Loading...

Κατηγορίες

Πέμπτη 12 Νοέ 2020
Ντολόρες Ιμπαρούρι, η θρυλική Πασιονάρια: Αφοσιωμένη πολέμια του φασισμού
Κλίκ για μεγέθυνση









 
 
 

«Στις 18 του Ιούλη του 1936, η Ισπανία ξύπνησε αλαφιασμένη. Οι πρώτες κανονιές της εξέγερσης ακούστηκαν στο Μαρόκο. Ο αντίλαλος των πυροβολισμών απλώθηκε τρομακτικός σ’ όλη την Ισπανία. Από στόμα σε στόμα, από σπίτι σε σπίτι, από δρόμο σε δρόμο δινόταν ο συναγερμός: “Οι στρατιωτικές δυνάμεις που βρίσκονται στο Μαρόκο ξεσηκώθηκαν ενάντια στη δημοκρατία”. Οι συγκεχυμένες αλλά τρομερές πληροφορίες που έφταναν από διάφορες πηγές στο λαό, έκαναν δεκάδες χιλιάδες πολίτες να κατεβαίνουν στους δρόμους, στις πόλεις και στα χωριά με πατριωτική ανησυχία να μάθουν την αλήθεια, να δείξουν ότι ήταν πρόθυμοι να υποστηρίξουν την κυβέρνηση για την υπεράσπιση της δημοκρατίας».

Οι γραμμές αυτές, παρμένες από τα απομνημονεύματα της κορυφαίας Ισπανίδας κομμουνίστριας Ντολόρες Ιμπαρούρι, της θρυλικής Πασιονάρια, περιγράφουν τις πρώτες στιγμές του ισπανικού εμφυλίου πολέμου…

******************************************

Λα Πασιονάρια (Ντολόρες Ιμπαρούρι)

Ποιήτρια, επαναστάτρια (1895-1989)
ΤΟ ΒΗΜΑ:  18/08/2002
Λα Πασιονάρια (Ντολόρες Ιμπαρούρι)

Αφοσιωμένη πολέμια του φασισμού, βασικό μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ισπανίας, υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών. Για να καταλάβει όμως κανείς την αληθινή αξία της γυναίκας που έμεινε στην ιστορία ως «Λα Πασιονάρια» («La Pasionaria», από το «λουλούδι του Πάθους», ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε για να υπογράφει τα άρθρα της στην εφημερίδα των ανθρακωρύχων «El Mineero Vizcaino» και στην αριστερή εφημερίδα «Mundo Obero») πρέπει να εξετάσει τις συνθήκες και τις ιδιαιτερότητες της εποχής στην οποία μεγάλωσε.Γεννήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 1895 στην Γκαγιάρτα της Ισπανίας και ήταν το έκτο από τα συνολικά 11 παιδιά μιας φτωχής οικογένειας ανθρακωρύχων. «Στην εποχή μου οι γυναίκες ήταν οικιακοί σκλάβοι χωρίς δικαιώματα.Και η λέξη “γάμος” σήμαινε για εμάς:ράψιμο,εγκυμοσύνες και κλάματα.Κλάματα,πολλά κλάματα για την κακή μας μοίρα,για την παντελή έλλειψη δύναμης,για τα αθώα παιδιά μαςστα οποία έπρεπε να προσφέρουμε φροντίδες βουτηγμένες στα δάκρυα.Κλάματα για τη γεμάτη πόνο ζωή μας,μια ζωή χωρίς προοπτικές,γεμάτη αδιέξοδα.Πικρά δάκρυα με μια κατάρα μόνιμα στην καρδιά και μια βλασφημία στα χείλη». (Απόσπασμα από την αυτοβιογραφία της, την οποία συνέγραψε το 1963.)Αυτό ήταν το κοινωνικό πλαίσιο στις αρχές του αιώνα στην Ισπανία. Και πράγματι, παρ’ ότι εξαίρετη μαθήτρια, η οικογένεια της Ντολόρες δεν είχε τα χρήματα για να τη στείλει να σπουδάσει δασκάλα, όπως εκείνη ήθελε. Εγινε μοδίστρα, το 1931 παντρεύτηκε και αυτή έναν ανθρακωρύχο, έκανε έξι παιδιά, όμως μόνο τα δύο από αυτά επέζησαν από τις κακουχίες. «Είναι δικό μου λάθος.Διότι δεν τους προσέφερα τις σωστές ιατρικές φροντίδες και τις γαλουχίες όταν έπρεπε» έγραψε αργότερα. Και οι συνθήκες διαβίωσης εκείνης και των παιδιών της έγιναν ακόμη χειρότερες όταν ο άνδρας της, ως ενεργό μέλος του Εργατικού Συνδικάτου, φυλακίστηκε επειδή ηγήθηκε μιας απεργίας. Η Ιμπαρούρι μελέτησε και εμπνεύστηκε από τον Μαρξ και έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος (PCE). Και ήταν τότε που άρχισε να δημοσιεύει τα πύρινα άρθρα της στις εφημερίδες του κύκλου της, ήταν τότε που γεννήθηκε η «Πασιονάρια».

 

Το 1920 εξελέγη στην Περιφερειακή Επιτροπή του Βασκικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Σύντομα εξελίχθηκε σε σημαντική προσωπικότητα του χώρου της και το 1930 εξελέγη μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Την επόμενη χρονιά έγινε αυτή εκδότρια της «Mundo Obrero», θέση την οποία χρησιμοποίησε για να προβάλει ιδέες που θα βελτίωναν την κοινωνική θέση της γυναίκας. Φυλακίστηκε τον Σεπτέμβριο του 1931 και τελικά, ύστερα από αρκετές ταλαιπωρίες, απελευθερώθηκε τον Ιανουάριο του 1933. Συνέχισε με πάθος τους αγώνες της κατά του επερχόμενου φασισμού, ταξίδεψε στη Σοβιετική Ενωση και ανέβηκε πολύ στην ιεραρχία του Κομμουνιστικού Κινήματος. Οι πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία του Μπενίτο Μουσολίνι και στη Γερμανία του Αδόλφου Χίτλερ τής έφερναν εφιάλτες. Ελεγε: «Μην κλείνετε τα μάτια σας στην άνοδο αυτών των στοιχείων.Αν σε μια χώρα της Ευρώπης οι φασίστες καταφέρουν να αποκτήσουν εξουσία,τότε η μπόρα θα μας πάρει όλους». Βοήθησε στην ίδρυση της Παγκόσμιας Επιτροπής Γυναικών κατά του Πολέμου και του Φασισμού. Το 1936 εξελέγη στα Cortes, τη Βουλή της Ισπανίας. Αγωνίστηκε για τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας, των εργατικών δικαιωμάτων, για τη βελτίωση της δημόσιας υγείας, κατάφερε ακόμη και να διαπραγματευτεί με επιτυχία την αποφυλάκιση αρκετών πολιτικών κρατουμένων.

Κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου η ευρέως γνωστή ως «Πασιονάρια» πλέον ήταν υπεύθυνη επικοινωνίας των δημοκρατικών. Στις 18 Ιουλίου του 1936 ολοκληρώνοντας μια ραδιοφωνική ομιλία της διακήρυξε: «Νο pasaran!» (οι φασίστες «δεν θα περάσουν!»). Η φράση αυτή έγινε το σύνθημα όλων των δημοκρατικών, των επαναστατημένων του κάθε ιδεολογικού αγώνα, μέχρι και του μεξικανού επαναστάτη Εμιλιάνο Ζαπάτα. Στην ανθολογία της παγκόσμιας Ιστορίας έχουν μείνει ακόμη δύο διακηρύξεις της. Η περίφημη «είναι καλύτερο να είμαστε χήρες ηρώων,παρά σύζυγοι δειλών». Και το θρυλικό: «Οι Ισπανοί να πεθάνουν όρθιοι,παρά να ζήσουν γονατιστοί».Ηταν μια φράση την οποία χρησιμοποίησε σε μια ομιλία της κατά τη διάρκεια της εκστρατείας για την ενίσχυση των δημοκρατικών, μια αποστολή ζωής που είχε φέρει την «Πασιονάρια» στη Γαλλία και στο Βέλγιο. Η Ευρώπη είχε πλέον καταγοητευτεί από τη φλογερή επαναστάτρια με το πανέμορφο πρόσωπο και το ασυμβίβαστο πνεύμα.

Η έλευση των φασιστών όμως δεν στάθηκε δυνατό να αποτραπεί. Η «Πασιονάρια» προτίμησε να ζήσει στη Σοβιετική Ενωση. Ο μόνος της γιος, ο Ρούμπεν, σκοτώθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1942 στο Στάλινγκραντ, πολεμώντας στις τάξεις του Κόκκινου Στρατού. Η «Πασιονάρια» συνέχισε τους αγώνες της. Εγινε Γενική Γραμματέας του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος (PCE) τον Μάιο του 1944. Το 1964 τιμήθηκε με το βραβείο Ειρήνης Λένιν και την επόμενη χρονιά με το παράσημο Λένιν. Και όμως, το 1968 επετέθη δριμέως κατά του Κόκκινου Στρατού για τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία.

Η «Πασιονάρια» θέλησε να επιστρέψει στην Ισπανία μετά τον θάνατο του Φρανσίσκο Φράνκο. Το 1977 εξελέγη ξανά στα Cortes. Πέθανε στις 12 Νοεμβρίου 1989, σε ηλικία 93 ετών, από πνευμονία.

*******************************************************

Το παγκόσμιο σύμβολο της επανάστασης Πασιονάρια

Η θρυλική «κόκκινη» μορφή του ισπανικού εμφύλιου Ντολόρες Ιμπαρούρι


 
  •  ΠΗΓΗ:  http://www.newsbeast.gr/
 
Το παγκόσμιο σύμβολο της επανάστασης Πασιονάρια
 

Με σλόγκαν το δημοφιλέστατο «No Ρasaran», η μυθική πια ηρωίδα του ισπανικού εμφυλίου πολέμου (1936-39) συνόψισε με τη ζωή και το μαχητικό της έργο την έννοια της αντίστασης, σφραγίζοντας τον αγώνα κατά του φασισμού.

Η επαναστάτρια που για περισσότερο από μισό αιώνα γοήτευσε και ενέπνευσε με το ασυμβίβαστο πνεύμα και τη μαχητικότητά τους ανθρώπους και κινήματα στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη ήταν ταυτοχρόνως ταγμένη κομμουνίστρια, καλώντας άπαντες στους δημοκρατικούς αγώνες κατά της δικτατορίας του στρατηγού Φράνκο.

Η Βάσκα «Λα Πασιονάρια», το «Λουλούδι του Πάθους» στα ισπανικά, όπως ήταν το ψευδώνυμο με το οποίο θα έμενε γνωστή, με την ιαχή της «No Ρasaran» (Δεν θα Περάσουν) μετατράπηκε από μια ευσεβή καθολική κοπέλα σε ηγέτη της ισπανικής αντίστασης, πριν μεταμορφωθεί εκ νέου σε σύμβολο του κομουνισμού και αργότερα κάθε δίκαιου ένοπλου αγώνα.

Κι όλα αυτά από μια πάμφτωχη κοπέλα που ισχυριζόταν απλώς από τα ερτζιανά αλλά και τον δρόμο ότι «είναι καλύτερο να πεθάνεις στα πόδια σου παρά να ζήσεις στα γόνατα» (Ιούλιος του 1936)…

Πρώτα χρόνια

Η Ισιντόρα Ντολόρες Ιμπαρούρι Γκόμεζ γεννιέται στις 9 Δεκεμβρίου 1895 ως το όγδοο από τα έντεκα παιδιά μιας φτωχής οικογένειας βάσκων ανθρακωρύχων. Το πενιχρό εισόδημα της φαμίλιας που ζούσε στην Γκαγιάρτα άφησε το στίγμα της στην ανάπτυξη των παιδιών, έτσι καχεκτικά καθώς ήταν όλα τους, την ίδια ώρα που οι θεοσεβούμενοι γονείς μεγάλωναν τα παιδιά τους με αυστηρό καθολικό τρόπο.

Τίποτα δεν προμήνυε λοιπόν πως το αδύνατο και συνεσταλμένο κορίτσι θα μετατρεπόταν αργότερα σε θεριό ανήμερο και παθιασμένη επαναστάτρια. Κι όμως, αυτό ακριβώς συνέβη! Παρά το γεγονός ότι ήταν πολύ καλή μαθήτρια, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την εκπαίδευση σε ηλικία 15 ετών για να συμβάλει στο οικογενειακό εισόδημα. Κι έτσι δούλευε μοδίστρα και μαγείρισσα, αν και είχε όνειρο να γίνει δασκάλα.

Σε ηλικία 20 ετών η Ντολόρες θα παντρευτεί έναν νεαρό ανθρακωρύχο, τον Julian Ruiz, ο οποίος και θα την εισάγει στα αριστερά ιδεώδη. Κι έτσι η νεαρή κοπέλα θα αποκηρύξει τον καθολικισμό και σύντομα θα ενταχθεί στο νεοσύστατο Ισπανικό Κομμουνιστικό Κόμμα, το οποίο εμφανίστηκε επισήμως το 1921.

Η Ιμπαρούρι ήταν πια υποχρεωμένη να μοιράζει τον χρόνο της μεταξύ οικογένειας και πολιτικής, συστρατεύοντας τις δυνάμεις της με τη μαρξιστική ιδεολογία. Ο συνδικαλιστής σύζυγος όμως θα φυλακιστεί σύντομα για την επαναστατική του δράση, αφήνοντας την Ντολόρες μόνη να μεγαλώνει τα δυο της παιδιά (είχε χάσει άλλα τέσσερα σε βρεφική ηλικία).

Τότε ήταν που έπιασε την πένα, γράφοντας για το περιοδικό των ανθρακωρύχων και για λογαριασμό πολλών «κόκκινων» επιθεωρήσεων της εποχής, χρησιμοποιώντας ως ψευδώνυμο το όνομα που θα την καθιέρωνε στα μήκη και τα πλάτη της Γης: «Λα Πασιονάρια».

Στα χρόνια της δικτατορίας του Primo de Rivera (1923-1930) είναι που αποφάσισε να αφιερωθεί ολόψυχα στα επαναστατικά ιδεώδη και διακρίθηκε ως αρθρογράφος και ακτιβίστρια. Κατά τη Δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία (1931), μετακόμισε στη Μαδρίτη για να εμπιστευτεί τα συντακτικά της ταλέντα στην επίσημη φωνή του κομμουνιστικού κόμματος, γινόμενη σιγά-σιγά ένα από τα πλέον προβεβλημένα στελέχη του.

Η φήμη της βέβαια θα την έβαζε στο κυβερνητικό στόχαστρο και θα φυλακιστεί αρκετές φορές αυτή την εποχή (1931-1934), την ίδια ώρα που η αφοσίωση, η αυταπάρνηση και ο ακούραστος αγώνας της υπέρ του κομμουνισμού θα τη μετατρέψουν σε αστέρι της αριστερής ιδεολογίας: το 1930 έγινε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος και δύο χρόνια αργότερα ανέλαβε ακόμα πιο ενεργό ρόλο, ως υπεύθυνη των γυναικείων ζητημάτων. Από την επόμενη χρονιά μάλιστα θα ήταν η εκπρόσωπος του κόμματος τόσο στη Σοσιαλιστική Διεθνή όσο και στις «κόκκινες» διεργασίες της Μόσχας!

Την ίδια εποχή, μετατράπηκε σε κήρυκα των γυναικείων δικαιωμάτων, ενώνοντας τη φωνή και τη δράση της κατά της φτώχειας που μάστιζε τον γενικό πληθυσμό. Οι πολιτικές «κόκκινου» ανοίγματος στην κοινωνία που εγκαινίασε αποδείχθηκαν ιδιαιτέρως δημοφιλείς, με νέες συμμαχίες να σκαρώνονται, κάτι που εκτόξευσε τον αντιφασιστικό αγώνα μέσα στην κοινωνία. Κι έτσι στις εθνικές εκλογές του Φεβρουαρίου 1936, η Ιμπαρούρι ήταν μία από τους 17 κομμουνιστές που εκλέχθηκαν στο ισπανικό Κοινοβούλιο! Είχε εξάλλου εργαστεί πυρετωδώς για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και υγειονομικής περίθαλψης των ισπανών εργατών, κάτι που της το αναγνώρισε ο λαός με την ψήφο του.

Κι έτσι μετατράπηκε σε Νούμερο 1 εχθρό του δικτατορικού καθεστώτος που ήρθε στα πράγματα τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς, καθώς οι βιτριολικοί αντιφασιστικοί της λόγοι ήταν πια δημοφιλέστατοι στο εσωτερικό της Ισπανίας…

Ισπανικός Εμφύλιος και εξορία

Το ξέσπασμα του φονικού εμφυλίου πολέμου έφερε στη Λα Πασιονάρια νέους ρόλους, μετατρέποντάς τη στη σπουδαιότερη φωνή των Δημοκρατικών! Μετά το πετυχημένο ιουλιανό πραξικόπημα, η Ντολόρες έγινε η εθνική ραδιοφωνική φωνή της αντίστασης, με το περίφημο «No Ρasaran» της να αντηχεί στα πέρατα της Ισπανίας. Η Ιμπαρούρι καλεί ταυτοχρόνως τις Ισπανίδες να πολεμήσουν με μαχαίρια και καυτό λάδι κατά της δικτατορίας!

Η κραυγή αγωνίας της έγινε το επίσημο σύνθημα των Δημοκρατικών στον αγώνα κατά των Εθνικιστών του Φράνκο, με την ίδια να οργώνει ταυτοχρόνως τη χώρα από άκρη σε άκρη καλώντας τον κόσμο να αντιδράσει και να προσχωρήσει στην αντίσταση, με λόγους πύρινους που έγιναν θρύλος.

 

Η εκτόξευσή της στη φήμη οφειλόταν σαφώς στις αναντίρρητες ικανότητές της, αλλά και στην ηθελημένη προσπάθεια του Κομμουνιστικού Κόμματος να τη μετατρέψει σε σύμβολο του δημοκρατικού αγώνα: η Ιμπαρούρι ήταν πια θρυλική μορφή του εμφυλίου! Η συνήθως μαυροφορεμένη αμφίεση και το απλό της εμφάνισής της την έκαναν επιτομή της επαναστατημένης γυναίκας, μια δυνατή εικόνα που θα την ακολουθούσε πια πιστά.

Και βέβαια, την ώρα που η φωνή της απεικόνιζε την επίσημη γραμμή του κόμματος, η ίδια ξεπέρασε σε καινοτομία κάθε κομμουνιστή ηγέτη της χώρας, καλώντας παράλληλα και για τη χειραφέτηση της γυναίκας, κάτι που δεν περιλαμβανόταν στην «κόκκινη» ατζέντα του καιρού της. Ήταν εξάλλου η μόνη προβεβλημένη γυναίκα του ισπανικού κομμουνισμού, εκεί ψηλά στην ιεραρχία του κόμματος, και έκανε τα πάντα για να αλλάξει η θέση της γυναίκας τόσο στην κοινωνία όσο και την πολιτική.

 

Παρά ταύτα, το βασικό της μέλημα ήταν πάντα η πολεμική προσπάθεια για την ανατροπή του φασιστικού καθεστώτος και η ίδια άφηνε συχνά τον ρόλο του προπαγανδιστή για να βρεθεί στα μετόπισθεν των μαχών, βοηθώντας στην εκκένωση χωριών και την απομάκρυνση των παιδιών από τα πεδία της μάχης.

Στην επαύριο του εμφυλίου, η Λα Πασιονάρια ακολούθησε τους δεκάδες χιλιάδες Δημοκρατικούς που εγκατέλειψαν άρον-άρον την Ισπανία του Φράνκο, βρίσκοντας καταφύγιο στη Σοβιετική Ένωση, όπου και θα περάσει -με μικρά διαλείμματα- τα επόμενα 36 χρόνια.

Η χρονιά του 1942 ήταν καθοριστική για την ίδια, καθώς τότε πέθανε ο γενικός γραμματέας του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος και της ζητήθηκε να αναλάβει τα ηνία του εξόριστου μορφώματος. Αργότερα την ίδια χρονιά, ο γιος της, που είχε έρθει εν τω μεταξύ με την αδερφή του στην ΕΣΣΔ, σκοτώθηκε στη Μάχη του Στάλινγκραντ. Παρά την προσωπική της τραγωδία, το μαχητικό της πνεύμα δεν κάμφθηκε στο ελάχιστο, τουλάχιστον στη δημόσια έκφανσή του, καταφέρνοντας να κρατήσει ενωμένο έναν πολιτικό φορέα που παράπαιε.

Στις δεκαετίες του 1940 και του 1950 κράτησε ψηλά το ηθικό των εξόριστων ισπανών κομμουνιστών, καλώντας πάντα για την ανατροπή του φασιστικού καθεστώτος του στρατηγού Φράνκο. Την περίοδο αυτή τιμήθηκε εκτεταμένα από την ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης για τους έμπρακτους αγώνες της. Ο επαναστατικός της λόγος έμοιαζε ωστόσο παρωχημένος στις αρχές της επόμενης δεκαετίας, κι έτσι στις αρχαιρεσίες του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος στην Πράγα το 1960 της ζητήθηκε να παραιτηθεί. Κράτησε ωστόσο τη θέση του ισόβιου προέδρου του κόμματος, μια θέση που δημιουργήθηκε ειδικά γι’ αυτή ώστε να τιμηθεί η πολυετής προσφορά της στην αριστερή ιδεολογία.

Τότε ήταν που, απτόητη, στράφηκε σε νέες ασχολίες: προήδρευσε μιας επιτροπής ιστορικών για τη συγγραφή μιας πολύτομης ιστορίας του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, που απομακρύνθηκε μάλιστα από την κομμουνιστική προοπτική, και έγραψε τον πρώτο τόμο της αυτοβιογραφίας της. Ταυτοχρόνως, συνέχισε να αποτελεί τη φωνή του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, εμφανιζόμενη ως παντοτινό σύμβολο αγώνα σε κομμουνιστικές δράσεις σε Γαλλία και Ελβετία…

Επιστροφή στην Ισπανία και θάνατος

Μετά τον θάνατο του δικτάτορα Φράνκο το 1975, η Ιμπαρούρι ήθελε απελπισμένα να επιστρέψει στην πατρίδα της. Κι έτσι τον Μάιο του 1975, έναν μήνα μετά τη νομιμοποίηση του κομμουνιστικού κόμματος στη χώρα, η Πασιονάρια κατέφτασε στη Μαδρίτη μέσα σε πανηγυρικό κλίμα: ο λαός την υποδέχτηκε ως εθνική ηρωίδα.

Κι έτσι φυσικότατα κλήθηκε να συμμετάσχει στις εθνικές εκλογές του Ιουνίου 1977, την πρώτη δημοκρατική αναμέτρηση από το 1936! Η Πασιονάρια μπήκε για άλλη μια φορά στην ισπανική Βουλή, ολοκληρώνοντας έτσι έναν πολιτικό κύκλο που είχε ξεκινήσει ακριβώς εκεί πριν από μισό αιώνα. Το 1984 συνέταξε τον δεύτερο τόμο της αυτοβιογραφίας της.

Κι όταν η θρυλική Πασιονάρια έφυγε από τον κόσμο στις 12 Νοεμβρίου 1989, πολλοί είδαν τον θάνατό της ως άλλο ένα τέλος εποχής, καθώς ένα μεγάλο μέρος του κομμουνιστικού κόσμου που είχε πιστέψει και αγωνιστεί ακούραστα ήταν στο κατώφλι της κατάρρευσης.

Η Πασιονάρια παραμένει για τον ισπανικό λαό το ξεχωριστό έμβλημα που τόλμησε να τα βάλει με το φασιστικό καθεστώς που καταπάτησε την ελευθερία του λαού και αμαύρωσε τη σύγχρονη ιστορία του…

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου