Ο Μάο Τσετούνγκ (毛泽东 / 毛澤東 , Pinyin: Máo Zédōng, Wade-Giles: Mao Tse-tung· 26 Δεκεμβρίου 1893 – 9 Σεπτεμβρίου 1976) ήταν Κινέζος κομμουνιστής επαναστάτης και ιδρυτής της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, στην οποία κυβέρνησε ως ο Γενικός Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, από την ίδρυση της το 1949, έως και τον θάνατό του, το 1976. Οι Μαρξιστικές – Λενινιστικές του θεωρίες, οι στρατιωτικές στρατηγικές και οι πολιτικές του θέσεις είναι γνωστές ως Μαοϊσμός.
Ο Μάο υπήρξε γόνος εύπορης αγροτικής οικογένειας από την περιοχή Σοασάν, στην επαρχία της Χουνάν. Ο Μάο υιοθέτησε έναν Κινεζικό νασιοναλισμό και μία αντί-ιμπεριαλιστική άποψη, στα πρώιμα χρόνια του. Συγκεκριμένα επηρεάστηκε από τα γεγονότα της Κινεζικής Επανάστασης του 1911 και της Τετάρτης Μάη το Κίνημα, του 1919. Ο Μάο μυήθηκε στον Μαρξισμό-Λενινισμό, ενόσω δούλευε στο Πανεπιστήμιο του Πέκινκ και έγινε ένα από τα ιδρυτικά στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, ενώ ηγήθηκε της Αγροτικής Επανάστασης της Κίνας το 1927.
Κατά τη διάρκεια του Κινεζικού Εμφυλίου Πολέμου, μεταξύ του Κουομιντάνγκ και του ΚΚΚ, βοήθησε τη δημιουργία του Κόκκινου Στρατού. Αν και το ΚΚΚ προσωρινώς συμμάχησε με το Κουομιντάνγκ, στο ενιαίο μέτωπο της Κίνας κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Σινοϊαπωνικού Πολέμου (1937–45), μετά την ήττα της Ιαπωνίας όμως, ο Εμφύλιος Πόλεμος συνεχίστηκε και το 1949 οι Δυνάμεις του Μάο νίκησαν τις αντίπαλες δυνάμεις, οι οποίες και αποσύρθηκαν από την Ταϊβάν.
Στην 1 του Οκτώβρη 1949, ο Μάο, διακήρυξε τη ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, ένα μονοκομματικό κράτος, ελεγχόμενο από το ΚΚΚ. Με το πέρας των χρόνων ο Μάο παγίωσε τον έλεγχο του μέσω τον αγροτικών μεταρρυθμίσεων, με την εκστρατεία του ενάντια στους γαιοκτήμονες, τους οποίους τους έβλεπε ως εχθρούς του κράτους, και τους ονόμασε «αντί-επαναστάτες».
Το 1957, προχώρησε και σε άλλη μία εκστρατεία, γνωστή ως το Μεγάλο Άλμα Μπροστά, η οποία επέτυχε την ταχεία αλλαγή της οικονομίας στην Κίνα, δηλαδή από αγροτική σε βιομηχανική, η οποία οδήγησε την Κίνα σε μία δύσκολη τριετία. Το 1966 ξεκίνησε Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση, κατά την οποία απομακρύνθηκαν τα «αντί-επαναστατικά» στοιχεία της κινεζικής κοινωνίας, με αποτέλεσμα να σημειωθούν σκληρές συγκρούσεις μεταξύ των τάξεων για μία δεκαετία και, παράλληλα, να υπάρξει μια εκτεταμένη καταστροφή των πολιτιστικών αντικειμένων και, τέλος, μία άνευ προηγουμένου, προσωπολατρεία στο πρόσωπο του Μάο. Το 1972 ο Μάο υποδείχθηκε τον Αμερικανό Πρόεδρο Ρίτσαρντ Νίξον, κίνηση που σηματοδοτούσε ένα πολιτικό άνοιγμα για την Κίνα.
Εκτίμηση
Η προσφορά του Μάο, ως ηγέτη που έβαλε τέλος στην αποικιοκρατία και στις φεουδαρχικές σχέσεις, στις πολεμικές συμφορές ενός αιώνα, και ενοποίησε την ηπειρωτική Κίνα, ήταν αναμφισβήτητη. Ωστόσο, μετά την ανάληψη της εξουσίας, ο Μάο, μην αφαιρώντας πλήρως την οικονομική ισχύ όλων των τμημάτων της κινεζικής αστικής τάξης, και την ισχύ των πολιτικών κομμάτων που στήριζαν αυτά τα τμήματα, δεν μπόρεσε να αποτρέψει την ανατροπή της λαϊκοδημοκρατικής εξουσίας. Επίσης, με την χαλαρή διατύπωση της “θεωρίας των τριών κόσμων”, με την οποία η Κίνα επιδίωκε να μειώσει τη σοβιετική επιρροή και ήρθε σε συνεννοήσεις με τους Αμερικανούς, καταλήγοντας στο να παρέχει οικονομική στήριξη ακόμα και σε αντικομμουνιστικά κινήματα (όπως το FNLA στην Αγκόλα που χρηματοδοτήθηκε από την Κίνα το 1974 παρά το γεγονός ότι ήταν βαθιά αντικομμουνιστικό και χρηματοδοτούνταν επίσης από τις Ηνωμένες Πολιτείες και από τη Νότια Αφρική του Απαρτχάιντ) συνέβαλε στην παρερμηνεία της από διάφορα μ-λ κόμματα, τα οποία διασπάστηκαν, λόγω των κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών που αυτή- αφέθηκε να εννοείται ότι- υπονοούσε.
Η “θεωρία των τριών κόσμων” του Μάο θεωρήθηκε αντεπαναστατική ακόμα και από τους μέχρι τότε δριμύτερους υποστηρικτές του Μάο εκτός Κίνας, όπως ο Εμβέρ Χότζα. Τέλος, παρά τη ρήξη με το Νικίτα Χρουστσώφ και την ΕΣΣΔ, δεν κάλεσε σε δημιουργία ενός νέου διεθνούς κέντρου Μαρξιστικών-Λενινιστικών Κομμάτων, τα οποία αφέθηκαν να διαμορφώσουν μόνα τους μια παγκόσμια στρατηγική και αποδείχτηκαν ευάλωτα, ειδικά στις αναπτυγμένες χώρες, από πλήγματα των αντιπάλων τους και υποκειμενικές αδυναμίες. Παρ’ όλα αυτά, το όνομα του Μάο Τσε Τουνγκ συνεχίζει να συγκινεί τα εθνικοαπελευθερωτικά και γενικά προοδευτικά κινήματα του τρίτου κόσμου.