Loading...

Κατηγορίες

Δευτέρα 01 Ιούν 2020
Ιούνιος
Κλίκ για μεγέθυνση

Πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη

Ο έκτος μήνας του Γρηγοριανού (Νέου) Ημερολογίου, με διάρκεια 30 ημέρες. Αρχικά, ο Junius ήταν ο τέταρτος μήνας του δεκάμηνου Ρωμαϊκού ημερολογίου και πήρε το όνομά του, κατά την επικρατέστερη εκδοχή, από τη θεά Γιούνο (Juno, Ήρα), σύζυγο του Γιούπιτερ (Jupiter, Ζευς) και προστάτιδα του οίκου και του γάμου, στον οποίο είναι αφιερωμένος ο μήνας. Κατά μία άλλη εκδοχή, ο Ιούνιος πήρε το όνομά του από τον Λεύκιο Ιούνιο Βρούτο, τον πρώτο Ύπατο που θεμελίωσε τη Δημοκρατία στη Ρώμη, τον 5ο αιώνα π.Χ. Με την αναμόρφωση του Ρωμαϊκού Ημερολογίου από τον Νουμά Πομπίλιο έλαβε την έκτη θέση στο δωδεκάμηνο, πλέον, Ρωμαϊκό Ημερολόγιο, θέση που διατηρεί μέχρι σήμερα.

Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Ιούνιος αντιστοιχούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Θαργηλιώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Σκιροφοριώνα. Στο διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν τα:

Βενδίδεια, προς τιμήν της θρακικής θεότητας Βενδίδος (Αρτέμιδας). Γιορτή της αρχαίας Αθήνας προς τιμή της θεάς Βενδίδος, που γινόταν στις 19 του μηνός Θαργηλιώνος.



Η Βενδίς ήταν μια θρακικής προέλευσης θεά, που, στην περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου και συγκεκριμένα από το 429 π.Χ. και εξής, άρχισε να λατρεύεται στον Πειραιά. Εκεί είχε εγκατασταθεί μια κοινότητα Θρακών για εμπορικούς λόγους, στην οποία επιτράπηκε η λατρεία της θεάς τους, κατόπιν αδείας που δόθηκε από το μαντείο της Δωδώνης (οι Δελφοί δεν ήταν προσβάσιμοι εκείνη την περίοδο στους Αθηναίους λόγω του πολέμου).

Το ιερό της Βενδίδος ορίστηκε πάνω στο λόφο της Μουνυχίας, δίπλα στο ιερό της Αρτέμιδος, με την οποία και η θρακική θεά ταυτίστηκε στη συνέχεια. Στα Βενδίδεια διοργανώνονταν δύο πομπές, η μία των Θρακών που ξεκινούσε κάπου στον Πειραιά και κατέληγε πάνω στο λόφο της Μουνυχίας και μια άλλη, από τους επιχώριους λάτρεις της θεάς, που άρχιζε από την Αγορά των Αθηνών και κατέληγε στο ίδιο σημείο. Οι Θράκες, που φημίζονταν για την ιππική τους δεξιότητα, ήταν μάλλον υπεύθυνοι για την εισαγωγή αγώνων σκυταλοδρομίας ιππέων με πυρσούς, που τελούνταν στα Βενδίδεια το ίδιο βράδυ. Τους αγώνες ακολουθούσε ολονύκτιο πανηγύρι (παννυχίς) με οργιαστικό χαρακτήρα.

Η γιορτή των Βενδιδείων αποτελεί το εναρκτήριο θέμα της «Πολιτείας» του Πλάτωνα.

  •  

Καλλυντήρια και Πλυντήρια, γιορτές που σχετίζονταν με τον καθαρισμό του ναού της θεάς Αθηνάς. Δύο γιορτές των Αρχαίων Αθηναίων, που εξετάζονται μαζί, μια και υπήρχε στενή συνάφεια μεταξύ τους. Τα Καλλυντήρια (24 του μηνός Θαργηλιώνος) δεν ήταν τίποτε άλλο από το σκούπισμα του ιερού της Αθηνάς Πολιάδος στην Ακρόπολη (καλλύντριον = σκούπα), ενώ τα Πλυντήρια (25 του μηνός Θαργηλιώνος) αφορούσαν τον καθαρισμό του ξοάνου της θεάς.


Πέρα από τον αυτονόητο καθαρισμό για τη συντήρησή του, επιτελούνταν και μια βαθύτερη κάθαρση του ξοάνου, που αντιπροσώπευε τη θεότητα. Το ξόανο «μολυνόταν» από τις άσχημες πράξεις των ανθρώπων και η πλύση με θαλασσινό νερό πιστευόταν ότι αφαιρούσε το μίασμα.

Μέλη του γένους των Πραξιεργιδών, που ανήκαν στο αθηναϊκό ιερατείο, τύλιγαν σε ύφασμα το ξόανο της θεάς και το έδιναν σε δύο γυναίκες, τις επονομαζόμενες «λουτρίδες» ή «πλυντρίδες», για να το πλύνουν. Προηγουμένως, οι Πραξιεργίδες έβγαζαν από το ξόανο τον παλιό πέπλο και τα κοσμήματα, με τα οποία ήταν στολισμένο.

Σχηματιζόταν μια πομπή για τη μεταφορά του ξοάνου στο Φάληρο, όπου και αποδιδόταν προσφορά στη θεά (αρμαθιά με ξερά σύκα). Μετά το πλύσιμο του ξοάνου και του πέπλου, το βράδυ της ίδιας μέρας, το ξόανο επέστρεφε στην Ακρόπολη και πάλι με πομπή. Εκεί το έντυναν και το στόλιζαν εκ νέου.



  •  

Σκιροφόρια, γυναικεία γιορτή προς τιμήν της Αθηνάς, της Δήμητρας και της Περσεφόνης. Γιορτή των Αρχαίων Αθηναίων, γνωστή και ως Σκίρα, που γινόταν την 12η του μηνός Σκιροφοριώνος.


Φαίνεται ότι επρόκειτο για δύο ξεχωριστές γιορτές, μία προς τιμήν της Αθηνάς και μία δεύτερη για τη Δήμητρα και την Περσεφόνη, που συνέπεσαν λόγω και της ομοιότητας του στόχου τους, δηλαδή της γονιμικής παράκλησης προ της καρποφορίας της γης.

Το τμήμα που αφορούσε την Αθηνά είχε να κάνει με πομπή που ξεκινούσε από την Ακρόπολη και έφθανε στα προάστεια, σε μια περιοχή όπου βρισκόταν το ιερό της Σκιράδας Αθηνάς, που λατρευόταν και ως θεότητα της βλάστησης. Στην πομπή προΐστατο το ιερατείο της θεάς.

Από την άλλη, στη γυναικεία γιορτή της Ελευσίνας, σύμφωνα με το τελετουργικό, έριχναν μέσα σε οπές της γης χοιρίδια, ομοιώματα φαλλών και φιδιών, όπως επίσης και κουκουνάρια, για να τα ξαναπάρουν μερικούς μήνες αργότερα και να τα χρησιμοποιήσουν σε μια γονιμική τελετή. Οι γυναίκες έτρωγαν σκόρδο την περίοδο της γιορτής, έτσι ώστε η μυρωδιά να κρατά μακριά τους άνδρες τους και τις σεξουαλικές τους ορέξεις, καθώς ήταν διαδεδομένη η αντίληψη ότι η αποχή από την ερωτική πράξη θα ενίσχυε τη γονιμότητα μετά τη γιορτή.

Ένα άλλο έθιμο των Σκίρων ή Σκιροφορίων ήταν ένας αγώνας δρόμου νέων, οι οποίοι κρατούσαν κλαδιά αμπέλου. Ο νικητής κέρδιζε ως έπαθλο ένα ποτό, που αποτελούνταν από κρασί, μέλι, τυρί, καλαμπόκι και λάδι.

 

  •  

Διιπόλεια, εορτή αφιερωμένη στον Δία με θυσία βοδιού. Γιορτή των αρχαίων Αθηναίων, που γινόταν την 14η του μηνός Σκιροφοριώνος.


Το κεντρικό γεγονός της γιορτής αυτής, που, όπως φαίνεται από το όνομά της ήταν αφιερωμένη στο Δία, ήταν η θυσία ενός βοδιού (βουφόνια). Η τελετή γινόταν στο ιερό του Διός Πολιέως (προστάτη της πόλης) πάνω στην Ακρόπολη και, αρχικά, ήταν μάλλον αναίμακτη και περιοριζόταν σε προσφορά καρπών από τις απαρχές στο βωμό του πατέρα των θεών. Η προσφορά αυτή ονομαζόταν «πέλανος» ή «πόπανος» και συνίστατο από δημητριακά με μέλι και λάδι ή γλυκό ψωμί από αλεσμένα δημητριακά.

Όταν κάποια φορά, όμως, ένα βόδι έφαγε τους καρπούς, αυτό εκλήφθηκε ως κακός οιωνός και το βόδι φονεύθηκε. Από τότε καθιερώθηκε ο φόνος βοδιού στα Διιπόλεια. Γι' αυτό περιέφεραν βόδια γύρω από το βωμό και, μόλις κάποιο έτρωγε από τους καρπούς, φονευόταν από δύο σφαγείς. Ο πρώτος το χτυπούσε με έναν πέλεκυ, τον οποίο μετά πετούσε μακριά, και ο δεύτερος του έκοβε το λαιμό με ένα ξίφος, το οποίο επίσης με τη σειρά του φρόντιζε να εξαφανίσει.

Ακολουθούσε μια «εικονική», θα λέγαμε, δίκη, για να βρεθεί ο ένοχος για το φόνο του ζώου. Οι κατηγορίες βάρυναν τελικά τα δυο αντικείμενα του φόνου, τον πέλεκυ και το ξίφος, που κηρύσσονταν ένοχοι και ρίχνονταν στη θάλασσα. Έτσι, το μίασμα, το άγος του φόνου, απομακρυνόταν και επερχόταν η κάθαρση.

Μυστική γιορτή των Αρχαίων Αθηναίων μέσα στο μήνα Σκιροφοριώνα προς τιμήν της Αθήνας για την εξασφάλιση της ευφορίας, με αρρητοφορία (μεταφορά μυστικών ιερών αντικειμένων). Ήταν γνωστή και ως Αρρηφόρια.

Δύο μικρά κορίτσια ευγενών οικογενειών της Αθήνας, 7-11 ετών, οι αρρηφόροι, έμεναν για κάποιο διάστημα στον «οίκο των αρρηφόρων», δίπλα στο ναό της Αθηνάς Πολιάδος πάνω στην Ακρόπολη. Την τελευταία ημέρα της παραμονής τους στον οίκο αυτό λάμβαναν από την ιέρεια της Αθηνάς τα μυστικά αντικείμενα (τυλιγμένα, για να μη φαίνονται) και τα μετέφεραν σε υπόγειο χώρο κοντά στο ιερό της Αφροδίτης εν Κήποις. Ακολουθούσε η παράδοση και η παραλαβή άλλων αντικειμένων, τα οποία και έφερναν στην Ακρόπολη. Εκεί έληγε και η θητεία των μικρών αυτών κοριτσιών.

Το δρώμενο αυτό είχε να κάνει με τη βλάστηση και την καρποφορία και τελούνταν μέσα σε κλίμα μυστικότητας. Η μεταφορά γινόταν νύχτα και η κάθοδος των κοριτσιών από κρυφή σκάλα, που βρισκόταν κοντά στον «οίκο των Αρρηφόρων», έτσι ώστε να αποφευχθεί η συνάντηση με άλλους ανθρώπους.

Παρ’ όλη τη μυστικότητα της τελετής, έχει διασωθεί η πληροφορία ότι τα ιερά αντικείμενα ήταν απομιμήσεις φιδιών και φαλλών από ζυμάρι, μαζί με κλαδιά κουκουναριάς. Πιστευόταν ότι τα συγκεκριμένα αντικείμενα, κατόπιν ορισμένων τελετών, εξασφάλιζαν την ευκαρπία της γης.

 

  •  
  • Αρρητοφόρια, προς τιμήν της θεάς Αθηνάς. Μυστική γιορτή των Αρχαίων Αθηναίων μέσα στο μήνα Σκιροφοριώνα προς τιμήν της Αθήνας για την εξασφάλιση της ευφορίας, με αρρητοφορία (μεταφορά μυστικών ιερών αντικειμένων). Ήταν γνωστή και ως Αρρηφόρια.


    Δύο μικρά κορίτσια ευγενών οικογενειών της Αθήνας, 7-11 ετών, οι αρρηφόροι, έμεναν για κάποιο διάστημα στον «οίκο των αρρηφόρων», δίπλα στο ναό της Αθηνάς Πολιάδος πάνω στην Ακρόπολη. Την τελευταία ημέρα της παραμονής τους στον οίκο αυτό λάμβαναν από την ιέρεια της Αθηνάς τα μυστικά αντικείμενα (τυλιγμένα, για να μη φαίνονται) και τα μετέφεραν σε υπόγειο χώρο κοντά στο ιερό της Αφροδίτης εν Κήποις. Ακολουθούσε η παράδοση και η παραλαβή άλλων αντικειμένων, τα οποία και έφερναν στην Ακρόπολη. Εκεί έληγε και η θητεία των μικρών αυτών κοριτσιών.

    Το δρώμενο αυτό είχε να κάνει με τη βλάστηση και την καρποφορία και τελούνταν μέσα σε κλίμα μυστικότητας. Η μεταφορά γινόταν νύχτα και η κάθοδος των κοριτσιών από κρυφή σκάλα, που βρισκόταν κοντά στον «οίκο των Αρρηφόρων», έτσι ώστε να αποφευχθεί η συνάντηση με άλλους ανθρώπους.

    Παρ’ όλη τη μυστικότητα της τελετής, έχει διασωθεί η πληροφορία ότι τα ιερά αντικείμενα ήταν απομιμήσεις φιδιών και φαλλών από ζυμάρι, μαζί με κλαδιά κουκουναριάς. Πιστευόταν ότι τα συγκεκριμένα αντικείμενα, κατόπιν ορισμένων τελετών, εξασφάλιζαν την ευκαρπία της γης.




Στη νεώτερη Ελλάδα, ο Ιούνιος έχει πολλές λαϊκές ονομασίες, που σχετίζονται με τις αγροτικές ασχολίες της εποχής:
  • Θεριστής, λόγω του ότι είναι ο κατεξοχήν μήνας του θερισμού των δημητριακών.
  • Αλυθτσατσής, Ρινιαστής, Ορνιαστής και Απαρνιαστής, ονομασίες που προέρχονται από την τεχνητή γονιμοποίηση των ήμερων σύκων, με καρπούς αγριοσυκιάς.
  • Κερασάρης και Κερασινός, λόγω της ωρίμανσης των κερασιών.
  • Τζιτζικάρης, λόγω της δυναμικής παρουσίας των τζιτζικιών.

Τον Ιούνιο έχουμε το θερινό ηλιοστάσιο με τη μεγαλύτερη μέρα του χρόνου για το Βόρειο Ημισφαίριο, που πρακτικά σημαίνει την έναρξη του καλοκαιριού.

Μεγάλες θρησκευτικές γιορτές του μήνα:

  • Πεντηκοστή (πενήντα ημέρες μετά το Πάσχα), η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στους Αποστόλους, που συνέβη την πεντηκοστή ημέρα από την Ανάσταση του Ιησού Χριστού.
  • Αγίου Πνεύματος (επομένη της Πεντηκοστής), του τρίτου προσώπου της Αγίας Τριάδας (Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα). Αργία για τους δημοσίους υπαλλήλους.
  • Αποστόλων Βαρθολομαίου και Βαρνάβα (11 Ιουνίου), τιμάται από τους αγρότες για να μην πέσει χαλάζι.
  • Αγίου Ονουφρίου (12 Ιουνίου), πιστεύεται ότι «ρουφά» τα στάχυα, όποιου αγρότη δεν τον τιμήσει.
  • Προφήτη Ελισσαίου (14 Ιουνίου), που προφυλάσσει από τη λύσσα.
  • Αγίων Πάντων (την πρώτη Κυριακή μετά την Πεντηκοστή)
  • Γενέθλιον του Ιωάννου του Προδρόμου (24 Ιουνίου), με πυρολατρικά και μαντικά έθιμα την παραμονή της γιορτής.
  • Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου)
  • 12 Αποστόλων (30 Ιουνίου)

Παροιμίες
Από το θέρο ως τις ελιές, δεν απολείπουν οι δουλειές.
Ελλάδα

Απ’ αρχής τον θεριστή, του δρεπανιού γιορτή.
Ελλάδα

Γενάρη πίνουν το κρασί, το θεριστή το ξίδι.
Ελλάδα

Θεριστής με το δρεπάνι, τον καιρό του δεν τον χάνει.
Ελλάδα

Ιούνης τρέφει κεράσια στ’ αμπέλι, και ψάλτη το τζίτζικα στέλλει.
Ελλάδα

Καλώς τόνε το θεριστή, όπου μας εγλιτώνει, και με τα στάρια τα πολλά, το σπίτι μας φορτώνει.
Ελλάδα

Τον Ιούνη αφήνουν το δρεπάνι, και σπέρνουν το ρεπάνι.
Ελλάδα

Εορτολόγιο

2 Ιουνίου

Έρασμος, Νικηφόρος, Νικηφόρα

4 Ιουνίου

Μάρθα, Μητροφάνης, Μητροφάνα

5 Ιουνίου

Απόλλων, Γοργίας, Δωρόθεος, Δωροθέα, Νίκανδρος, Νικάνδρα, Πλούταρχος, Σεληνιάς, Σελήνη

8 Ιουνίου

Καλλιόπη, Τριάδα

9 Ιουνίου

Κύριλλος

11 Ιουνίου

Βαρθολομαίος, Βαρνάβας, Ναθαναήλ

12 Ιουνίου

Ονούφριος, Ονουφρία

13 Ιουνίου

Ακυλίνη, Αντίπατρος

14 Ιουνίου

Αγησίλαος, Αγησιλεία, Αριστομένης, Ασημάκης, Ασημίνα, Βενέτιος, Βενετία, Ελισαίος, Ελισαία, Λαοκράτης, Όθων, Οθωνία, Τιμολέων

15 Ιουνίου

Αυγουστίνος, Αυγουστίνα, Αύγουστος, Αυγούστα, Ιερώνυμος, Ιερωνύμη

16 Ιουνίου

Τυχερή, Τύχων

18 Ιουνίου

Θεόδουλος, Θεοδούλη, Λεόντιος, Λεοντία, Υπάτιος, Υπατία

19 Ιουνίου

Ζώσιμος, Ζωσιμία, Ιούδας, Ιουδήθ, Παΐσιος, Παϊσία

20 Ιουνίου

Κάλλιστος

22 Ιουνίου

Ευσέβιος, Ευσεβία

23 Ιουνίου

Αγριππίνα, Αριστοκλής, Αριστόκλεια, Βάρβαρος

25 Ιουνίου

Έρως, Λογγίνος, Φεβρωνία

29 Ιουνίου

Παύλος, Παυλίνα, Πέτρος, Πετρούλα

30 Ιουνίου

Απόστολος, Αποστολία



 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου