στον υπότιτλο του βιβλίου;
Ηταν η απειλή του Νικολόπουλου, ενός από τους ανακριτές - βασανιστές. Με είχε απειλήσει ότι θα με εκτελέσει και το πολύ πολύ θα γίνω πλατεΐτσα στην Κοκκινιά εάν έρθει ποτέ η Δημοκρατία. Δυστυχώς, ούτε αυτός καταδικάστηκε. Αθωώθηκε πανηγυρικά.
Το ότι οι βασανιστές δεν καταδικάστηκαν τι σημαίνει για σας;
Η ατιμωρησία των βασανιστών είναι μια ανοιχτή πληγή για την Ελληνική Δημοκρατία.
Ο βασανιστής τι είδους άνθρωπος είναι; Πώς θα φιλοτεχνούσατε το πορτρέτο του;
Κι αυτό είναι πολύ δύσκολο να το περιγράψεις. Μπορεί να είναι οτιδήποτε, μπορεί να είναι ένα τέρας, μπορεί να είναι και ένα θύμα.
Για τους βασανιστές σας τι σκέφτεστε, τι συναισθήματα τρέφετε;
Στα συναισθήματα, εκείνη την περίοδο μέχρι και πολλά χρόνια μετά, κυριαρχούσαν ο φόβος, η οργή, το μίσος. Κανένα απ' αυτά τα συναισθήματα όμως δεν μπορεί να διαρκέσει επ' άπειρον εάν δεν συνδαυλίζεται συνεχώς. Σήμερα για κάποιους θα μπορούσα να αισθανθώ ακόμα και οίκτο. Κατανόηση όμως δεν θα νιώσω ποτέ.
Γράφοντας το βιβλίο επανήλθε το τραύμα του βασανισμού;
Τα βασικά στοιχεία του βιβλίου έχουν γραφτεί αμέσως μετά την απελευθέρωσή μου, δηλαδή τον Σεπτέμβριο του 1973. Βγαίνοντας από τη φυλακή κατέγραψα όλα τα γεγονότα με συνοπτικό τρόπο σε ένα ημερολόγιο, γιατί είχα την ανάγκη να μιλήσω για όσα έζησα στην ΕΣΑ χωρίς όμως να δημοσιοποιηθεί αυτή η συζήτηση. Στις αρχές της δεκαετίας του '80 άρχισα να σκέφτομαι ότι η εμπειρία μου έπρεπε να δημοσιοποιηθεί. Ουσιαστικά το βιβλίο χρονολογείται από τότε, το 1980-1981. Τώρα που το ξαναδούλεψα, με αφορμή τα πενηντάχρονα από τη μεγάλη κατάληψη της Νομικής τον Φεβρουάριο του'73, προκειμένου να εκδοθεί, διαπίστωσα ότι πολλές πληγές παραμένουν ανοιχτές.
Ποιες είναι αυτές οι πληγές;
Ξαναζείς το άγχος του βασανισμού, την ήττα της αξιοπρέπειας, την αγωνία για το τι θα γίνει την επόμενη στιγμή. Μπορώ να πω ωστόσο ότι διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντας το κείμενο άρχισα πλέον κι εγώ κάπως να ξαλαφρώνω. Νομίζω ότι η δημοσιοποίηση είναι μια ανακούφιση, γιατί μέσα σ' όλα με κατέτρυχε η ενοχή ότι δεν είχα καταθέσει στις δίκες των βασανιστών.
Φοβηθήκατε τότε να καταθέσετε;
Οχι, αλλά την πατήσαμε τότε σχεδόν όλοι, διότι ορίστηκε μια αποκλειστική προθεσμία για υποβολή μηνύσεων και στη συνέχεια αιφνιδιαστήκαμε μαθαίνοντας ότι δεν δικαιούμαστε να καταθέσουμε ως μάρτυρες κατηγορίας εάν δεν είχαμε ήδη υποβάλει μήνυση. Εκ των υστέρων εκτιμώ ότι η προσέλευση των μαρτύρων θα ήταν πολύ μεγαλύτερη εάν είχαν δείξει μεγαλύτερο ενδιαφέρον οι οργανωμένες δυνάμεις της Αριστεράς, ιδίως το ΚΚΕ.
Το τραύμα του βασανισμού επουλώνεται ποτέ;
Νομίζω ότι αφήνει ίχνη. Σε άλλους μπορεί να είναι πιο βαθιά, σε άλλους λιγότερο. Η σωματική και η ψυχολογική βία, ανεξάρτητα σε τι οφείλεται, χρειάζεται ειδική φροντίδα για να ξεπεραστεί. Εμείς δεν την επιδιώξαμε, είτε από αφέλεια είτε από άγνοια είτε από τον δικαιολογημένο ενθουσιασμό που έφερε η Μεταπολίτευση, που σήμαινε για μας ότι όλα μπορούν να αλλάξουν. Νομίσαμε ότι η Μεταπολίτευση θα ήταν η θεραπεία μας.
Διαψευστήκατε;
Ναι, δυστυχώς. Αναμφίβολα, η Δημοκρατία από τη Μεταπολίτευση και μετά είναι πληρέστερη και πολύ πιο σταθερή από αυτήν που είχαμε ζήσει μέχρι τότε. Αποδείχτηκε όμως πάρα πολύ φτωχή για τις δικές μας προσδοκίες. Ο εκφυλισμός του δημόσιου λόγου, οι εκπτώσεις σε κάθε είδους δικαιώματα, είτε αυτά είναι ανθρώπινα είτε εργασιακά είτε οτιδήποτε άλλο, με το πέρασμα των χρόνων έγιναν καθεστώς. Όπου και να κοιτάξει κανείς γύρω του σήμερα θα δει ένα Κράτος Δικαίου που παραπαίει, εργασιακές σχέσεις απορρυθμισμένες - και, μέσα σε όλα αυτά, τα βασανιστήρια ξαναγίνανε σιγά σιγά μια χρήσιμη μέθοδος εναντίον των αδύναμων της κοινωνίας. Το λέω αυτό έχοντας στο μυαλό μου τις σκοτεινές πληροφορίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας για όσα συμβαίνουν, για παράδειγμα, στο αστυνομικό τμήμα της Ομόνοιας, στα κέντρα μεταναστών και προσφύγων, αλλά και σε συγκεκριμένες δράσεις της αστυνομίας. Οι περιπτώσεις του Νίκου Σακελλίωνα, του Νίκου Ρωμανού, του Δημήτρη Ινδαρέ είναι κάποιες που μου έρχονται πρόχειρα στο μυαλό, αλλά το πιο χαρακτηριστικό απ' όλα είναι το χαμένο πόρισμα της επιτροπής Αλιβιζάτου για την ανεξέλεγκτη αστυνομική βια που κατατέθηκε τον Μάιο του 2020, δημοσιοποιήθηκε τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου και έκτοτε αγνοείται η τύχη του, την ώρα που ο ίδιος ο καθηγητής Αλιβιζάτος έκανε γνωστό ότι η επιτροπή έχει ουσιαστικά διαλυθεί, διότι «κανείς δεν δείχνει ενδιαφέρον για το έργο της». Και για να μείνουμε μόνο σ' αυτό το σημείο, την ανεξέλεγκτη αστυνομική βία, να διευκρινίσουμε ότι πρόκειται βέβαια για κάτι πολύ ευρύτερο από το θέμα των βασανιστηρίων της Χούντας. Αλλά γεγονός είναι ότι αυτή η βία εξακολουθεί να προκαλεί θύματα που δεν βρίσκουν το δίκιο τους. Είμαστε Δημοκρατία, δεν το αμφισβητεί κανείς, αλλά με επιδόσεις αμφιλεγόμενες σε πολλά θέματα που αφορούν το δίκιο και τα δικαιώματα.
Η Δημοκρατία δηλαδή θέλει διαρκώς τη φροντίδα μας;
Η Δημοκρατία για να ζει και να ανθίζει χρειάζεται τη διαρκή ετοιμότητα των πολιτών, την εγρήγορσή τους και συνεχή φροντίδα από όλους μας. Και σε όλα αυτά πισωγυρίζουμε. Ευτυχώς όμως, υπάρχουν και κάποιες αντιδράσεις των πολιτών που αποτελούν φωτεινές εξαιρέσεις, όπως η κινητοποίηση των συγγενών των θυμάτων και των τραυματιών από το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών, η πανηγυρική υποδοχή που έγινε στην πρωτόδικη απόφαση καταδίκης της Χρυσής Αυγής, αλλά και κάποιες απεργιακές κινητοποιήσεις, όπως, για παράδειγμα, παλιότερα στην Cosco ή των ντελιβεράδων. Ένα πραγματικό άλμα για την υπεράσπιση της Δημοκρατίας θα ήταν να στηρίζουμε το Κράτος Δικαίου στις σημερινές συνθήκες.
Μισόν αιώνα μετά, θεωρείτε ότι έχουν ειπωθεί όλα για την περίοδο της Δικτατορίας;
Οχι. Έχουν ειπωθεί πάρα πολλά, αλλά δεν έχουν αφομοιωθεί. Το γεγονός ότι η σημερινή κυβέρνηση φτάνει στο σημείο να ζητάει τη διαγραφή φοιτητών για τη συμμετοχή τους στις κινητοποιήσεις κατά των ιδιωτικών πανεπιστημίων θυμίζει πανομοιότυπη απόφαση της Δικτατορίας. Το ότι η κοινωνία δεν εξεγείρεται σε αυτού του είδους την πρόκληση δείχνει ότι τα διδάγματα από εκείνη την περίοδο δεν έχουν εμπεδωθεί. Πέρα όμως απ' αυτά υπάρχει το τεράστιο πρόβλημα που δημιουργεί ο συστηματικός αυταρχισμός απέναντι στη νεολαία, όπως και οι προσπάθειες αναθεώρησης των ιστορικών γεγονότων.
Σε ποια φαινόμενα αναφέρεστε;
Οι προσπάθειες αναθεώρησης της ιστορικής αλήθειας αφορούν την εξέγερση του Πολυτεχνείου, όλη την εξέλιξη του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος, αλλά και γενικότερα την αντίσταση των Ελλήνων στη Δικτατορία. Διάφοροι κύκλοι επανέρχονται π.χ. στο αφήγημα που υποστηρίζει ότι δεν υπήρχαν νεκροί στο Πολυτεχνείο, παρ' όλα τα ιστορικά τεκμήρια. Αντίστοιχη είναι η προσπάθεια να παρουσιαστεί το αντιδικτατορικό κίνημα ως παραγοντισμός κάποιων που θέλανε να κάνουν πολιτική καριέρα ή να εκμηδενιστούν και να γελοιοποιηθούν οι πράξεις αντίστασης την περίοδο της Δικτατορίας.
Τελικά, ποια ήταν η επιδίωξή σας μέσα από αυτό το βιβλίο;
Για το θέμα των βασανιστηρίων υπάρχουν οι εμβληματικές αναφορές του Περικλή Κοροβέση, της Κίτυς Αρσένη και άλλων. Ωστόσο νομίζω ότι έλειπαν κάποια στοιχεία για την τελευταία περίοδο της Δικτατορίας. Σ' αυτά προσπαθώ να συνεισφέρω εγώ με το βιβλίο μου. Επανεξετάζοντας αυτά τα γεγονότα από απόσταση σκέφτομαι ότι τα βασανιστήρια που περάσαμε εμείς, από τη Νομική και μετά, δεν έφτασαν στα άκρα στα οποία θα μπορούσαν διαφορετικά να φτάσουν, μετά την αναπηρία που προκάλεσαν οι βασανιστές στον αείμνηστο Μουστακλή. Θα έλεγε κανείς ότι φαίνεται πως χάρη στο κίνημα του Ναυτικού και την επιλογή της Δικτατορίας να προχωρήσει σε κάποια «ομαλοποίηση» αποφύγαμε εμείς τα χειρότερα.
Αναλογιζόμενος σήμερα όλα αυτά τα γεγονότα τι σκέφτεστε;
Ευτυχώς που υπάρχουν τα νιάτα. Μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι, γιατί το μέλλον της χώρας, το μέλλον της Δημοκρατίας, μπορούν να το πάρουν στα χέρια τους οι νέοι.
από:https://www.avgi.gr