Loading...

Κατηγορίες

Τρίτη 20 Φεβ 2018
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΓΙΑ ΤΑ 105 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Κλίκ για μεγέθυνση


Τα πήραμε τα Γιάννενα, μάτια πολλά το λένε
Μάτια πολλά το λένε, όπου γελούν και κλαίνε…

Φέτος συμπληρώνονται 105 χρόνια από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων (21η Φεβρουαρίου 1913) από τον τουρκικό ζυγό, ο οποίος κράτησε 483 χρόνια. Κοντά πέντε αιώνες σκλαβιάς, με βάσανα, εξευτελισμούς, ταπεινώσεις και συμφορές. Ώσπου η ψυχή του ηπειρώτικου λαού δεν άντεξε άλλο. Ξεσηκώθηκε και ζητούσε από την ελεύθερη πατρίδα να κάνει το καθήκον της. Η Ελλάδα στις 5 Οκτωβρίου του 1912 κήρυξε τον πόλεμο κατά της Τουρκίας.
Μέσα από την αφήγηση των γεγονότων που θα  παρακολουθήσουμε αμέσως παρακάτω, θα γνωρίσουμε καλύτερα και κάποιες από τις πολυάριθμες προσωπικότητες, που συνετέλεσαν με τις ενέργειές τους στην έκβαση του αγώνα για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, με τον κατάλογο βέβαια να παραμένει ανεξάντλητος….  
Ο Στρατός της Ηπείρου κατά την έναρξη του πολέμου αν και ολιγάριθμος ξεκίνησε να επιχειρεί εναντίον του τούρκικου στρατού και αρχικά σημείωσε σπουδαίες νίκες καταλαμβάνοντας την Πρέβεζα με την βοήθεια του ελληνικού στόλου (21 Οκτωβρίου – 3 Νοεμβρίου 1912) και κάμπτοντας την αντίσταση του τουρκικού στρατού στη μάχη στα Πέντε Πηγάδια. Θεωρητικά πλέον ο δρόμος για την κατάληψη των Ιωαννίνων είχε ανοίξει.
Υπήρχαν όμως τεράστιες δυσκολίες που κώλυαν την επίθεση για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, διότι πέρα από την αριθμητική τους υπεροχή οι Τούρκοι είχαν μετακινηθεί στο Μπιζάνι, που όπως αναφέρουν οι ιστορικοί ήταν «ισχυρώς οχυρωμένον».
Αυτές οι δυσχέρειες σε συνδυασμό με το δριμύ ψύχος και την έλλειψη εφοδίων είχαν καθηλώσει τον ελληνικό στρατό σε αμυντική θέση. Μετά την σταθεροποίηση του Μακεδονικού Μετώπου ο κύριος όγκος του στρατού Θεσσαλίας κατεβαίνει για να ενισχύσει το στρατό Ηπείρου. Την αρχιστρατηγία αναλαμβάνει ο Διάδοχος Κωνσταντίνος.
Η μελέτη του Γενικού Επιτελείου κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το οχυρό του Μπιζανίου, που ήταν και το σημαντικότερο οχυρό της πόλης των Ιωαννίνων, θα έπεφτε εάν οι ελληνικές δυνάμεις κατόρθωναν να προσβάλουν το δεξιό τμήμα της τουρκικής παράταξης με το αντίστοιχο αριστερό τμήμα της ελληνικής. Το σχέδιο καταρτίστηκε από τον λοχαγό τότε Ιωάννη Μεταξά, μετέπειτα εθνικό κυβερνήτη του ΟΧΙ. Το σχέδιο εφαρμόστηκε επιτυχώς με βολές πυροβολικού και επιθέσεις μονάδων πεζικού. Εξαιτίας της φυσικής ιδιαιτερότητας της περιοχής Μπιζανίου, ο ελληνικός στρατός με έναν ελιγμό κατάφερε να κυκλώσει τα τουρκικά στρατεύματα, αιφνιδιάζοντας έτσι τον αντίπαλο.  
 
Το 9ο Τάγμα υπό τον ταγματάρχη Ιωάννη Βελισσαρίου κατορθώνει και φτάνει στις παρυφές των Ιωαννίνων. Οι Τούρκοι νόμισαν ότι μαζί με τη δύναμη του Βελισσαρίου βρισκόταν και ολόκληρος ο ελληνικός στρατός έξω από την πόλη. Η ενέργεια αυτή δημιούργησε πανικό στη διοίκηση του τουρκικού στρατού στα Γιάννενα και την 21η Φεβρουαρίου ο διοικητής Εσσάτ Πασάς δηλώνει την πρόθεσή του να παραδώσει την πόλη άνευ όρων στον αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο. Στέλνει λοιπόν τους υπολοχαγούς Ρεούφ και Ταλαάτ στον επίσκοπο Δωδώνης με σκοπό την επικοινωνία με την ηγεσία του Ελληνικού στρατού. Η αντιπροσωπεία  βρίσκει τον ταγματάρχη Βελισσαρίου, ο οποίος τη συνοδεύει στο ελληνικό στρατηγείο. Τελικά το πρωτόκολλο παράδοσης της πόλης των Ιωαννίνων υπεγράφη από τον Τούρκο αντισυνταγματάρχη Βεχήπ Μπέη και από τους Έλληνες λοχαγούς Ιωάννη Μεταξά και Ξενοφώντα Στρατηγό. Ο Κωνσταντίνος την ίδια ημέρα τηλεγραφεί στον πατέρα του Βασιλέα Γεώργιο Α΄: «ΕΜΙΝ ΑΓΑ σημ. 21 Φεβρουαρίου 1913 Α.Μ. Βασιλέα . Θεσσαλονίκη.«Αλωθέντος υπό του ελληνικού στρατού ολοκλήρου του δυτικού μετώπου του φρουρίου των Ιωαννίνων και κυκλωθείσης της γραμμής των ερεισμάτων του Μπιζανίου και Καστρίτσης ο Εσάτ Πασσάς μοι εδήλωσε την στιγμήν ταύτην ότι ο στρατός του παραδίδεται αιχμάλωτος πολέμου. Λεπτομερείας μεγάλης νίκης του ανδρείου στρατού μας τηλεγραφήσω προσεχώς».
Έτσι έπειτα από πολιορκία τεσσάρων μηνών και πολύνεκρες μάχες, το πρωί της 21ης Φεβρουαρίου 1913 ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε τα Γιάννενα από τον τουρκικό ζυγό.
 
Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων και της Ηπείρου γενικότερα δεν υπήρξε απόρροια των Βαλκανικών πολέμων του 1912-1913 και μόνο. Το έδαφος είχε προετοιμαστεί ήδη με την ίδρυση της Ηπειρωτικής Εταιρείας το 1906. Οι Ηπειρώτες της Αθήνας φρόντισαν να ιδρύσουν μια νέα Φιλική Εταιρεία, την Ηπειρώτικη Εταιρεία και στόχευαν στην απελευθέρωση της Ηπείρου την κατάλληλη χρονική στιγμή. Σ’ αυτήν ήταν μυημένοι πολλοί αξιωματικοί του Ελληνικού Στρατού συνήθως ηπειρωτικής καταγωγής. Κάθε υποψήφιο μέλος έδινε τον όρκο των μελών της Ηπειρωτικής Εταιρείας για να εισέλθει στους κόλπους της, ο οποίος είχε ως εξής: «Ορκίζομαι επί του ιερού ευαγγελίου, εις το όνομα της μιας και αδιαιρέτου και ομοουσίου Αγίας Τριάδος, ότι θέλω χύσει και την τελευταία ρανίδα του αίματός μου, προς απελευθέρωσιν της φιλτάτης μου πατρίδος Ηπείρου, όταν διαταχθώ προς τούτο, και ότι θέλω τηρήσει απόλυτον εχεμύθειαν περί του σκοπού και του έργου της εταιρείας, εν ηι δε περιπτώσει φανώ επίορκος, να υφίσταμαι τας συνεπείας του περί ποινών μυστικού άρθρου και να είμαι επικατάρατος». Όταν ο Ελληνικός Στρατός το 1912 ξεκίνησε τις πρώτες επιχειρήσεις του στην Ήπειρο, η Ηπειρωτική Εταιρεία και τα μέλη της έστησαν δίκτυο αντικατασκοπίας και με τις χρήσιμες πληροφορίες τους ενημέρωναν την ελληνική πλευρά.
Συνεπώς πέρα από την στρατιωτική ηγεσία που οργάνωσε όλο το σχέδιο της επίθεσης και την ακατάλυτη ψυχή του Έλληνα στρατιώτη που κατέληξε στον θρίαμβο της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων, σπουδαίο ρόλο έπαιξε και η βοήθεια απλών Ελλήνων που ανήκαν στο δίκτυο αντικατασκοπίας και με τις πληροφορίες που έδιναν μέσα από τα κέντρα αποφάσεων των Τούρκων, διευκόλυναν τα μέγιστα τα σχέδια του ελληνικού στρατού, ώστε να φτάσει στην περιφανή νίκη. Ένας απ’ αυτούς ήταν και ο Νικολάκη Εφέντης, ο άνθρωπος που συνέβαλε αποφασιστικά στην  εκπόρθηση από τον ελληνικό στρατό των οχυρών του Μπιζανίου.
Ο Νικολάκη Εφέντης, του οποίου το πραγματικό όνομα, κατά πάσα πιθανότητα, ήταν Νικόλαος Μιζανιόγλου, ανήκε στους πολλούς ελληνικής καταγωγής αξιωματικούς του τουρκικού στρατού στα Γιάννενα και υπηρετούσε ως λοχαγός του Μηχανικού. Ήταν συνεργάτης του Γκολτς Πασά κατά την κατασκευή των οχυρών του Μπιζανίου και μετά του ανατέθηκε η συντήρησή τους. Όταν στα τέλη Ιανουαρίου του 1913 ο ελληνικός στρατός αποφάσισε την οριστική γενική επίθεση για την πτώση του Μπιζανίου, είχε ένα μεγάλο πρόβλημα σχετικά με τα απόρθητα οχυρά. Έπρεπε, λοιπόν, οι μυστικές Ελληνικές υπηρεσίες να πληροφορηθούν την ακριβή θέση, την κατασκευή και επάνδρωση των οχυρών για να μπορέσουν να πετύχουν την κατάληψη. Έγινε μυστική σύσκεψη στη Μητρόπολη των Ιωαννίνων μεταξύ του Μητροπολίτη Γερβάσιου και των Γιαννιωτών Νικολάου Χαντέλη και του Αθανασίου Τσεκούρα. Ο Τσεκούρας ανέλαβε να εντοπίσει τον Νικολάκη Εφέντη. Εκείνος δέχτηκε, υπακούοντας στη φωνή της πατρογονικής Ελληνικής καταγωγής του και μέσα στο σπίτι του Ιωάννη Λάππα παρέδωσε τα σχέδια των οχυρών.
 Η αξία της ηρωικής αυτής πράξης του Νικολάκη Εφέντη ήταν ανυπολόγιστη. Όταν συνελήφθη ως αιχμάλωτος από τον ελληνικό στρατό και τον παρουσίασαν στον αρχιστράτηγο διάδοχο, αυτός τον ρώτησε τι θέλει ως αντάλλαγμα για τη μεγάλη του προσφορά. Εκείνος του απάντησε «απολύτως τίποτα» παρά μόνο να μείνει απολύτως μυστική η ηρωική πράξη του και «δια της ανταλλαγής των αιχμαλώτων» να επιστρέψει στη Σμύρνη, όπου κατοικούσε η οικογένειά του. Δυστυχώς το τέλος του Νικολάκη Εφέντη ήταν τραγικό. Ένας δημοσιογράφος αποκάλυψε στην εφημερίδα του, τη δράση του και τη βοήθεια που προσέφερε στον ελληνικό στρατό.  Οι Τούρκοι το πληροφορήθηκαν και μόλις αποβιβάστηκε στη Σμύρνη, τον συνέλαβαν και ύστερα από φρικτά βασανιστήρια, τον εκτέλεσαν. Το τραγικότερο είναι ότι την ίδια τύχη είχαν και όλα τα μέλη της οικογένειάς του, τα οποία επίσης θανατώθηκαν.
Γενναία επίσης υπήρξε η δράση του σώματος των Ελλήνων «Γαριβαλδινών» σ’ όλη την εκστρατεία της Ηπείρου και ιδίως στη μάχη του Δρίσκου, η οποία υπήρξε και η σπουδαιότερη σε όλη την πολεμική δράση του σώματος.
 
Εκτός του Αλέξανδρου Ρώμα και άλλοι εκλεκτοί άνδρες προσφέρθηκαν να υπηρετήσουν στον πόλεμο της Ηπείρου, ο Ιθακήσιος  ποιητής Λορέντζος (Λαυρέντιος) Μαβίλης, ο Ναθαναήλ Δομενεγίνης, ο Αριστοτέλης Τοπάλης, ο Αλέξανδρος Γέροντας, ο Αλέξιος Τάκης, και άλλοι. Το στρατιωτικό αυτό σώμα με αρχηγό των Αλέξανδρο Ρώμα και επιτελάρχη τον Μπαρδόπουλο, ακολούθησε και η Ασπασία Ράλλη, κόρη του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, ανεψιά του Ρώμα και σύζυγος του πολιτευτή Αττικής Ιωάννη Ράλλη. H ευγενής αυτή κυρία, όχι μόνον πρόσφερε πολύτιμες υπηρεσίες ως νοσοκόμα, αλλά πολέμησε κιόλας με γενναιότητα στη μεγάλη μάχη του Δρίσκου, όπου δυστυχώς έπεσε μεταξύ άλλων και ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης.
 Ο Λορέντζος Μαβίλης γεννήθηκε στον Ιθάκη στις 6 Σεπτεμβρίου του 1860. Πατέρας του, ο οποίος είχε ισπανική καταγωγή, ήταν ο Παύλος Μαβίλης, πρόεδρος των Δικαστηρίων της Ιονίου Πολιτείας και μητέρα του η Ιωάννα Καποδίστρια – Σούφη, ανεψιά του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια. Το 1912 ο Λορέντζος Μαβίλης κατατάσσεται ως εθελοντής Λοχαγός στο Σώμα των Ερυθροχιτώνων και φτάνει στην Ήπειρο όπου είχε ήδη κινηθεί η λεγεώνα των Γαριβαλδινών. Στη μάχη του Δρίσκου στις 26 Νοεμβρίου 1912, μία σφαίρα τον βρίσκει στο πρόσωπο και μετά και άλλη μία…. Προλαβαίνει μόνο να πει: «Επερίμενα πολλές τιμές, αλλά όχι και την τιμή να θυσιάσω την ζωή μου για την Ελλάδα μου»    
Ο Αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Σαπουντζάκης, αρχηγός της «Στρατιάς Ηπείρου», ήταν γιος του Βασιλείου Σαπουντζάκη και καταγόταν από το Ρέθυμνο της Κρήτης. Εξήλθε από τη Σχολή Ευελπίδων με το βαθμό του ανθυπολοχαγού του πυροβολικού. Το 1867 κατέβηκε με τον πατέρα του στην Κρήτη και πολέμησε στον τότε αγώνα των Κρητών.  Στη συνέχεια μετεκπαιδεύτηκε στη Γερμανία, Αγγλία και Γαλλία, και επανερχόμενος στην Ελλάδα διορίσθηκε καθηγητής της στρατιωτικής τεχνολογίας στη Σχολή Ευελπίδων. Διετέλεσε επίσης καθηγητής του τότε Διαδόχου Κωνσταντίνου και στη συνέχεια με το ξέσπασμα του Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 ανέλαβε επιτελάρχης του αρχιστρατήγου Διαδόχου. Μετά την πτώση της κυβέρνησης  Θ. Δηλιγιάννη αντικαταστάθηκε από τον Κ. Σμολένσκη, θεωρηθείς αυτός ως ένας από τους υπαίτιους της υποχώρησης. Στη διάρκεια 1901-1906 ανέλαβε επιτελάρχης της Γενικής Διοίκησης Στρατού και στη συνέχεια Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου από τη σύστασή του.
 Στον Σαπουντζάκη, γηραιό στρατηγό, είχε ανατεθεί ο δευτερεύων τομέας της Ηπείρου στην αρχή του πολέμου. Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης όπου είχε εξασφαλιστεί η ελληνική πλευρά, περίμενε να πέσει εύκολα και η πόλη των Ιωαννίνων.
Οι Οθωμανοί όμως είχαν οχυρώσει το περιβόητο Μπιζάνι, το κλειδί της πόλης από τον νότο, κατά τρόπο εξαιρετικό. Τα οχυρά σημεία τα οποία ασκούσαν μια ανεξήγητη επιρροή στους παλαιούς στρατιωτικούς: έπρεπε να εκπορθηθούν! Έτσι, ο Σαπουντζάκης δεν παρέλειψε να διατάξει μια καταδικασμένη κατά μέτωπο επίθεση στις 07 Ιαν 1913, χωρίς όμως κάποιο αποτέλεσμα και έτσι παρέδωσε  την διοίκηση στον διάδοχο Κωνσταντίνο.
Ο Ταγματάρχης του 9ου Τάγματος Ευζώνων, Ιωάννης Βελισσαρίου, ο οποίος έφτασε στις παρυφές της πόλης των Ιωαννίνων, δημιουργώντας πανικό στον αντίπαλο, με αποτέλεσμα την παράδοση της πόλης στον διάδοχο Κωνσταντίνο.
Ο Ιωάννης Βελισσαρίου γεννήθηκε το 1861 στη Ρουμανία από Κυμαίο πατέρα. Διακρίθηκε στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Με την παράτολμη ενέργειά του, υποχρέωσε, ουσιαστικά τους Τούρκους στα Γιάννενα, να συνθηκολογήσουν. Όταν τον συνάντησε ο Κωνσταντίνος στο Εμίν Αγά, του είπε: "Θέλεις φίλημα αλλά θέλεις και δέσιμο" ή κατ' άλλους, "Ή θα σε ραπίσω, ή θα σε φιλήσω". Είχε το προσωνύμιο "Μαύρος Καβαλάρης", επειδή πολεμούσε έφιππος, χωρίς κανένα μέτρο προστασίας. Σκοτώθηκε στις 13 Ιουλίου 1913 στη μάχη της Κρέσνας, κατά τον Β' Βαλκανικό πόλεμο. Έχοντας εξαντληθεί τα πυρομαχικά της μονάδας του,  
πολεμούσε τους Βούλγαρους με πέτρες και βράχους (!). Σηκώθηκε όρθιος και ξεκίνησε να μάχεται ακάλυπτος, χρησιμοποιώντας μόνο το περίστροφό του. Μια σφαίρα του έκοψε το νήμα της ζωής…
Ο Κωνσταντίνος, όταν το έμαθε, είπε: "Ήταν επόμενο. Τέτοιοι ήρωες δε ζουν πολύ". Στη σύζυγο του, έστειλε το εξής λακωνικό τηλεγράφημα: "Χαιρετίζω τον Ήρωα των Ηρώων".
Αυτή ήταν μόνο μία μικρή αναφορά σε μερικούς από τους γνωστούς αλλά και από τους αφανείς ήρωες της εποποιίας του Μπιζανίου.

Το Δ.Σ.

ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ   ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ   ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ

«Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ο ΕΞ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ»

Τηλ.- fax.: 2691060905, e-mail: epirotesaigialias@yahoo.gr,

Facebook: Πανηπειρωτική Αδελφότητα Αιγιαλείας,

Σχετικά Αρχεία

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου