Το φιλοβασιλικό ρεύμα δεν υπήρξε μονάχα συλλογική φαντασίωση για φρου φρου κι αρώματα, νοσταλγία κι αναζήτηση μια επικοινωνιακής κλειδαρότρυπας μέσα από την οποία κάθε λογής ταλαίπωροι ταυτίζονταν νοερά με την ντόλτσε βίτα και το μεγαλείο των ηγεμόνων «τους». Ως ιστορικό φαινόμενο, στην ελληνική ιδίως περίπτωση, είχε επίσης διαστάσεις σαφώς λιγότερο ιδεοληπτικές και ιδιοτελέστατα πεζές.

Η πρόσληψη του θρόνου ως ύστατου εγγυητή του κοινωνικού καθεστώτος υπήρξε λ.χ. αξεδιάλυτα δεμένη με την υλικότατη θεσμική ανισότητα που στήριξε επί δεκαετίες αυτό το τελευταίο. Οταν απαραίτητη προϋπόθεση για έναν διορισμό ή για πλήθος άλλες συναλλαγές με το Δημόσιο συνιστούσε ο εφοδιασμός από το τοπικό αστυνομικό τμήμα με πιστοποιητικό «υγιών κοινωνικών φρονημάτων», οι πιστοποιημένα «υγιείς» διέθεταν γαρ μια καθόλου αμελητέα προτεραιότητα απέναντι στους υπόλοιπους πολίτες που τα εθνικόφρονα λαγωνικά είχαν ταξινομήσει ως β’ και γ’ κατηγορίας. Εξ ου και μεταπολιτευτικά ο «βασιλοχουντισμός» (ως ενιαίο ρεύμα που εκφράστηκε εκλογικά με το 6,8% της Εθνικής Παρατάξεως του 1977) τροφοδοτήθηκε κυρίως από τη διάχυτη οργή αυτών των τέως προνομιούχων για τον καταστροφικό εκδημοκρατισμό που εξίσωσε θεσμικά τα εθνικόφρονα πρόβατα με τα αναρχοκομμουνιστικά και συνοδοιπορούντα ερίφια.

«Ως το Μόνον καταφύγιον προσφεύγω προς την Υμετέραν Μεγαλειότητα και επικαλούμαι να διατάξητε ό,τι δει διά την πρόσληψίν μου εις Οιανδήποτε Εργασίαν» | Επιστολή προς τη βασίλισσα Φρειδερίκη (3.6.1950)

Εξίσου κρίσιμη ήταν ωστόσο ακόμη μία, αγνοημένη συνήθως, υλική διάσταση της λατρείας του θρόνου από μερίδα των «από κάτω». Πρόκειται για τη θεσμική λειτουργία των ανακτόρων ως παράλληλου μηχανισμού ρουσφετιών και παράκαμψης της επίσημης κρατικής νομιμότητας για όσους υπηκόους αποφάσιζε να ευνοήσει η βασιλική πρόνοια. Μια πρώτη εικόνα της εσωτερικής λειτουργίας αυτού του μηχανισμού μάς έδωσε η ανακάλυψη πριν από μερικά χρόνια ενός φακέλου του αρχείου των Βασιλικών Ανακτόρων με τα αιτήματα πολιτών που οι αυλικές υπηρεσίες υπέβαλαν στον Κωνσταντίνο προς εξέταση κατά το τελευταίο διάστημα της (ουσιαστικής) βασιλείας του· ντοκουμέντο που παρουσιάστηκε αναλυτικά τότε από τον γράφοντα στη στήλη «Το φάντασμα της Ιστορίας» («Το ρουσφετολόγιο του βασιλέως», «Εφ.Συν.», 13/2/2016). Οπως προκύπτει απ’ αυτό το εξαιρετικά εύγλωττο ντοκουμέντο, τα αιτήματα που θεωρούνταν νόμιμα για εξέταση από τον τέως δεν περιορίζονταν σε κάποιες έκτακτες υλικές παροχές προς αναξιοπαθούντες («αρωγήν δι’ αγοράν εργαλείων κομμωτικής», «οικιακών σκευών και ειδών διά προίκα» κ.ο.κ.) ή την προνομιακή μεταχείριση κάποιων άλλων (π.χ. παράτυπη «εγγραφή εις κλήρωσιν εργατικών κατοικιών» ή «τηλεφωνική σύνδεσις Ιεράς Μονής»), ούτε στη διενέργεια διοικητικών πράξεων που σήμερα θεωρούνται αυτονόητο δικαίωμα κάθε πολίτη (π.χ. έκδοση διαβατηρίου).

Τα δυνάμει βασιλικά ρουσφέτια μπορούσαν επίσης ν’ αφορούν κάθε λογής παρεμβάσεις στο έργο της δημόσιας διοίκησης: πολεοδομικές (από «άδειαν περιφράξεως οικοπέδου» μέχρι «τροποποίησιν ρυμοτομικού σχεδίου»), εκπαιδευτικές («προαγωγή μαθητού», «χαρισμός απουσιών μαθητού»), δημοσιονομικές (από «απαλλαγήν κοινοτικού φόρου» και «διαγραφήν αγροτικού δανείου» μέχρι «υπόθεσιν προστίμου Τροχαίας»), ακόμη και δικαστικές («επέμβασις εις Δικαιοσύνην», «ματαίωσις δίκης» κ.ο.κ.). Με βάση τις σημερινές ευαισθησίες ιδιαίτερα αξιοσημείωτη αποδεικνύεται δε η εξέταση από τον Κωνσταντίνο αιτημάτων για εξωθεσμική βασιλική παρέμβαση σε «υπόθεσιν δίκης βιασμού» −άγνωστο προς ποια κατεύθυνση και με ποιο ακριβώς αποτέλεσμα...

Η μεγαλειοτάτη ως ΚΕΠ

Στο σημερινό μας αφιέρωμα θ’ ασχοληθούμε μ’ ένα έλασσον, συγκεκριμένο επεισόδιο από τη λειτουργία αυτού του μηχανισμού: την επαγγελματική τακτοποίηση ενός πρώην φαντάρου του Εθνικού Στρατού, εθελοντή στον Εμφύλιο, μέσω (και) της προσφυγής του στο έλεος της τότε βασίλισσας Φρειδερίκης. Υπόθεση που διερευνούμε μέσω του σχετικού υπηρεσιακού φακέλου τον οποίο ο επιμελητής της στήλης προμηθεύτηκε παλιότερα από γνωστό παλαιοβιβλιοπωλείο της Θεσσαλονίκης. Σε όλα τα παραθέματα έχει διατηρηθεί η στίξη και ορθογραφία των πρωτοτύπων.

Φάτσα κάρτα στον σχετικό φάκελο φιγουράρει -τι άλλο;- η επιστολή του αιτούντος προς τη βασίλισσα, διατυπωμένη με φρασεολογία απόλυτα προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις του θεσμού. Αρκούντως δουλοπρεπής, μ’ άλλα λόγια· όπως ακριβώς άρμοζε σ’ έναν αυθεντικό υπήκοο:

«Προς την Α.Μ. Βασίλισσαν των Ελλήνων Φρειδερίκην, [εις] Αθήνας.

Μεγαλειοτάτη

Ο ευλαβώς υποσημειούμενος ταπεινός θεράπων της Υμετέρας Μεγαλειότητος τολμώ να ενοχλήσω την Γλυκία Μητέρα όλων των Ελλήνων διά την εξής υπόθεσίν μου.
Τυγχάνω της Κλάσεως 1949 κατετάγην κατά το έτος 1948 εις τον Στρατόν ως εθελοντής, υπηρετήσας εις το 551 Τ.Π. [Τάγμα Πεζικού] επί 24 μήνας, επολέμησα πάντοτε εις την Πρώτην Γραμμήν του Πυρός. Οταν δε η Α.Μ. ο Βασιλεύς των Ελλήνων επεσκεύθη το Διδυμότειχον μετά την Μεγάλην μάχην των Μεταξάδων είχα την Μεγάλην τιμήν να ήμην οδηγός του Αυτοκινήτου Αυτού, ο ταπεινός δούλος ως εμφαίνεται και εις την συνημμένην Μικράν Φωτογραφίαν.
Αν και απελύθην από της 1ης Απριλίου εκ των τάξεων του Στρατού και ήλπιζον συμφώνως τω Νόμω 751 να προσληφθώ εις ανάλογόν τινα υπηρεσίαν δυστυχώς προς μεγάλην λύπην της πενταμελούς Οικογενείας και του Γέροντος Πατρός μου Μέχρι σήμερον μένω άεργος.
Ως το Μόνον καταφύγιον προσφεύγω προς την Υμετέραν Μεγαλειότητα και επικαλούμαι να διατάξητε ότι δει διά την πρόσληψίν μου εις Οιανδήποτε Εργασίαν, διότι είμαι το Μόνον στήριγμα της πενταμελούς Οικογενείας μου.

Ευπειθέστατος Θεράπων της Υμετέρας Μεγαλειότητος
Ν.Τ. [υπογραφή]
Σέρραι τη 3-6-50».

Στην επιστολή επισυνάπτεται, καρφιτσωμένη, μια μικρή ασπρόμαυρη φωτογραφία στρατιωτικής φάλαγγας με τον βασιλιά Παύλο στο πρώτο τζιπ, τον αιτούντα στο τιμόνι και πίσω τους έναν αξιωματικό του κυβερνητικού στρατού. Για την Ιστορία, η μάχη των Μεταξάδων, που προηγήθηκε της επίσκεψης του άνακτος, δόθηκε στις 15-20 Μαΐου 1949.

Σύμφωνα με τον Ν.751/1948 «περί προστασίας των απολυομένων εκ των υπηρετούντων ή υπηρετησάντων εις τας τάξεις του στρατού κατά την διάρκειαν της παρούσης κατά του Εθνους συμμοριακής δράσεως», κάθε δημόσια υπηρεσία και κάθε δημόσια ή ιδιωτική επιχείρηση ήταν υποχρεωμένη να προσλάβει έναν αριθμό βετεράνων του Εμφυλίου σε ποσοστό ευθέως ανάλογο του υπόλοιπου προσωπικού της, «ανεξαρτήτως της υπάρξεως ή μη κενών θέσεων». Δικαίωμα πρόσληψης, εφόσον δεν ήταν «αποδεδειγμένως εύποροι», είχαν όσοι είχαν υπηρετήσει 24 μήνες (ή 12 μήνες εκ των οποίων οι 6 στο μέτωπο), οι ανάπηροι πολέμου, οι χήρες σύζυγοι ή μανάδες καθώς και οι «ορφανές πατρός» αδερφές των πεσόντων.

Οπως προκύπτει από τον υπόλοιπο φάκελο, η επιστολή προς τη βασίλισσα στάλθηκε σχεδόν ταυτόχρονα με την κατάθεση σχετικής αίτησης προς την Τοπική Επιτροπή του Ν. 751/48 (1.6.1950) μαζί με τα σχετικά δικαιολογητικά. Η προσφυγή του Ν.Τ. στη βασιλική εύνοια είχε μ’ άλλα λόγια τον χαρακτήρα ενισχυτικού επιχειρήματος με στόχο την προτίμησή του (καθώς ο Ν.751 δεν όριζε κριτήρια προτίμησης μεταξύ βετεράνων διαφόρων κατηγοριών), μια ταχύτερη ή καλύτερη τακτοποίηση. Μάλλον εύστοχα όπως θα δούμε παρακάτω.

Δυόμισι μήνες μετά το Τμήμα Προστασίας Απολυομένων του υπουργείου Εργασίας διαβιβάζει την αίτηση (με τη συνημμένη φωτογραφία) στο καθ’ ύλην αρμόδιο Τοπικό Συμβούλιο Προστασίας Απολυομένων Ν. 751 της Νομαρχίας Σερρών (Εν Αθήναις 10.8.1950, αρ. πρ. 44895) με εντολή ικανοποίησης του αιτήματος:

«Εχομεν την τιμήν να διαβιβάσωμεν υμίν, λόγω αρμοδιότητος την υπό της Γραμματεία της Α.Μ. της Βασιλίσσης των Ελλήνων Φρειδερίκης, διαβιβασθείσαν ημίν αίτησιν του Ν.Τ. αιτουμένου διορισμόν κατά τας διατάξεις του Ν.751. 
Τούτον δέον όπως ενημερώσητε επί των δικαιολογητικών άτινα δέον να υποβάλη υμίν, ίνα τύχη της προστασίας του Ν. 751/48, μετά την συμπλήρωσιν των οποίων παρακαλούμεν όπως προβήτε εις την έκδοσιν σχετικής αποφάσεως.
Ο Διευθυντής
Γ. Τρίμης».

Προς γνώση και συμμόρφωση, το έγγραφο διαβιβάζεται στη «Γραμματείαν της Βασιλίσσης» (με χειρόγραφη διευκρινιστική προσθήκη: «των Ελλήνων») και στον ίδιο τον ενδιαφερόμενο. Δύο βδομάδες μετά ο τελευταίος καλείται από το Τοπικό Συμβούλιο να παρουσιαστεί «εντός τριών ημερών από της λήψεως της παρούσης, διά την συμπλήρωσιν και τακτοποίησιν του φακέλλου διορισμού» του (Σέρραι 29.8.1950, αρ.554).

Η τακτοποίηση

Οπως είπαμε ήδη, ο Ν.Τ. είχε υποβάλει σχετικό αίτημα στο Συμβούλιο δύο μέρες προτού απευθυνθεί στη «Μητέρα όλων των Ελλήνων» επισυνάπτοντας και τα σχετικά δικαιολογητικά. Η πρώτη αυτή αίτησή του δεν είχε τίποτα το δουλοπρεπές· ένας πολίτης διεκδικεί απλώς τα νόμιμα δικαιώματά του:

«Λαμβάνω την τιμήν να γνωρήσω υμίν ότι τυγχάνω απολυόμενος εκ των τάξεων του Στρατού, υπηρετήσας ως εθελοντής επί 24 μήνας. Υποβάλλω δε συνημμένως τα εκ του Νόμου αιτούμενα δικαιολογητικά και Παρακαλώ Υμάς όπως υπαχθώ εις τας Ευεργετικάς διατάξεις του Νόμου 751/48, διά να διορισθώ εις υπηρεσίαν τινά. Ευπειθέστατος, [ο] Αιτών Ν.Τ.».

Δεν μπορούμε φυσικά να γνωρίζουμε αν η δραστική αλλαγή ύφους μεταξύ των δύο αιτήσεων οφειλόταν σε πρωτοβουλία του ίδιου του 22χρονου πρώην φαντάρου ή σε παρότρυνση κάποιου τρίτου. Ετσι κι αλλιώς δεν έχει καμιά σημασία.

Την αρχική αίτηση συνόδευαν τα εξής δικαιολογητικά συν ένα απόσπασμα (λευκού) ποινικού μητρώου που προστέθηκε λίγο αργότερα (10.6.1950):

● Βεβαίωση απορίας από το Κέντρον Κοινωνικής Προνοίας Σερρών (29.4.1950).

● Βεβαίωση του Ταμείου Σερρών (29.4.1950) και σχετική υπεύθυνη δήλωση του ίδιου (1.6.1950) πως «δεν συνταξιοδοτείται παρ’ ουδενός Ταμείο[υ] του Κράτους».

● «Πιστοποιητικόν» του Α’ Αστυνομικού Τμήματος Σερρών (15.5.1950) για την κατοικία του «προ της στρατεύσεώς του», με τη διευκρίνιση πως εκδίδεται «ίνα χρησιμεύση προς εξεύρεσιν εργασίας».

● Πιστοποιητικό της Εφορίας πως ο Ν.Τ. «δεν τυγχάνει κάτοχος αστικού ακινήτου» (31.5.1950).

● Υπεύθυνη δήλωση του Ν.Τ. για τη στρατιωτική υπηρεσία του (1.6.1950): «Υπηρέτησα εις τον Εθνικόν Στρατόν ως εθελοντής επί 24μηνον. Εκ του ως άνω δε χρονικού διαστήματος έλαβα μέρος εις Μάχας επί οκτάμηνον εις Παπάδες, Μπέλες, Τεπελάρ και Χαλκιδική».

● «Φύλλον Μητρώου (οπλίτου)» του Στρατολογικού Γραφείου (1.6.1950), σύμφωνα με το οποίο ο Ν.Τ. «κατετάγη ως εθελοντής» στις 20.4.1950, τοποθετήθηκε δύο μήνες αργότερα στο 511 Τάγμα Πεζικού (16.6.1948), κηρύχθηκε αγνοούμενος στις 21.9.1949 και λιποτάκτης στις 23.9.1949, επανήλθε στην υπηρεσία «εκ λιποταξίας» μία βδομάδα αργότερα (29.9.1049) και την πρωταπριλιά του 1950 «απελύθη παρά του 551 Τ.Πεζ. ως στρατιώτης Πεζ[ικού] ειδ[ικότητος] οδηγός αυτοκινήτου και διαγ[ωγής] Εψιλον [=εθνικόφρων] - Αμεμπτον». Από το ίδιο έγγραφο μαθαίνουμε επίσης πως ήταν απόφοιτος της Β’ Γυμνασίου, χριστιανός ορθόδοξος («Χ.Ο.») και «μηχανουργός» το επάγγελμα.

● Υπεύθυνη Δήλωση του Ν.Τ. (1.6.1950) ότι «απέκτησε την ειδικότητα Οδηγού Αυτοκινήτου εν τω Στρατώ, έχει δε Γραμματικαίς Γνώσεις της Β’ Γυμνασίου».

● Και φυσικά το απαραίτητο για κάθε τέτοια δοσοληψία πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων -μετά φωτογραφίας- από το Τμήμα Ασφαλείας Σερρών (1.6.1950, αρ. πρ. 116/7/5276):

«Το Τμήμα Ασφαλείας Σερρών πιστοποιεί ότι ο ανωτέρω εικονιζόμενος Τ.Ν. του Κ. και της Ε. γεννηθείς το έτος 1928 εις …. Σερρών και κατοικών εις Σέρρας οδός …. τυγχάνει φιλήσυχος και νομοταγής πολίτης, ότι εμφορείται υπό υγιών κοινωνικών φρονημάτων και ότι δεν διώκεται παρ’ ημών δι’ αξιόποινον ή άλλην τινά πράξιν. Τη εγγράφω αιτήσει του χορηγείται το παρόν ίνα τω χρησιμεύση διά την εξεύρεσιν εργασίας υπό της επιτροπής Ν./ 751/48, απαγορευομένης της χρήσεως του παρόντος δι’ άλλον σκοπόν» .

Εναν ολόκληρο μήνα προτού το γραφείο της Φρειδερίκης αναλάβει την υπόθεση, το Τοπικό Συμβούλιο είχε ήδη βρει δουλειά στον Ν.Τ. όπως διαπιστώνουμε από χρονολογημένη (17.7.1950) ενυπόγραφη εγγραφή πάνω στο χαρτί της αίτησής του: «Ζυγιστής». Ως απόφοιτος της Β’ Γυμνασίου ο επιστολογράφος της βασίλισσας δεν ικανοποιήθηκε όμως από μια τόσο ταπεινή τακτοποίηση. Θα κυλήσουν έτσι οχτώ ολόκληροι μήνες και άγνωστο ποιες ακριβώς συμπληρωματικές διεργασίες, προτού σημειώσει ενυπόγραφα στο ίδιο χαρτί (16.3.1951): «Δεν αποδέχομαι διορισμόν λόγω κήλης».

Την επομένη ένας χωροφύλακας θα επιδώσει στην αδερφή του δύο ταυτόχρονες κλήσεις από το Συμβούλιο. Η πρώτη, άνευ αριθμού, τον καλούσε «όπως εμφανισθή αυτοπροσώπως ενώπιον της επιτροπής προς τακτοποίησιν αιτήσεώς του». Η δεύτερη του γνωστοποίησε την απόφαση αρ.144 του ίδιου οργάνου για διορισμό του ως ταχυδρομικού διανομέα και τον καλούσε ν’ «αναλάβη υπηρεσίαν». Ο φάκελος έκλεισε με την επιστολή του προς τη βασίλισσα στην πρώτη θέση.

πηγη: https://www.efsyn.gr