Loading...

Κατηγορίες

Παρασκευή 15 Απρ 2022
Η αισθητική της φιλοσοφίας στην ποίηση
Κλίκ για μεγέθυνση





Dreamstime.com



15.04.2022, 17:06
 

Δεν είναι συνηθισμένο φαινόμενο στα ελληνικά γράμματα μια ποιητική συλλογή να κάνει τρίτη έκδοση, σε αντιποιητικούς μάλιστα καιρούς και πολύ περισσότερο σε αντιαναγνωστικούς. Η συλλογή «Πέραν» του συναδέλφου Παναγιώτη Γεωργουδή το πετυχαίνει, με μια μάλιστα εντυπωσιακή επίνευση από τον μεγάλο Ελληνα συγγραφέα Βασίλη Βασιλικό, ο οποίος γράφει σε επιστολή του προς τον ποιητή [εμπεριέχεται, προτάσσεται καλύτερα, στη συλλογή]: Σημειώνει, μεταξύ άλλων! [:] «Το ομώνυμο ποίημα συγκαταλέγεται στην ποίηση που ξεκίνησε το “Αξιον Εστί” του Ελύτη, εντελώς διαφορετικό σαν σύνθεση, όμως το ίδιο μεγαλόπνοο με εκείνο. Χαίρομαι που το Αιγαίο για σας ανήκει στους προσωκρατικούς και όχι στη βυζαντινή υμνωδία (...) Και τα άλλα ποιήματα, που προηγούνται του “Πέραν”, μας προετοιμάζουν για την πανδαισία του, όπου ο δεκαπεντασύλλαβος συναντά το άλλο μεγάλο ποίημα, την “Αμοργό”, και κει ξεφαντώνει το γλέντι».

Παραθέτω ευθύς αμέσως στίχους από το ποίημα «Αρχιπέλαγος ιδεών», θεωρώντας το κρίσιμο για την εθνική αυτογνωσία αλλά και αισιόδοξο για την επικαιρότητά του: «Τα κύματα του Αιγαίου είναι γέφυρες ανάμεσα στους λαούς/ ενώνουν αδιάκοπα τις καρδιές των ανθρώπων/ Με το ωκεάνειο κύμα της δημιουργίας./ Τα κύματα του Αιγαίου υδάτινες περγαμηνές ανασυνθέτουν/ Με τον παφλασμό τους τη χαμένη γνώση των βιβλιοθηκών της Αθήνας

Της Περγάμου και της Αλεξάνδρειας (...)
Τα κύματα του Αιγαίου ιερουργούν στο ναό της Εφέσου (...)
Αιγαίο, ρευστό αέτωμα στον Παρθενών του Λόγου»
.

Δονείται ο ποιητής από τον αρχαίο λόγο αλλά και από τον νεοελληνικό, αυτόν που τοποθέτησε στη θέση της θεολογίας τη φιλοσοφία στα μεσαιωνικά χρόνια και ανακινήθηκε έτσι ξανά το πνεύμα της ελευθερίας και της θυσίας για το μεγάλο και το αληθινό, για την Πολιτεία των πολιτών και την άμεση δημοκρατία, με βάση τη φιλοσοφία και την επιστήμη, κυρίως την πρώτη.

Η φιλοσοφία είναι το «όπλο» του ποιητή και έχει ενδιαφέρον ότι υποκλίνεται τόσο στους προσωκρατικούς της Ιωνίας όσο και στους «δικούς μας» Πλάτωνα και Αριστοτέλη, αλλά και και σε εκείνους τους προδρόμους όχι μόνο του ελληνικού Διαφωτισμού αλλά και του ευρωπαϊκού, όλους που έφυγαν από το Βυζάντιο μετά την οθωμανική κατοχή και πήγαν στην Ιταλία της Αναγέννησης.

Πατώντας γερά στην παράδοση [Ομηρο π.χ., δημοτικό τραγούδι, κρητική ποίηση] δεν διστάζει να μεταπηδά, με ευχέρεια, από το ένα είδος στο άλλο, από το ένα ύφος στο άλλο, από τον ελεύθερο στίχο στον δεκαπεντασύλλαβο και τανάπαλιν, από τον αφορισμό στην αφηγηματικότητα. Αναδεικνύει με αυτόν τον τρόπο τον πλούτο της ελληνικής γραμματείας και τη δυνατότητα του δημιουργού να αντλεί από οποιονδήποτε χρόνο εκείνα που προάγουν, κατ' αυτόν, τον πολιτισμό και την περαιτέρω εξανθρώπισή μας, εραστής της ομορφιάς του παλιού λόγου αλλά και του νέου, του εποχικού [ελληνικού, πάντα, αλλά αδιαμφισβήτητα οικουμενικού].

Γράφει, π.χ., στο «Πρόταγμα»:
«Σαν τη χελώνα που κουβαλά κατάσαρκα μ' αγάπη το βαρύ/ Καύκαλό της, ξέροντας πως το καύκαλο είναι η ίδια η ζωή της
Και χωρίς αυτό οι γύπες και τα θηρία αμέσως θα την κατασπάραζαν,
Ετσι κι εμείς πρέπει να κουβαλάμε την πολιτισμική μας κληρονομιά για επιβίωση και νέα δημιουργία».

Ιδού μια στροφή από το «Πέραν» [αφιερωμένο στον μεγάλο φιλόλογο Στυλιανό Αλεξίου]:

Θα σε ταΐσω σίδερο θα σε ταΐσω δάκρυ
Και με το άσπρο σύννεφο νυφούλα θα σε ντύσω
θα σε ταΐσω αγαθόν θα σε ποτίσω ειδέναι
Να σου υφάνει τα προικιά στον μαγικό αργαλειό σου
Και των προσφύγων τον καημό, δρόσο θα τόνε κάμω
Να γίνουν βρύσες της ζωής τα μέρη του πολέμου
Να γίνει ο θάνατος ψωμί να φαν οι πεινασμένοι
Να αραχνιάσουνε ευθύς του χάρου οι μασέλες
Να τραγουδάμε ολημερίς για την αδερφοσύνη
Ολονυχτίς να ψάλλουμε στον έρωτα αλληλούια».

Να μη γίνουμε σαν τους άμοιρους και απερίσκεπτους Τρώες, που δεν άκουσαν τα σοφά λόγια του Λαοκόοντα. «Πάντα τα φίδια θα πνίγουν τους Λαοκόοντες/ που εγκαίρως, ορθόβουλα και με ευθυκρισία την πλεκτάνη αποκαλύπτουν. Και τον επερχόμενο δημόσιο κίνδυνο υποδεικνύουν».

Εχουμε να κάνουμε με μια ποίηση φιλοσοφική, αισθητική και λαϊκή ταυτοχρόνως -και αυτό δεν είναι οξύμωρο.

Λιτοί, απεσταγμένοι στίχοι

«Δεν ζούμε/ Κι ας λέμε/ Ποινικοί της ζωής/ Παιδιά του Τζεπέτο είμαστε/ Κάποιοι ζητιάνοι λέξεων/ κάποιοι χυδαίοι αρχολίπαροι/ κάποιοι σε σιωπή άδηλη/ Ολοι ψεύτες/ Τάχα πως/ νυχτερινοί εφιάλτες/ λύκοι ύαινες και κακούργοι/εκμηδένισαν την ύπαρξή μας/ θρυμματίσαμε τη μνήμη μας/ και αδειάσαμε τα μάτια μας».

Δείγμα από την ποιητική συλλογή του Πέτρου Δερβάκου υπό τον πρωτότυπο τίτλο «Ελληνες πεδινοίκακολόγοι & Τα σκαλαθύρματα του Παύλου Σιδέρη», από τις δυναμικές, πλέον, εκδόσεις «Μωβ Σκίουρος», που ανοίγονται παντού [σε όλα τα είδη του λόγου] παρά τους χαλεπούς καιρούς.

Πρόκειται για μια συγκρατημένη, συγκροτημένη, ολιγοσέλιδη (71 σελίδες) συλλογή, που καταγράφει την απεσταγμένη, ασφαλώς, ζωή του ενήλικου ποιητή και μας εισάγει στην κοσμοεικόνα του, με μια θαρραλέα και λιτή γραφή -προσεγμένη και ευγενική.

«Δεν ξέρουμε ποιος έκανε την αρχή/ ούτε ποιος το είπε/ υποθέτουμε ότι ήταν κάποιος πολύ ευσυγκίνητος από όλους μας/ Εμείς οι άλλοι όταν μας μίλησαν για τα φρικτά/ εγκλήματα/ μείναμε βουβοί/ Αυτός, ανεξήγητα, είπε χ ι ο ν ι/ και μετά το επανέλαβε/ Μετά όταν με τα ίδια μας τα μάτια βλέπαμε την ύβρη να κοχλάζει/ και μετά να ξεχειλίζει/ κι ύστερα να επικαλύπτει. Πρώτη τη χλόη και τελευταίες τις ψυχές/ είπαμε, το ίδιο ανεξήγητα, χ ι ο ν ι/ και μετά το επαναλάβαμε/ κι από τότε άλλες λέξεις δεν έχουμε για τη φρίκη και το ειδεχθές/ και γι' αυτό μάλλον θα μείνουμε/ στην Ιστορία των Σημασιών/ ως Ελληνες πεδινοί κακολόγοι του χιονιού».

Κι ακόμη μία στροφή, οργής και πίκρας: «Ζητάω συγγνώμη,/ ειλικρινά ζητάω συγγνώμη από όλους όσοι πιστεύουν/ -και καλά κάνουν-/ πως υπάρχουν λέξεις αισχρές και βρόμικες/ Δεν είμαι βωμολόχος/ δεν είναι απύλωτο το στόμα μου/ δεν μου αρέσουν οι θρασείες και οι άξεστες φράσεις,/ όμως άλλος τρόπος δεν υπάρχει να πεις γι' αυτούς: σ κ ο τ ώ ν ο υ ν το θ α ύ μ α οι σ κ α τ ο ψ υ χ ο ι».

Ωραία [σωστή] ποίηση, που ίσως θα έπρεπε να φανεί νωρίτερα -αλλά αυτό δεν έχει σημασία.

πηγη: https://www.efsyn.gr

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου