Ενα σημαντικό σημείο του ρωμαίικου πολιτισμού στην Κωνσταντινούπολη, το Σχολείο Γαλατά, αναζωογονεί τον κόσμο της Τέχνης με τα όσα παρουσιάζονται στο πανέμορφο κτήριό του. Πέρασε πολλές φουρτούνες αυτό το σχολείο μέχρι να φτάσει στη σημερινή του μορφή. Το κτήριο είχε κατασχεθεί από τις τουρκικές Αρχές για να επιστραφεί το 2012. Οι Γαλατιανοί, με ακούραστη εργάτρια για την αναστήλωση και τη λειτουργία του κτηρίου την πρόεδρο της Εφορίας της Σχολής Μαίρη Κομοροσάνο, κατέθεσαν μόχθο και μεράκι για να αναστήσουν κυριολεκτικά το κτήριο.
Μαθαίνουμε λοιπόν από τη Μ. Κομοροσάνο ότι η Αστική/Δημοτική Σχολή Γαλατά ιδρύθηκε στα πρότυπα των αντίστοιχων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων των αρχών του 20ού αιώνα.
Το κτήριο, χτισμένο στη σκιά του εντυπωσιακού Πύργου του Γαλατά, σε μία από τις πιο ιστορικές περιοχές της Πόλης, το σημερινό Καράκιοϊ, κοντά στο μεγάλο διεθνές λιμάνι της Κωνσταντινούπολης, αποτέλεσε από την πρώτη στιγμή πραγματικό στολίδι της περιοχής και συνάμα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εκπαιδευτική εξέλιξη της ομογένειας. Καλύπτει εμβαδόν 4.000 τ.μ., είναι πενταώροφο και κάθε όροφος είναι 800 τ.μ. Στον πρώτο όροφο υπάρχει η εντυπωσιακή μεγάλη αίθουσα με τον εσωτερικό εξώστη, που παλιά χρησίμευε για το μάθημα της Σωματικής Αγωγής και τις σχολικές τελετές. Η νεοκλασική αρχιτεκτονική του κτηρίου ακόμη και σήμερα έλκει το βλέμμα του περαστικού, που κοντοστέκεται για να το απαθανατίσει με τον φακό του.
Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία, το 1908 άρχισε η κατασκευή του σημερινού πενταώροφου κτηρίου με ιδρυτή τον Επαμεινώνδα Ρίζο και σε οικόπεδο που δώρισε η Ελένη Ζαρίφη, η οποία μάλιστα στη διαθήκη της πρόσφερε 15.000 φράγκα για τη δημιουργία της Σχολής. Σύμφωνα με τα σχέδια του κτηρίου που βρέθηκαν στα πρωθυπουργικά αρχεία της Άγκυρας, κορυφαίοι αρχιτέκτονες εκείνης της εποχής, όπως ο Πάτροκλος Καμπανάκης και ο Σταύρος Χρηστίδης, ανέλαβαν τον σχεδιασμό του εμβληματικού κτηρίου. Η παράδοσή του στην Εφορευτική Επιτροπή έλαβε χώρα πανηγυρικά την Τετάρτη 2 Ιουνίου του 1910, στις 11 το πρωί.
Το Σχολείο μετoνομάστηκε από Galata Rum Okulu σε Karakοy Rum Okulu στις 29 Ιανουαρίου 1968 σύμφωνα με τον Νόμο 420.5/1572.
Η Σχολή Γαλατά ήταν ένα σχολείο που δεχόταν μαθητές από όλες τις συνοικίες. Ο αριθμός των μαθητών ανερχόταν στους 230. Συνέχισε να λειτουργεί έως το 1988, όταν, λόγω της συρρίκνωσης του πληθυσμού και των γνωστών πολιτικών θεμάτων, το διακεκριμένο ίδρυμα σταμάτησε την εκπαιδευτική του δραστηριότητα. Οι αίθουσές του, που στο παρελθόν ήταν γεμάτες ζωή, βυθίστηκαν στη σιωπή.
Η επαναλειτουργία
Το 2001 η Σχολή Γαλατά επαναλειτούργησε ως Νηπιαγωγείο και το 2007 έκλεισε οριστικά, έχοντας καταγράψει λαμπρές σελίδες στην εκπαιδευτική ιστορία της Πόλης και δίνοντας τα πρώτα φώτα σε παιδιά που πολλά από αυτά στη συνέχεια αποτέλεσαν το καμάρι της μειονότητας.
Ακολούθησαν μακριοί και επίπονοι δικαστικοί αγώνες, με αποτέλεσμα το 2012 η Σχολή να επιστραφεί και πάλι στη ρωμαίικη κοινότητα.
Στις 22 Μαρτίου του 2012, ημέρα Πέμπτη και στις 11.30 το πρωί, το συγκεκριμένο βακούφιο πήρε εκ νέου τον τίτλο ιδιοκτησίας από το Κτηματολόγιο και αποχαρακτηρίστηκε ως προς τη χρήση του ως σχολείο το 2015.
Με την επιστροφή του σχολείου στη ρωμαίικη κοινότητα, ξεκίνησαν μια νέα περίοδος και ένας νέος αγώνας για την προστασία της ρωμαίικης κληρονομιάς της Σχολής, επαναπροσδιορίζοντας συγχρόνως τη χρήση του πρώην σχολείου ως χώρο Πολιτισμού και Τέχνης, αλλά και εκπαιδευτικών δράσεων. Φιλοξενούνται δράσεις οι οποίες έχουν ως αφετηρία τη ρωμαίικη πολιτιστική ταυτότητα και κληρονομιά, αλλά προχωρούν και πέρα από αυτή, δημιουργώντας μια οπτική που γεφυρώνει το χθες με το σήμερα αλλά και με το αύριο.
Η νέα αυτή περίοδος για τη Σχολή Γαλατά ξεκίνησε με δραστηριότητες όπως η φιλοξενία της Μπιενάλε, της έκθεσης με τίτλο «El Greco», της εκδήλωσης μνήμης Στέφανου Γερασίμου και της πολύ επιτυχημένης έκθεσης-αφιέρωμα στο Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου με τίτλο «Σιωπή 206 δωματίων: Μελέτες για το Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου», η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της Μπιενάλε 2018, υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Μας πληροφορεί ακόμα η Μ. Κομοροσάνο ότι στις μελλοντικές δραστηριότητες θα περιλαμβάνονται συνεργασίες με ιδρύματα και φορείς της Ελλάδας, ώστε σε ετήσια βάση να συνδιοργανώνουμε εκθέσεις, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, συνέδρια και άλλες παρόμοιες εκδηλώσεις.
Παράλληλα, θα λειτουργεί βιβλιοθήκη, από την οποία θα μπορούν να επωφεληθούν ερευνητές, φοιτητές και απλοί αναγνώστες.
Επιπλέον, στον όροφο που θα επαναλειτουργήσει θα στεγάζονται το σχολικό μουσείο και το αρχείο της Σχολής, ενώ θα παραδίδονται μαθήματα ελληνικής γλώσσας. Και βέβαια, στον τελευταίο όροφο θα λειτουργεί καφέ-εστιατόριο, που θα αποτελέσει σημείο συνάντησης απ’ όπου όλοι θα μπορούν να απολαύσουν τη θέα της πόλης και να μυηθούν στις γεύσεις της πολίτικης κουζίνας.
Η Σχολή Γαλατά ξεκίνησε προσφέροντας γνώση στον άνθρωπο και συνεχίζει με προσφορά πολιτισμού στην Πόλη και στον κόσμο. Σπουδαίο λοιπόν το έργο των Ρωμιών του Γαλατά και άξιο να υπηρετήσει την ειρηνική συνύπαρξη και τον Πολιτισμό.
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
πηγη: https://www.avgi.gr