Loading...

Κατηγορίες

Σάββατο 01 Μάι 2021
Μάιος
Κλίκ για μεγέθυνση

Πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη

Ο πέμπτος μήνας του ημερολογίου, διάρκειας 31 ημερών. Αρχικά ήταν ο τρίτος μήνας του δεκάμηνου Ρωμαϊκού ημερολογίου (Majus) και πήρε το όνομά του, κατά την επικρατέστερη εκδοχή, από τη θεότητα Μαία (λατινικά Μάγια), μητέρα του θεού Ερμή. Ήταν η θεά της γονιμότητας και ετιμάτο με θυσίες χοιριδίων στο βωμό της.

Σύμφωνα με άλλες εκδοχές, η ονομασία Μάιος προέρχεται:

  • Από τη λατινική λέξη μάγιορ, που είναι ο συγκριτικός βαθμός του επιθέτου μάγκνους = μεγάλος. (Πλούταρχος)
  • Από τη λατινική λέξη μαγιέστας = μεγαλειότητα. (Οβίδιος)
  • Από τους «μαγιόρες», τους ενδόξους προγόνους των Ρωμαίων, στους οποίους ήταν αφιερωμένος.

Επί αυτοκράτορος Κλαυδίου, η Σύγκλητος πρότεινε την αλλαγή της ονομασίας του Μάιου σε Κλαύδιο, για να φανεί αρεστή στον ισχυρό άνδρα της Ρώμης, όμως η ονομασία αυτή δεν επικράτησε.

Στην Αρχαία Ρώμη τον μήνα Μάιο γιορτάζονταν:

  • Τα Φλοράλια (Floralia), τα ρωμαϊκά Ανθεστήρια, προς τιμή της Flora, θεάς της βλάστησης και της άνοιξης.
  • Τα Λεμούρια (Μειλίχια), για τον εξευμενισμό των νεκρών.
  • Την Πρωτομαγιά οι Ρωμαίοι τιμούσαν την Αγαθή Θεά (Bona Dea), με πανηγύρια, στα οποία συμμετείχαν μόνο γυναίκες.

Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Μάιος αντιστοιχούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Μουνιχιώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Θαργηλιώνα. Στο διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν τα:

  • Ολυμπιεία, προς τιμή του Δία, με ιππικά αγωνίσματα, θυσίες και γεύματα στην περιοχή του Ιλισσού.

Ο Ολύμπιος Δίας είχε τη δική του ξεχωριστή γιορτή στην Αθήνα, που τελούνταν στο ιερό του (Ολυμπιείο), εκεί που σήμερα βρίσκονται τα απομεινάρια του ναού, γνωστά ως Στύλοι του Ολυμπίου Διός.

Η ανέγερση του κολοσσιαίου ναού που θα στέγαζε τη λατρεία του πατέρα των θεών ξεκίνησε μάλλον στο τελευταίο τέταρτο του 6ου αιώνα π.Χ., επί τυράννου Ιππία, γιου του Πεισιστράτου. Ο ναός δεν αποπερατώθηκε εκείνη την περίοδο, αλλά εγκαταλείφθηκε μετά την επικράτηση της δημοκρατίας, μια και σχετιζόταν με την τυραννίδα του Πεισιστράτου και των γιων του.

Η γιορτή, όμως, που προφανώς θα συνέπιπτε με την ημερομηνία της θεμελίωσης του ναού, συνεχίστηκε, και γνωρίζουμε γι’ αυτή ότι συμπεριλάμβανε και αγώνες ιππασίας στον ιππόδρομο, όπου γινόταν ουσιαστικά μια επίδειξη των ικανοτήτων των ιππέων και η διοργάνωση θύμιζε κάτι από στρατιωτικές ασκήσεις για περίπτωση μάχης. Η θυσία ταύρων και η πλουσιοπάροχη κατοπινή ευωχία συμπλήρωναν την ημέρα με τον ιδανικότερο τρόπο για τους Αθηναίους.

Η ολοκλήρωση της κατασκευής του ναού στους ρωμαϊκούς χρόνους, επί αυτοκράτορος Αδριανού (131-132), έφερε την αναζωογόνηση της γιορτής, που στο μεταξύ είχε αρχίσει να παρακμάζει.



  • Μουνίχια, προς τιμή της θεάς Αρτέμιδας, στη χερσόνησο της Μουνιχίας (σημερινή Καστέλα), με κυρίως συμμετέχοντες τους εφήβους.

  • Θαργήλια, προς τιμή του Απόλλωνα, αφιερωμένη στον εξαγνισμό της πόλης από τα μιάσματα, που εξασφαλιζόταν μέσω των λεγόμενων καθαρμάτων. Τα καθάρματα ήταν άνθρωποι που επιλέγονταν βάσει της φαυλότητας,της φτώχειας ή της ασχήμιας τους. Τους περιέφεραν ως αποδιοπομπαίους τράγους στους δρόμους της Αθήνας για να απορροφήσουν το διάχυτο κακό και στη συνέχεια τους εξόριζαν.

Η Άρτεμη με τη Λητώ και τον Απόλλωνα δέχονται τους πιστούς με τις προσφορές τους.

Η Άρτεμη με τη Λητώ και τον Απόλλωνα δέχονται τους πιστούς με τις προσφορές τους.

Κοινή εορτή προς τιμή του Απόλλωνα και της Άρτεμης στην αρχαία Αθήνα, που διαρκούσε δύο μέρες. Γιορταζόταν την 6η και 7η του μηνός Θαργηλιώνος (τις πρώτες ημέρες του τρίτου δεκαημέρου του Μαΐου) και περιλάμβανε δύο εκδηλώσεις: την περιφορά των «φαρμακών», με την οποία εξασφαλιζόταν ο εξαγνισμός της πόλης και την προσφορά των «θαργηλίων άρτων», με την οποία εκφραζόταν η ευγνωμοσύνη των Αθηναίων προς τα δύο τέκνα της Λητούς για την καρποφορία της γης. Η θάργηλος, που έδωσε το όνομα τόσο στη γιορτή, όσο και στον αντίστοιχο μήνα, ήταν μια μικρή ποσότητα δημητριακών από τους πρώτους καρπούς της χρονιάς, τις επονομαζόμενες «απαρχές».

Την πρώτη ημέρα των Θαργηλίων (6η του Θαργηλιώνος), η πόλη καθαριζόταν με τελετουργικό τρόπο, υπό τη σκέπη του θεού της κάθαρσης Απόλλωνα. Μέσα στη χρονιά που είχε προηγηθεί διάφορα μιάσματα είχαν συσσωρευτεί στο σώμα της πόλης (αδικίες, φόνοι και άλλα κακουργήματα) και ήταν καιρός αυτά να απομακρυνθούν, προκειμένου να μην προκαλέσουν οι πολίτες τη «μήνιν» (οργή) κάποιου θεού (θεομηνία).

Αυτός ο τελετουργικός καθαρμός γινόταν με τον ακόλουθο τρόπο: Στους δρόμους της πόλης και την Αγορά τριγύριζαν δύο άνδρες, ήδη καταδικασμένοι σε θάνατο, που είχαν κρεμασμένη στο λαιμό από μια αρμαθιά ξερά σύκα, μαύρα ο ένας, άσπρα ο άλλος, για την απαλλαγή των ανδρών και των γυναικών αντίστοιχα από τα μιάσματα.

Ως «φαρμακοί» επιλέγονταν οι φαυλότεροι των εγκληματιών, με το σκεπτικό ότι τέτοιου είδους άτομα θα συγκέντρωναν πάνω τους όλα τα κακά, που είχαν γίνει μέσα στην πόλη την τελευταία χρονιά. Γίνονταν, έτσι, η προσωποποίηση της γιατρειάς, γι’ αυτό και ονομάζονταν «φαρμακοί» (από τη λέξη φάρμακο). Η πίστη στο ότι βοηθούσαν την πόλη να καθαρθεί από τα μιάσματα φαίνεται και από το ότι τους έλεγαν και «καθάρματα» (η λέξη χρησιμοποιήθηκε κατόπιν συνεκδοχικά για κάθε αχρείο άνθρωπο).

Στη συνέχεια, μετά την περιφορά στην πόλη, οι «φαρμακοί» οδηγούνταν έξω από αυτήν (ενώ παράλληλα τους μαστίγωναν), όπου, είτε απλώς απομακρύνονταν από τα σύνορά της, είτε ρίχνονταν στη θάλασσα (το πιο πιθανό ήταν να τους θανάτωναν, μια και ήταν ήδη βαρυποινίτες). Μ’ αυτό τον τρόπο, το κακό αποσειόταν από τους ώμους της πόλης.

Τη δεύτερη ημέρα της γιορτής (7η του Θαργηλιώνος), μετά την περιφορά των «φαρμακών» και την ολοκλήρωση του καθαρμού της πόλης, μπορούσαν πλέον οι πολίτες να προσφέρουν τη θάργηλο στα παιδιά της Λητώς. Οι καρποί αλέθονταν και ζυμώνονταν, ώστε να παρασκευαστεί ο «θάργηλος άρτος». Ο σκοπός της προσφοράς πριν από την ωρίμανση των καρπών ήθελε να δηλώσει την προσμονή για μια καλή συγκομιδή, αλλά και την ευγνωμοσύνη για τη μέχρι τότε καλή εξέλιξη της καρποφορίας.

 

Ο Μάιος είναι ο μήνας των λουλουδιών και της βλάστησης. Στη λαϊκή συνείδηση συσχετίζεται παρετυμολογικά με τα μάγια και τη μαγεία. Γι’ αυτό και οι προλήψεις ότι δεν πρέπει να γίνονται γάμοι τον Μάιο, ούτε κάποια σοβαρή εργασία τον μήνα αυτό («Το Μάη μήτε δέντρο να φυτέψεις, μήτε παιδί να παντρέψεις» λέει η παροιμία). Σε γενικές γραμμές, οι λαϊκές ονομασίες του Μαΐου προέρχονται από τη φύση:

  • Πράσινος
  • Κερασάρης
  • Τριανταφυλλάς
  • Λούλουδος

Πανελλήνιο έθιμο την Πρωτομαγιά είναι να πλέξιμο στεφανιών με λουλούδια και στάχυα («Μάηδες», «Μαγιοστέφανα») για την ευφορία της Γης. Τα κρεμούν στις εξώπορτες ή στους εξώστες των σπιτιών μέχρι τις 24 Ιουνίου, οπότε τα καίνε στις φωτιές του Αϊ-Γιάννη. Συνηθίζεται να βάζουν στο στεφάνι ένα σκόρδο ή ένα αγκάθι ως αποτρεπτικό του όποιου κακού.

Ωστόσο, οι ραγδαίες βροχές του Μαΐου προκαλούν ζημιές στα σιτηρά, εξ ου και η παροιμία «Στον καταραμένο τόπο, μήνα Μάη βρέχει».

Η μεγάλη θρησκευτική εορτή του Μαΐου είναι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (21 Μαΐου) και αποφράδα ημέρα η 29η Μαΐου, που «τούρκεψε η Πόλη».

 

  • Παροιμίες για τον Μάιο

Απ’ το Μάη, ως τα κεράσια!
Ελλάδα

Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι.
Ελλάδα

Μάης άβρεχος, μούστος άμετρος (αμέτρητος).
Ελλάδα

Μάης άβρεχος, χρονιά ευτυχισμένη.
Ελλάδα

Μάης πενταδείλινος, και πάλι δείλι θέλει (φαγητό).
Ελλάδα

Να ’μουν το Μάη γάιδαρος, τον Αύγουστο κριάρι, όλο το χρόνο πετεινός και γάτος το Γενάρη!
Ελλάδα

Να ’μουν το Μάη μπιστικός, τον Αύγουστο δραγάτης.
Ελλάδα

Ο Μάης με τα τριαντάφυλλα κι ο Ιούνης με τα μήλα.
Ελλάδα

Ο Μάης ρίχνει τη δροσιά κι ο Απρίλης τα λουλούδια.
Ελλάδα

Όποιος φοράει γούνα το Μάη, τη γεια του δεν την έχει.
Ελλάδα

Όταν βρέχει, δε χιονίζει και το Μάη δροσολόγαε.
Ελλάδα

Πώς λάμπει ο ήλιος του Μαγιού, τ’ Αυγούστου το φεγγάρι.
Ελλάδα

Σαν έπρεπε, δεν έβρεχε, το Μάη δροσολόγαε…
Ελλάδα

Στον καταραμένο τόπο, το Μάη μήνα βρέχει.
Ελλάδα

Στων αμαρτωλών τη χώρα, το Μαγιόπουλο χιονίζει.
Ελλάδα

Το Μάη του κούρπαση… (ποτέ!)
Ελλάδα



Εορτολόγιο Μαΐου

Ημερομηνία

Εορτάζοντες

1 Μαΐου

Ιερεμίας

2 Μαΐου

Αναστάσιος, Αναστασία, Ανέστης, Ανεστούλα, Λαμπρινός, Λαμπρινή, Λάμπρος, Λαμπρούλα, Πασχάλης, Πασχαλία, Στασινός, Στασινή

3 Μαΐου

Γεώργιος, Γεωργία, Διόδωρος, Μαύρος, Μαύρα, Μαυρουδής, Ξένιος, Ξενία, Ροδόπη, Ροδοπιανός, Ροδοπιανή

4 Μαΐου

Μόνικα, Πελαγία, Πελάγιος, Ραφαήλ, Ραφαέλα

5 Μαΐου

Ειρήνη

6 Μαΐου

Ιώβ

7 Μαΐου

Ζήσης, Ζησούλα, Ζήσιμος, Ζώης, Ζωή, Ζωοπηγή, Θεοπηγή, Νείλος, Πηγή, Πολυζώης, Πολυζώη, Χρυσοπηγή

8 Μαΐου

Αρσένιος, Αρσενία, Θεολόγος, Θεολογία

9 Μαΐου

Ησαΐας, Θωμάς, Θωμαΐς, Χριστόφορος, Χριστοφορία

10 Μαΐου

Σίμων, Σιμωνία

11 Μαΐου

Αργύριος, Αργυρία, Αρμόδιος, Κύριλλος, Μεθόδιος, Μεθοδία

12 Μαΐου

Γερμανός, Γερμανία, Επιφάνιος, Επιφανία

13 Μαΐου

Γλυκερία

14 Μαΐου

Αριστοτέλης, Αριστοτελία, Θεράπων, Ισίδωρος, Ισιδώρα, Λέανδρος, Λεάνδρα

15 Μαΐου

Αχίλλιος, Βάρβαρος, Παχώμιος

16 Μαΐου

Μυροφόρος, Μυροφόρα, Σαλώμη

17 Μαΐου

Ανδρόνικος, Ανδρονίκη, Ιουνίας, Ιούνιος, Ιουνία

18 Μαΐου

Ευφράσιος, Ευφρασία, Ιούλιος, Ιουλία, Φαεινή

19 Μαΐου

Αγαμέμνων, Μέμνων, Μεμνία, Πατρίκιος, Πατρικία

20 Μαΐου

Λυδία

21 Μαΐου

Ελένη, Έλενος, Κωνσταντίνος, Κωνσταντίνα

22 Μαΐου

Αιμίλιος, Αιμιλία

26 Μαΐου

Ιάκωβος, Ιακωβίνα, Συνέσιος, Συνεσία

30 Μαΐου

Εμμέλεια

31 Μαΐου

Πετρονίλα



 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου