Το καλοκαίρι του 1975 στις Δικαστικές Φυλακές Κορυδαλλού έλαβε χώρα αν όχι η σημαντικότερη, μία από τις πιο σημαντικές δίκες στη σύγχρονη ιστορία της χώρας, η περίφημη Δίκη των πρωταιτίων της Χούντας.

Στο εδώλιο είχαν καθίσει 20 από τους συνολικά 24 κατηγορούμενους αντιμέτωποι με κατηγορίες για εσχάτη προδοσία.

Αυτό όμως που ουσιαστικά άλλαξε την μορφή του κατηγορητηρίου είναι ότι το αδίκημα θεωρήθηκε, με βούλευμα από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, «στιγμιαίο» και όχι «διαρκές», πράγμα που σήμαινε ότι στελέχη του χουντικού καθεστώτος θα γλύτωναν από το να δικαστούν.

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, τα εγκλήματα που έγιναν μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, δεν θα δικάζονταν καθώς θεωρήθηκαν παράγωγά του, δηλαδή ήταν συνέπεια της εγκληματικής πράξης και όχι παράτασή της.

Ένας από τους λόγους για να αλλάξει το κατηγορητήριο ήταν ότι υπήρχαν χιλιάδες άτομα που είχαν συνεργαστεί με τη Χούντα και δεν θα μπορούσαν να δικαστούν όλοι, με αποτέλεσμα να δικαστούν μόνο 24 άτομα.

Οι ποινές και η χάρη του Καραμανλή

Ο λαός ήταν εξαγριωμένος και ζητούσε την καταδίκη των χουντικών, με το κοινό της δίκης να εξαγριώνεται λόγω της προκλητικής στάσης των κατηγορουμένων, οι οποίοι επιδείκνυαν πλήρη αδιαφορία και συχνά ειρωνεύονταν ή μιλούσαν χωρίς κανέναν ειρμό.

Μετά από 25 ημέρες, στις 23 Αυγούστου του 1975 το δικαστήριο τελικά ανακοινώνει την ετυμηγορία του, με την ηγετική τριάδα των Παπαδόπουλου, Παττακού και Μακαρέζου να καταδικάζεται σε θανατική ποινή για την κατηγορία περί στάσης στρατιωτικών και ισόβια κάθειρξη για εσχάτη προδοσία.

Στους υπόλοιπους επιβάλλονται ποινές ισοβίων ή δέκα χρόνων κάθειρξης.

Πιο συγκεκριμένα, στους Ιωαννίδη, Σπαντιδάκη, Ζωιτάκη, Λαδά, Ρουφογάλη, Παπαδόπουλο, Λέκκα και Μπαλόπουλο, επιβλήθηκαν δέκα χρόνια κάθειρξη για στάση και πέντε χρόνια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων, ενώ για την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη.

Εδώ όμως έρχεται η απόφαση της κυβέρνησης Καραμανλή η οποίος μόλις δύο μέρες μετά μετατρέπει τη θανατική ποινή σε ισόβια.

Όπως διαβάζουμε σε εφημερίδα της εποχής, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή αποφάσισε «να κινήση αυτεπαγγέλτως τον μηχανισμό απονομής χάριτος – μετριασμού ποινών και η θανατική καταδίκη των τριών από τους πραξικοπηματίες δεν θα εκτελεσθή».

Ο ίδιος ο Καραμανλής τόνισε πάντως αυστηρά ότι «τα ισόβια θα πρέπει να είναι ισόβια».

Γιατί άλλαξε την ποινή ο Καραμανλής

Η συγκεκριμένη απόφαση που ερχόταν στον απόηχο του περίφημου «στιγμιαίου αδικήματος» ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων σε μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού και φυσικά στην Αντιπολίτευση.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου υποστήριξε ότι ο Καραμανλής ξεπλήρωνε «υποχρεώσεις» που είχε αναλάβει έναντι των Πραξικοπηματιών, με την κυβέρνηση να μην αλλάζει την απόφαση της παρά τις έντονες αντιδράσεις.

Τα πιθανά αίτια αυτής της απόφασης μπορεί να ήταν ότι μόλις είχε πέσει ένα επταετές καθεστώς που δυστυχώς είχε πολλούς υποστηρικτές, οι οποίοι σε περίπτωση εκτέλεσης δεν είναι καθόλου απίθανό ότι θα ξεσηκώνονταν σε μία αρκετά εύθραυστη και μεταβατική φάση της ελληνικής δημοκρατίας.

Την ίδια στιγμή, ο ίδιος ο Καραμανλής, έχοντας δώσει μηνύματα ότι ο στρατός είναι υπό τον πλήρη έλεγχό του, φαίνεται ότι δεν επιθυμούσε σε καμία περίπτωση η νέα πολιτική φάση να ξεκινήσει με τρεις εκτελέσεις.

Ταυτόχρονα, όπως φαίνεται να τονίζουν ειδικοί της περιόδου, δεν ήθελε σε καμία περίπτωση να δημιουργήσει τρεις μάρτυρες που ενδεχομένως να κινητοποιούσαν τους νοσταλγούς του δικτατορικού καθεστώτος.

Πάντως, ομολογουμένως, τόσο ο περιορισμένος αριθμός όσων δικάστηκαν όσο και οι πολύ μικρές ποινές που επιβλήθηκαν στους βασανιστές της Χούντας υπήρξε και είναι μέχρι και σήμερα σημείο τριβής σχετικά με το πόσο βαθιά ήθελε να φτάσει το ελληνικό κράτος στο να καθαρίσει τις δομές του από ανθρώπους που συνεργάστηκαν με το δικτατορικό καθεστώς.

www.koutipandoras.gr