Loading...

Κατηγορίες

Κυριακή 02 Δεκ 2018
Τα ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ «όχημα» για την κήρυξη του εμφύλιου πολέμου
Κλίκ για μεγέθυνση

 

 

Ένα συγκλονιστικό ντοκουμέντο που ανατρέπει την τρέχουσα ιστορική άποψη γύρω από το ξεκίνημα των συγκρούσεων το Δεκέμβρη του 1944

 

 Β. Αντωνίου

 

Ο Τσόρτσιλ, αφού ρύθμισε τις ζώνες επιρροής με τον Στάλιν και εξασφάλισε ότι η Ελλάδα ανήκει στη δική τους, αποφασίζει να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του με το ΚΚΕ και το ΕΑΜ. Έπρεπε να τα συντρίψει. Το πρόβλημα είναι να παρασύρει την Αριστερά. Αγριεύει όταν ο Γ. Παπανδρέου του ανακοινώνει ότι τα βρήκε μαζί τους για την παράδοση των όπλων. Οι Άγγλοι θα χρησιμοποιήσουν τον Σβώλο και τον Μπακιρτζή. Αυτοί τους διοχετεύουν φήμες ότι κινούνται οι δεξιοί να τους δέσουν. Αυτοί θα κάνουν τον Σιάντο να ανακαλέσει την απόφαση που υπέγραψε το ΚΚΕ στις 27.11.1944, κάτι που ουσιαστικά οδηγεί στην αναμέτρηση. Και ο λόγος που ανακαλεί την απόφαση το βράδυ της 27.11.1944 είναι ότι ο Ζέρβας και ο Βεντήρης πήραν απόφαση να δράσουν άμεσα. Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ σέρνονται προς τη σύγκρουση

Η τελική απόφαση για τη σύγκρουση

Την 1.12.1944 Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ αποσύρουν τους υπουργούς τους από την εθνική κυβέρνηση. Η αναμέτρηση αρχίζει. Ο Γ. Σιάντος, με τόλμη που δεν είχε δείξει ποτέ ως τότε, αναδιοργανώνει την Κ.Ε. του ΕΛΑΣ, απομακρύνει τον Άρη και τον Σαράφη από την Αθήνα, αυτοανακηρύσσεται σε στρατηγό και παίρνει στο επιτελείο του ΕΛΑΣ δυο «άκαπνους» όπως τους έλεγαν στρατηγούς, τον Μάντακα και τον Χατζημιχάλη, και ετοιμάζει το σχέδιο ένοπλης ρήξης.

 

ΕΝΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Ένα συγκλονιστικό ντοκουμέντο που ανατρέπει την τρέχουσα ιστορική άποψη γύρω από το ξεκίνημα των συγκρούσεων το Δεκέμβρη του 1944. Η κλασσική αριστερή άποψη που έχει περάσει στις ευρύτερες μάζες έλεγε ότι η παράταξη της τότε Κυβέρνησης ξεκίνησε τις συγκρούσεις με το αιματοκύλισμα του συλλαλητηρίου του Ε.Α.Μ στις 3/12/1944. Να όμως μια διαταγή του Γενικού Στρατηγείου του Ε.Λ.Α.Σ. της ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ημέρας η οποία διατάσει «επίθεση κατά του Ζέρβα και. διάλυση της εθνοφυλακής καθ’ άπασα την Ελλάδα.».

Τη διαταγή υπογράφει ο Γιώργης Σιάντος (ΓΕΡΟΣ). Το ανατρεπτικό  αυτό ντοκουμέντο από τα στοιχεία του Ε.Λ.Α.Σ.  βρισκόταν στα χέρια του Π .Αναγνωστόπουλου και το έβγαλαν στο φώς ο εκδότης Μπάμπης Γραμμένος (εκδόσεις ΓΛΑΡΟΣ) και ο Περικλής Ροδάκης. Υπάρχουν -όπως γίνεται φανερό από αυτά- άνθρωποι που βάζουν την ιστορική αλήθεια πάνω από το παραταξιακό συμφέρον.

Στις 2 Δεκέμβρη του 1944 κάτω από την απειλή της σύγκρουσης με τους Άγγλους, ο Γ.Σιάντος (ο Ιωαννίδης βρισκόταν στο νοσοκομείο) αποφασίζει να δημιουργήσει νέο στρατιωτικό επιτελείο. Το καινούργιο επιτελείο αποτελείται από τον ίδιο τον Μάντακα και τον Χατζημιχάλη. Το Γενικό Στρατηγείο του Ε.Λ.Α.Σ., υποτάσσεται στο νέο επιτελείο.

Στις 2.12.1944 ο Σιάντος εκδίδει την υπ’ αριθ. 3 διαταγή του νέου Γενικού Στρατηγείου που είναι ουσιαστικά και κήρυξη του εμφύλιου πολέμου.

Στις 2/12/1944 ο Σιάντος που υπογράφει σαν Γέρος ανακοινώνει στον Άρη και τον Σαράφη την εξής διαταγή.

 

Αρ.Α.Π .3

ΓΕΝΙΚΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΝ

Υπουργοί μας παρετήθησαν· στοπ. Κατ’ εξακριβωμένας πληροφορίας Ζέρβας ανεχώρησε εσπευσμένως εις Ήπειρον ίνα ενεργήσει γενικήν επιστράτευσιν και επιτεθεί καθ’ ημών στοπ. Προετοιμάστε και κινητοποιήσατε ογδόην, πρώτην, ενάτην και δεκάτην Μεραρχίας άνευ ουδεμιάς χρονοτριβής προς επίθεσιν εναντίον Ζέρβα προτού προλάβει να επιστρατευθεί στοπ. Αφαιρέσατε πρωτοβουλίαν από Ζέρβα στοπ. Άμα πέρατι προετοιμασίας επιτεθείτε στοπ. Διατάξατε άμεσον διάλυσιν Εθνοφυλακής καθ’ άπασαν Ελλάδα με πολιτικά και εν ανάγκη βίαια μέσα. στοπ.. 2.12.44  ΓΕΡΟΣ.

 

Στις 2.12.1944 ο Σιάντος κηρύσσει τον πόλεμο κατά του Ζέρβα και απαιτεί τη διάλυση της εθνοφυλακής «με πολιτικά και εν ανάγκη βίαια μέσα». Η απόφαση για την ένοπλη σύγκρουση δεν πάρθηκε μετά το χτύπημα του συλλαλητηρίου αλλά πριν από αυτό. Και παίρνεται η απόφαση αυτή σε κατηγορηματική αντίθεση με τις συμβουλές του Στάλιν, που λέει:

«Συμβούλευσα την Ελλάδα να μην αρχίσουν αυτόν τον αγώνα. Τα μέλη του ΕΛΑΣ δεν έπρεπε να βγουν από την κυβέρνηση Παπανδρέου... Οι Έλληνες έκαναν βλακεία.»

Ο «στρατηγός» Γ. Σιάντος με το Π.Γ., εκτός του Ιωαννίδη που ήταν άρρωστος, πήραν την απόφαση της ένοπλης αναμέτρησης και επιδιώκουν να χτυπήσουν την αντίδραση προτού προλάβουν να κινηθούν αυτοί. Έχουν πειστεί ότι ο Βεντήρης και ο Ζέρβας αποφάσισαν να τους χτυπήσουν και θέλουν να τους προλάβουν. Και ένα ακόμη πρόβλημα που αναδύεται από τη διαταγή αυτή: μιλάει για χτύπημα της ελληνικής αντίδρασης. Πουθενά δεν κάνει λόγο για Άγγλους. Φαίνεται πραγματικά κωμικό, αλλά έτσι είναι: στο μυαλό αυτής της ηγεσίας υπάρχει η σκέψη ότι δεν πολεμάμε με τους Άγγλους! Και ας ξέρουν καλά τις θέσεις τους. Τηρούν τη γραμμή που τους είπε ο Ποπόφ στις 27.11.1944: ότι πρέπει να κρατήσουν τα όπλα τους ως τα Χριστούγεννα, αλλά να μη συγκρουστούν με τους Άγγλους. Αυτή η ειδοποίηση είχε γίνει και προς τα άλλα Κ.Κ. της Ευρώπης.

Ο Γ. Σιάντος με το νέο του επιτελείο αρχίζουν ουσιαστικά τη δράση τους τον Δεκέμβρη του 1944, με αυτή τη διαταγή. Ο Άρης και ο Σαράφης απομακρύνονται από την περιοχή της Αττικής. Στέλνονται στην Ήπειρο, για να έχει ελευθερία κινήσεων ο Σιάντος. Για την αντιμετώπιση του Ζέρβα, επαρκούσαν οι δυνάμεις που βρισκόταν σ’ αυτό το χώρο. Ο Σιάντος όμως ήθελε να απομακρύνει τον Άρη από τον χώρο που θα γίνονταν οι κύριες συγκρούσεις. ..

Όταν  η μάχη του Δεκέμβρη του 1944 κρίθηκε και ο  Ε.Λ.Α.Σ.  αποχωρούσε από την Αθήνα, ο Σιάντος στέλνει τηλεγράφημα ζητώντας την βοήθεια του Άρη. Ο Άρης σπεύδει αλλά τον βρίσκει στην Θήβα. Είχαν πια εγκαταλείψει την Αθήνα. Όταν συνάντησε το νέο επιτελείο τους είπε:  « Και ο τελευταίος υποδεκανέας του Ελληνικού στρατού θα διεξήγαγε καλύτερα τη μάχη». Ο Σιάντος του απάντησε: «Τώρα να δούμε τι θα κάνουμε».(Π.Λάγδα Άρης Βελουχιώτης μέρος Β΄σελ474)                

 

Συνοπτική  έκθεση των Δεκεμβριανών  του Γ. Σιάντου 

                                                                                                                            

A

 

Η περίφημη συνοπτική έκθεση των Δεκεμβριανών  του Γ.Σιάντου  είναι και λεπτομερής παράθεση της διεξαγωγής των επιχειρήσεων του Δεκεμβριανού Κινήματος 

 

Η κυβερνητική κρίση που είχε προκύψει για το στρατιωτικό ζήτημα, κατέληξε στην παραίτηση των μελών της αριστεράς το απόγευμα της 1ης  Δεκεμβρίου.

Ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου δεν δέχτηκε την πρόταση να διαλυθούν όλα τα ένοπλα σώματα, ανταρτικά, Χωροφυλακή και Ορεινή Ταξιαρχία, αλλά συμφώνησε με τους Άγγλους, Σκόμπυ και Λήπερ, να παραμείνει η Ορεινή Ταξιαρχία, ενώ οι Ταγματασφαλίτες και λοιποί ποικιλώνυμοι ένοπλοι παρέμεναν ελεύθεροι και οπλισμένοι.

Την 3η  Δεκεμβρίου έγινε Παλλαϊκό συλλαλητήριο στην Πλατεία Συντάγματος. Χωροφύλακες, αστυφύλακες, ΕΔΕΣίτες, χαφιέδες και Ταγματασφαλίτες έβαλλον με αυτόματα όπλα κατά του συγκεντρωμένου πλήθους από τα παλαιά ανάκτορα, οικία Παπανδρέου, Γραφείο Στρατιωτικού Διοικητού Κατσώτα. Τα θύματα ήταν πάμπολλα: 16 νεκροί, 150 τραυματίες περίπου.

Την 4ην  Δεκεμβρίου, γενική απεργία στην Αθήνα και Πειραιά και κηδεία παλλαϊκή των θυμάτων της 3ης  Δεκεμβρίου. Τοπικές διαδηλώσεις σε διάφορα σημεία της πόλης για την άδικη επίθεση και δολοφονία των διαδηλωτών της προηγουμένης.

Οι Άγγλοι και κατά την 3η  Δεκεμβρίου και κατά την 4η  Δεκεμβρίου με τανκς επέπιπταν κατά των διαδηλωτών και με πολυβολητές και του όγκου των τανκς προσπαθούσαν να πτοήσουν το πλήθος και να το διαλύσουν. Αποτέλεσμα ήταν, παρά τα θύματα, ο λαός να συσπειρωθεί και διαδηλώσεις να ογκωθούν ακόμα περισσότερο. Τα θύματα όμως των σκοτωμένων και τραυματιών αυξήθηκαν.

Ο ΕΛΑΣ των Αθηνών για να προστατεύσει τους αόπλους διαδηλωτές και τον Αθηναϊκό λαό από την άδικη χρήση των όπλων που έκαναν τα όργανα ασφαλείας του Κράτους Παπανδρέου με την συνδρομή μάλιστα των Άγγλων, αναγκάστηκε να προβεί στον αφοπλισμό των περισσοτέρων Αστυνομικών Τμημάτων και άρχισε την εκκαθάριση των εστιών των Ταγματασφαλιτών, που είχαν καταλάβει διάφορα επίκαιρα κτίρια μέσα στην πόλη και έξω και είχαν μεταβάλει σε φρούρια. Τα υπό συγκρότηση Τάγματα Εθνοφυλακής παρέδωσαν μόνα τους τον οπλισμό τους στην ΕΠ και ΕΛΑΣ Αθηνών.

Η εκκαθάριση των ενόπλων αντιστάσεων άρχισε μετά την ένοπλη επέμβαση κατά του συλλαλητηρίου της 3ης  Δεκεμβρίου και συνεχίστηκε μέσα στην πόλη και την 4η  Δεκεμβρίου.

Ο Στρατηγός Σκόμπυ σε μήνυμά του με υπογραφή 3 Δεκεμβρίου ειδοποίησε:

1) Όπως τα τμήματα του ΕΛΑΣ και ΕΠ μέχρι του μεσονυκτίου 6-7 Δεκεμβρίου ευρεθούν πέραν της γραμμής Ελευσίνα-Λιόσια-Κηφισσιά-Μαραθώνας-Κορωπί

2) Πάσα κίνηση στρατευμάτων του ΕΛΑΣ απαγορεύεται.

3) Να παύση αμέσως ο αφοπλισμός Χωροφυλακής και να εγκαταλείψει ο ΕΛΑΣ τα Αστυνομικά Τμήματα.

Συγχρόνως την νύκτα 3-4 Δεκεμβρίου οι Άγγλοι δια δόλου, και επωφελούμενοι των Διαταγών που είχαν τα τμήματα του ΕΛΑΣ να μη θίξουν αγγλικά τμήματα αφόπλισαν τμήμα του Ορεινού ΕΛΑΣ (2ο  Σύνταγμα) στο Ψυχικό.

Έγινε έτσι αρχή επιθέσεως των Βρετανών κατά του ΕΛΑΣ, εκτός της ενόπλου επεμβάσεώς των στο συλλαλητήριο και συγκεντρώσεις 3 και 4 Δεκεμβρίου.

Η δράση του ΕΛΑΣ των Αθηνών κατά των αντιστάσεων μέσα στην πόλη εξακολούθησε. Οι Άγγλοι επενέβησαν και δια των πυρών, τανκς· ιδίως, προστάτευαν τις εστίες αντιστάσεως.

Την 7η  Δεκεμβρίου  το πρωί έγινε γενικότερη επίθεση από περισσότερα σημεία. Επαναλήφθηκε δε την 10η  Δεκεμβρίου με συμμετοχή ευάριθμων Τμημάτων του Ορεινού ΕΛΑΣ.

Το κράτος του Παπανδρέου περιορίσθηκε στο κέντρο της πόλης· οι αντιστάσεις έπεφταν η μία μετά την άλλη. Οι Άγγλοι έρριψαν όλες τους τις δυνάμεις όχι μόνον κατά του ΕΛΑΣ, αλλά και κατά του αμάχου πληθυσμού. Τα πυρά των τανκς, τεθωρακισμένων αυτοκινήτων, τα πυρά της αεροπορίας, βομβαρδισμοί και πολυβολισμοί, όπως και τα πυρά του πυροβολικού, ερρίπτονταν αδιακρίτως όχι μόνον κατά των μαχητών, αλλά και κατά παντός πολίτου στις οδούς, εντός των οικιών, στις συνοικίες και τους συνοικισμούς της Αθήνας και Πειραιά.

Η συμμετοχή του λαού στο πλευρό των μαχητών σαν εκδήλωση αγανάκτησης κατά της αδίκου αυτής επιθέσεως των Άγγλων είναι αφάνταστη. Αναγέρθηκαν οδοφράγματα σε όλη την πόλη και σκάφτηκαν αντιαρματικά χαντάκια κάθετα στους δρόμους. Σκοπός είναι ν’ αντιδράσει ο λαός κατά των τανκς και να παρεμποδίσει την κίνησή τους. Οι πολιορκούμενοι αποκλείστηκαν από φωτισμό και νερό και περιορίστηκαν στην Πλατεία Ομονοίας, Σύνταγμα και Κολωνάκι.

Σφοδρές μάχες διεξήχθησαν στη Σχολή Ευελπίδων, στους Στρατώνες Γουδί, Σχολή Χωροφυλακής, Νοσοκομείο Σωτηρία, Σύνταγμα Μακρυγιάννη, την Καισαριανή. Ο Παπανδρέου σε στενή συνεργασία με τις Βρετανικές δυνάμεις έριξε όλες τις δυνάμεις των Χωροφυλάκων, Ταγμάτων Ασφαλείας, Χιτών, ΕΔΕΣιτών, κλπ. στη μάχη. Η Ειδική Ασφάλεια περιήλθε νωρίς στα  χέρια των μαχητών του ΕΛΑΣ. Η Τροχαία, Δ΄ Αστυνομικό Τμήμα, το συγκρότημα Πολυτεχνείου έπεσαν την 11η  Δεκεμβρίου. Η Σχολή των Ευελπίδων την 12η  Δεκεμβρίου.

Το συγκρότημα Μακρυγιάννη υποστηρίχθηκε λυσσωδώς από τα πυρά των Αγγλικών τανκς. Αυτά  είχαν μπει μέσα στον περίβολο και με τα πυκνά πυρά τους απαγόρευαν στους πολιορκητές του ΕΛΑΣ να εισχωρήσουν από τα ρήγματα του μαντρότοιχου. Επί του βράχου της Ακροπόλεως πολυβόλα βαρέα και πυροβόλα προστατευόμενα από τα απαραβίαστα για τους Έλληνες μαχητές μνημεία του Παρθενώνος επέθεταν τα πυρά τους κατά των νώτων των πολιορκητών του Μακρυγιάννη και τους έφερναν σε δύσκολη θέση. Δύο αιφνιδιαστικά νυκτερινά εγχειρήματα από τμήματα του ΕΛΑΣ στα Παραπήγματα και Ν Φάληρο-Μοσχάτο, εστέφθηκαν από πλήρη επιτυχία. Συνελήφθηκαν πολλοί αιχμάλωτοι Άγγλοι-Μαύροι, υλικό σε οπλισμό και αυτοκίνητα οχήματα.

Η επικοινωνία των Αγγλικών Τμημάτων προς Πειραιά δια της λεωφόρου Συγγρού κυρίως γίνεται μετά κόπου και μόνον με βαρέα τανκς που διέρχονται ταχέως και με πολυβολισμούς προς όλες τις κατευθύνσεις. Η προώθηση των τμημάτων του ΕΛΑΣ είναι μέχρι της Πλατείας Ομονοίας (Πολυκλινική-οδός Ίωνος), Πλατεία Κάνιγγος, συνοικίες Πλάκας προς την Πλατεία Συντάγματος, κατά μήκος της Λεωφόρου Ακαδημίας. Παντού οι πολιορκούμενοι εγκατέστησαν συρματοπλέγματα και τανκς ως σημεία στήριξης στα σταυροδρόμια.

 

Β

 

 

[ Προτάσεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ανεπτύχθησαν από τον συναγωνιστή Σιάντο ως εμφαίνονται στις εφημερίδες της 28ης –12/1944. Συνεζητήθη το ζήτημα της Αντιβασιλείας και οι διαφορές μεταξύ της Κυβερνήσεως Παπανδρέου και ΕΑΜ].

Η Συνεδρίαση εις ουδέν κατέληξε καθ’ όσον θεωρήθηκε εκ μέρους της Δεξιάς ότι δεν υπάρχει έδαφος συνεννοήσεως. Ουδεμία προσπάθεια έγινε εκ μέρους των αντιπροσώπων των κομμάτων προς συζήτησιν και οι διαπραγματεύσεις ουσιαστικά διακόπηκαν.

Η άφιξη του Τσόρτσιλ στην  Αθήνα εζωήρευσε την δράσιν των Αγγλικών στρατευμάτων. Μετά την εκκένωση της Καλλιθέας-Χαροκόπου εγκαταλήφθηκε και το συγκρότημα Φιλοπάππου. Η συνοικία Ψυρρή εδέχθη όλο το βάρος της Αγγλικής επιθέσεως. παρά τη γενναία επί 5θήμερον άμυνα των μαχητών μας και τελικώς υπέκυψε.

 28η  Δεκεμβρίου: Στον τομέα Πειραιώς όλες οι επιθέσεις αποκρούσθηκαν. Οι  εν κινήσει από μακρινούς χώρους εφεδρείες διατίθενται υπό της ΚΕ του ΕΛΑΣ. Το 1/54 Τάγμα αμέσως εις την διάθεση της ΧΙΙΙ Μεραρχίας για τον Πειραιά.

Ένα Τάγμα του 42ου  Συντάγματος από Αντίκυρα. Ένα τάγμα από Πελοπόννησο. Το 3ο  Σύνταγμα από Καλαμπάκα προς Λαμία. Το 36ο  Σύνταγμα από Φιλιππιάδα-Αγρίνιο - Άμφισσα.

29η  Δεκεμβρίου: [ Δεν γίνεται μνεία πότε άρχισε η επιχείρηση κατά Ζέρβα. Το μέρος του Ζέρβα πρέπει να περιλαμβάνει τους λόγους της σύγκρουσης, την προετοιμασία και διεξαγωγή σε πολύ χονδρές γραμμές]. Η επιχείρηση κατά Ζέρβα έχει περατωθεί. Ο Ζέρβας με μικρόν αριθμόν 2-2 1/2 εκ της δυνάμεώς του και με χιλιάδες ομήρους κατευθύνθηκε στην Πρέβεζα και με βρετανικά πλοία κατευθύνθηκε προς Κέρκυρα.

Για τη συνέχιση της μάχης των Αθηνών διετάσσετο το Γενικό Στρατηγείο από της 29ης –12/1944 να κατευθύνει δύο Μεραρχίες του την 1η και ΙΧη    προς τους χώρους Άμφισσα-Λεβαδιά -Λαμία εν αναμονή νεωτέρων Διαταγών. Την 29η –12/1944 κατόπιν σκληρού καθ’ όλην την ημέραν αγώνα τα τμήματα της Καισαριανής αναγκάζονται να συμπτυχθούν την νύκτα. 1η  Ταξιαρχία Α΄ ΣΣ δια Υμηττού προς Λιόπεσι, 11/34 Τάγμα προς το Σύνταγμά του περιοχή Αγίας Παρασκευής.

Η Καισαριανή ισοπεδοθείσα από τα πυρά Πυροβολικού Αεροπορίας περιήλθε στα χέρια των Άγγλων.

Οι Άγγλοι εξακολουθούν να μάχονται χωρίς απάντηση επί των προτάσεων της ΚΕ ΕΛΑΣ.

Απόπειρα ιδιαίτερης ακροάσεως των αντιπροσώπων ΕΑΜ ΕΛΑΣ από Τσόρτσιλ την 27η  Δεκεμβρίου δεν επέτυχε, μετά από αυτό επακολούθησε υπόμνημα της ΚΕ ΕΑΜ προς Τσόρτσιλ στο οποίον υποστηρίζεται η θέση του ΕΑΜ στη σύρραξη. Αλλά και σε τούτο δεν αποδόθηκε η δέουσα σημασία.

Την 30ην  Δεκεμβρίου αναγγέλθηκε δια του ραδιοφώνου δήλωση του Βασιλέως Γεωργίου δια της οποίας διορίζει Αντιβασιλέα του, Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό. Η δήλωση περιέχει τις προϋποθέσεις της πολιτικής Τσόρτσιλ. Μετά την εμπέδωση της τάξεως ο Αντιβασιλέας ν’ αναθέσει την εντολή σε Κυβέρνηση για την εξομάλυνση της κατάστασης. Πάντως δηλώνει ότι δεν θα έλθει στην Ελλάδα προ του Δημοψηφίσματος.

Η απώλεια της Καισαριανής συνδυαζόμενη και με την σύμπτυξη από το Κέντρον παρατάξεως εντός της πόλης Αθηνών (απώλεια Φιλοπάππου και συνοικία Ψυρρή) παρουσιάζει εξαιρετική σπουδαιότητα για την κατάσταση του ΑΣΣ. Από Ανατολικά επέρχεται συνένωση των εχθρικών δυνάμεων από Π. Φάληρο-Συνοικισμοί Αν. Λεωφόρου Συγγρού-Αρδηττός Ανατολικά του Ιλισού με το συγκρότημα Γουδί και ανοίγεται ελευθέρα η πτέρυγα του εχθρού προς Ψυχικό-Καλογρέζα και υπερκέραση των Τουρκοβουνίων από Βορειοανατολικά.

Στο Κέντρο μετά την κατάληψη του Ψυρρή απειλείται το Μεταξουργείο και Δυτικότερα ο Βοτανικός-Περιστέρι. Η Δραπετσώνα, είναι αλήθεια, κρατάει Και το έδαφος διεκδικείται από τετράγωνο σε τετράγωνο. Στους λόφους Καραβά ο εχθρός δεν κατόρθωσε να βάλει πόδι, πλην κατάντησαν βληματοδόχοι όλων των οργάνων πυρός του εχθρού, ο οποίος έχει ήδη καταλάβει το μισό Νεκροταφείο και τον Συνοικισμό Ευγενείας.

Η κατάσταση στους Αμπελοκήπους-Γηροκομείο παρουσιάζεται σοβαρότερη. Βρετανική επίθεση που άρχισε από τις 2 Ιανουαρίου κατέληξε στην κατάληψη του Γηροκομείου το απόγευμα. Το Ανεξάρτητο Συγκρότημα Τουρκοβουνίων (ΑΣΣ) με αντεπίθεση το ανακατέλαβε, αλλά τελικώς κάμφθηκε και υποχώρησε. Αντεπίθεση της ΙΙας Μεραρχίας (34ο  Σύνταγμα) κατά Ψυχικού δεν συντονίσθηκε με ενέργεια διλοχίας του 54ου  Συντάγματος, το οποίον από τα Τουρκοβούνια είχε εντολή προσβολής του Γηροκομείου. Το 34ο  Σύνταγμα την 3η –1/1945 ενεπλάκη σε ολοήμερο αγώνα μέσα στο Ψυχικό. Ο εχθρός με τανκς βαρέα περικύκλωνε και εντός των οικημάτων αντιστάσεις. Τα συγκροτήματα οικιών κατεδαφίζονταν από τα πυρά πυροβολικού και τανκς ταχέως. Την νύκτα οι άνδρες του 34 αναγκάστηκαν να συμπτυχθούν με πολλές απώλειες.

Γενικά η τακτική κατάσταση στις 3 Ιανουαρίου παρουσιάζεται ως εξής:

Το Κέντρο του ΑΣΣ κάμφθηκε και υποχώρησε. Οι Άγγλοι με αριθμό αρμάτων μάχης εισχώρησαν προς Κολωνό και Περιστέρι. Το 9ο  Σύνταγμα (απόσπασμα Άκογλου) υποχώρησε. Τα τμήματα Εξαρχείων μετά την πτώση του Γηροκομείου και εισδύσεως προς φυλακές Αδέρωφ υποχώρησαν προς Σχολή Ευελπίδων-Κυψέλη. Μετά σταθεροποίηση του εχθρού στο Ψυχικό απειλούνταν υπερκέρασις από Καλογρέζα Ιωνία. Η Διοίκηση του ΑΣΣ έδιδε την κατάσταση χωρίς να προτείνει την αναπόφευκτο λύση της συμπτύξεως εμμένουσα στην Διαταγή της διεκδικήσεως της πόλεως από σπίτι σε σπίτι.

Η Διοίκηση της ΙΙας Μεραρχίας ανέφερε την κατάσταση της ολοημέρου μάχης του 34ου  Συντάγματος στο Ψυχικό και την αναπόφευκτη σύμπτυξή του. Το Τμήμα Τσακό παρημπόδισε κίνηση εχθρικής φάλαγγας από Χολαργό προς Βορρά.

Τα τμήματα Πειραιώς ευρίσκονταν σε κρίσιμο σημείο, λόγω των αδιάκοπων μαχών και της μεγάλης υπεροχής του εχθρού σε δύναμη ανδρών και πυρών προπαντός πυροβολικού, όλμων και αεροπορίας.

Γενικώς όλα τα τμήματα, επί  33 συνεχείς μέρες μαχόμενα, είχαν φθάσει αλλά και υπερβεί το όριο της αντοχής. Ουδεμία αντικατάσταση προς ανάπαυση των μαχητών· οι δε απώλειες υπερέβαιναν κάθε όριο. Μόνο η συνεχής αντικατάσταση του εμψύχου υλικού μέσα στις ίδιες μονάδες έδινε την συνέχεια της υποστάσεώς των.

Προς πρόληψη υποχωρήσεως εν ημέρα υπό την πίεση του εχθρού και μάλιστα έξω των κατοικημένων τόπων υπό τα δραστικά πυρά της δραστηριότατης εχθρικής αεροπορίας η ΚΕ του ΕΛΑΣ έδωσε το απόγευμα της 4ης  Ιανουαρίου τη Διαταγή συμπτύξεως κατά την διάρκεια της νυκτός 4/5 Ιανουαρίου.

Η σύμπτυξη θα γίνονταν προς Μάνδρα-Κάζα-Χάσια, Δεκέλεια, στενωπός Μπογιάτι, με ελαφρά γραμμή ασφαλείας επί των στενωπών Δαφνί, Αν. Λιόσια, Μενίδι, Αμαρούσι, Λιόπεσι, Πεντέλη.

Η σύμπτυξη πραγματοποιήθηκε εγκαίρως και κανονικώς την νύκτα 4/5 με διατήρηση της φυσιογνωμίας του πεδίου μάχης μέχρι των πρωινών ωρών.

Ο εχθρός κατά την επομένη έχασε την επαφή των μαχητών του πεδίου μάχης Αθηνών Πειραιώς. Αι αναγνωρίσεις του μόλα ταύτα εξεπέμφθησαν μετά  το μεσημέρι 5-1/45 έφθασαν Κηφισσιά-Ερυθραία απ’ όπου δεν προχώρησαν βορειότερα. Επίσης Μενίδι και στενωπός Άνω Λιοσίων, όπως και στην στενωπό Δαφνί.

Η ελαφρά επιτήρηση που ευρίσκονταν επί των σημείων τούτων συμπτύχθηκε.

Λόγω δε αιφνιδιαστικής εμφανίσεως εντός Μάνδρας αρμάτων μάχης η Διοίκηση της ΧΙΙΙης Μεραρχίας ευρισκομένη εντός του χωρίου υπέστη αιφνιδιασμό, ωσαύτως και Τμήματα ταύτης εντός του χωρίου Μάνδρας και Μαγούλας. Αποτέλεσμα τούτου υπήρξε κάποια σύγχυση στη διάταξη της Μεραρχίας. Αυτή αποκαταστάθηκε κατά την διάρκεια της νυκτός με διάταξη σε βάθος από υψώματα Β. Μάνδρας (Αγ. Σωτήρα) μέχρι Κάζας. Αυτήν την κατέλαβε ίλη ιππικού (ως μη δοκιμασθέντα τμήματα κατά την μάχη) ως και το καταφθάσαν επ’ αυτοκινήτων Τάγμα του 36ου  Συντάγματος Πεζικού.

Η Διοίκηση της ΧΙΙΙ Μεραρχίας από το πρωί  της 6ης-1/1945 στα Βίλια όπου είχε ταχθεί και το πυροβολικό της.

Απ’ αυτήν την ημερομηνία συνεχίσθηκε η προώθηση των μηχανοκινήτων του εχθρού από Μάνδρα προς Μάζι και από κει προσβολή των υπερασπιστών της στενωπού Κάζας με τανκς και τα πυρά της Αεροπορίας.

Παρά την ασκηθείσα πίεση ο εχθρός δεν κατόρθωσε να γίνει κύριος της Κάζας.

Αλλ’ ούτε και την επομένη 7-1/1945 παρά την επαύξηση των προς τούτο προσπαθειών του. Από την κατεύθυνση της Στενωπού Κιούρκων και διάβαση Δεκελείας, καμιά σημαντική πίεση του εχθρού.

Την 8η 1-/1945 ισχυρή επιθετική ενέργεια του εχθρού με τανκς, αεροπορία και πεζικό υποστηριζόμενο από σφοδρά πυρά πυροβολικού και όλμων είχε ως αποτέλεσμα την κατάληψη της στενωπού Κάζας και του αυχένα Κιθαιρώνα επ’ αυτής.

Οι  προθέσεις πλέον του εχθρού είναι εμφανείς, ότι δηλαδή ούτος δεν θα περιορίζονταν στην κατάληψη της Αττικής, αλλά ότι θα προχωρούσε προς Θήβα οπόθεν θα ήταν δυνατόν  ν’ απειλήσει εκ των νώτων τα εις την περιοχή Μαλακάσας Τμήματα του ΑΣΣ και ΙΙας Μεραρχίας.

Εδόθησαν επομένως  εγκαίρως διαταγές προς τις Μονάδες αυτές να εξέλθουν από οδικές αρτηρίες, να μην υπολογίζουν επί των αρτηριών δι’ ανεφοδιασμόν τους. Οι μονάδες Πελοποννήσου δια των ορεινών δρομολογίων Πάρνηθας, Κιθαιρώνα να κατευθυνθούν προς Πελοπόννησο. Η ΙΙα Μεραρχία να παραμείνη σε  χώρο της Αττικής δρώσα Πεντέλη-Πάρνηθα-Κιθαιρώνα με αποστολή αιφνιδιαστικών επιδρομών κατά συγκεντρώσεων του εχθρού και των συγκοινωνιών του. Το ΑΣΣ να κατευθυνθεί δια των ορεινών δρομολογίων προς Λοκρίδα μαζί με τα υπ’ αυτό Συντάγματα ενισχύσεως 54ον και 3Οον. Η ΧΙΙΙη Μεραρχία κατευθύνονταν στην Ελικώνα. Η ΟΜΣ υπό τας διαταγάς της οπόιας τακτικώς επανήρχοντο η ΙΙ και ΧΙΙΙ Μεραρχία ελάμβανε την εντολή όπως με το 36ον  Σύνταγμα εξασφαλίσει τας προς Αράχωβα, Άμφισσα και Δίστομο διαβάσεις δια της καταλήψεως της στενωπού Ζεμενού. Έτσι Θα εξασφάλιζε την ανασύνταξη των διαρρεόντων τυχόν μεμονωμένων τμημάτων όπισθεν της στενωπού ταύτης προς τον χώρον Άμφισσα.

Εδόθησαν επίσης δια των ιδίων διαταγών χώροι εξορμήσεως των διαφόρων Μονάδων με δάση την δράση κατά τις μεθόδους του ανταρτοπόλεμου, εναντίον των συγκοινωνιών και των συγκεντρώσεων του εχθρού, καθ’ όλην την περιοχή της ΟΜΣ της Αττικής συμπεριλαμβανομένης.

Παρόμοιες Διαταγές εδόθησαν και προς την Ταξιαρχίαν Ιππικού, η οποία θα ελίσσονταν  από εσπέρας 8ης  Ιανουαρίου προς Λοκρίδα και εκείθεν Λαμία-Δομοκό.

Την 9η –1/45 ευάριθμα τανκς εμφανίσθηκαν στη Δεκέλεια επιστρέψαντα προς κατεύθυνση Θηβών. Την δε 10η -1/1945 αφού πάλιν έφθασαν Δεκέλεια εκινήθησαν με δύο επιθετικές αναγνωρίσεις προς Δαδί και Αταλάντη. Η ΧΙΙΙ Εφεδρική Μεραρχία Λαμίας έλαβε τα μέτρα της αμύνης επί της διαβάσεως Καλλιδρόμου προς το Βαθύρεμμα και προς Αταλάντη σε συνεργασία προς τα τμήματα της Ταξιαρχίας Ιππικού. Πράγματι από της 12ης Ιανουαρίου τα τμήματα Καλλιδρόμου αντιμετώπισαν και παρημπόδισαν κίνησιν εχθρικών μηχανοκινήτων προ του Βαθυρέμματος, την δε 13ην  Ιανουαρίου η Ταξιαρχία Ιππικού δι’ αιφνιδιαστικής επιθέσεως κατά μηχανοκινήτου Βρεττανικής φάλαγγας Βορ. Αγ. Κωνσταντίνου συνελάμβανε 8 τεθωρακισμένα αυτοκίνητα, 2 βαρέα τανκς και ευαρίθμους αιχμαλώτους.

Το ΑΣΣ αναπτύσσονταν κανονικά προς τους καθορισθέντας εις αυτό χώρους. Εν τω μεταξύ η επαφή με το Στρατηγείον Σκόμπυ αντιπροσώπων μας κατέληξε εις την υπογραφήν ανακωχής από της 23ης ώρας της 11ης-1-1945 και κατάπαυση του πυρός από της 1ης ώρας της 15ης  ιδίου μηνός.

Η επαφή αύτη με το Βρεττανικόν Στρατηγέ ουδέποτε χάθηκε, ει μη μόνον όταν τούτο θεωρούσε σκόπιμο ν’ αποσιωπήσει απάντηση στις προτάσεις της ΚΕ του ΕΛΑΣ.

 

Πηγές

  • Περικλη Ροδάκη «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 20ος ΑΙΩΝΑΣ» τόμος Γ΄ σελ.467
  • Άρθρο του Περικλή Ροδάκη _ “Στύξ”  ΜΗΝΙΑΙΑ   ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ   ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ   ΚΑΙ   ΠΟΛΙΤΙΚΗ   ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ _ Σελ. 9 - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ  2002 Α.Φ. 19
  • Π.Λάγδα Άρης Βελουχιώτης μέρος Β΄σελ. 474

 

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου